بطور کلی مرزها دارای طبقه بندی گوناگونی هستند و هر کدام از این طبقه بندی ها نیز بر اساس فاکتورهای خاصی صورت گرفته اند. بر اساس فاکتورهای مورفولوژی، زمان تأسیس، وضعیت قانونی و کارکرد و… . همچنین از نظر چگونگی بوجود آمدن و درجه انطباق آنها با توزیع گروه های نژادی و فرهنگی. دیگری از جهت انطباق و یا عدم انطباق مرزها با عوارض طبیعی، این موضوع طبقه بندی های مختلف مرزها در حالی است که دو تن از نویسندگان درباره مرزهای بین المللی معتقدند که طبقه بندهای مرزی ارزش چندانی ندارند، چون هر مرز در نوع خود منحصر به فرد است و اغلب پیچیدگی آن مانع از این می شود که تحت یک طبقه بندی ساده قرار گیرد.
به طور کلی مرزها را از دو جهت می توان تقسیم بندی کرد: یکی از جهت چگونگی پدید آمدن آنها و درجه تطبیق آنها با پراکندگی گروه های قومی– زبانی و دیگر از جهت تطبیق یا عدم تطبیق با عوارض طبیعی.
مرزها از نظر پیدایش و تطبیق آنها با گروه های قومی- زمانی
نقش خط مرزی در اصل جدا کردن خاک دو کشور از یکدیگر است. اگر خط مرزی در عین جدا کردن خاک دو کشور، دو قوم و ملت مختلف را از یکدیگر جدا کند، آن را می توان بهترین نوع خط مرزی نامید، ولی در عمل مشاهده می شود که اغلب مرزهایی که پیش از پیدایش حکومت های ملی پی ریزی شده اند امروزه هم معتبر بوده، جزء خطوط مرزی خوب به شمار می روند. برای نمونه می توان از کشور سوئیس نام برد با اینکه سه گروه مختلف نژادی و زبانی در طول تاریخ از گروه های اصلی و از کشور خود جدا شده اند، اینک با هم متحد گشته و تشکیل یک کشور واحد مستقلی را داده اند به این ترتیب ملاحظه می شود که خط مرز بر حسب اینکه پیش از ساکن شدن مردم آن ناحیه تعیین شده باشد یا پس از آن، دارای نقشی متفاوت است و از این جهت، می توان مرزها را به چهار نوع تقسیم کرد:
ادامه دارد…
منبع: کتاب جغرافیای مرز با تاکید بر مرزهای ایران
به گزینی: الناز قنبری