در شرایطی که جولان برندهای تقلبی و خارجی در بازار طی سالهای گذشته، عرصه را برای عرض اندام تولیدات داخلی تنگ کرده بود، برخی از تولیدکنندگان کشورمان بر این باور هستند که این شرایط با توجه به ممنوعیتهای وارداتی و کاهش قاچاق، تغییرات مثبتی داشته و به همین دلیل شاهد افزایش تولید لوازم خانگی در ایران هستیم. از سوی دیگر، استقبال مردم از برندهای داخلی لوازم خانگی و همچنین اعتماد عمومی به این محصولات نیز انگیزه تولیدکنندگان را برای افزایش تولید بالا برده است.
به منظور واکاوی بیشتر این موضوع و نیز آگاهی از وضعیت کنونی صنعت لوازم خانگی در کشور، ماهنامه دنیای سرمایه گذاری گفتوگویی را با مهندس حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران داشته است که در ادامه با هم میخوانیم:
لطفا در خصوص فعالیتهای این انجمن توضیحاتی ارائه فرمایید؟
انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران در سال ۱۳۸۰ به ثبت رسید و مورد تایید وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی قرار گرفت. مجموع اعضای این انجمن که عمدتا در شمار تولیدکنندگان لوازم خانگی هستند، حدود ۸۰ نفر است و فعالیت اصلی آنان، تولید لوازم خانگی و قطعات مورد نیاز این صنعت است. موضوع قابل توجه اینکه متاسفانه امروزه در خصوص تعریف لوازم خانگی تعارضاتی وجود دارد و باعث شده تا برخی از لوازم تزئینی و سایر وسایل خانگی در زمره این لوازم قرار گیرند، در حالی که در دیگر کشورهای دنیا لوازم خانگی صرفا به دو دسته لوازم بزرگ مثل یخچال، اجاق گاز، بخاری، لباسشویی، ظرفشویی و لوازم کوچک به اتو، چرخ گوشت و… تقسیمبندی میشوند.
رونق تولید لوازم خانگی و ممنوعیت واردات چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟
در سالهای گذشته برندهای خارجی حدود ۷۰ درصد بازار داخلی کشور را در اختیار داشتند که این موضوع مشکلاتی را در زمینه رشد تولید محصولات لوازم خانگی به وجود آورده بود، اما در حال حاضر به لطف محدودیتهای واردات، مسیر تولیدکنندگان هموارتر از قبل شده و میزان تولید نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده، بهطوری که بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده توسط وزارت صمت، تولید کالاهایی همچون تلویزیون حدود ۶۵ درصد، لباسشویی ۵۸ درصد و یخچال فریزر نیز حدود ۲۹ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. بهطور کلی نیاز سالانه بازار داخل ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار از انواع محصولات لوازم خانگی است که امید داریم با افزایش تولید از این میزان هم عبور کنیم. باید توجه داشت که لوازم خانگی دومین کالای استراتژیک کشور است و بسیاری از صنایع برای فعالیتهای خود به آن وابسته هستند. برای مثال، در فرآیند تولید یخچال ساید بای ساید حدود ۷۰۰ قطعه نیاز است که به تبع آن صنایع مختلفی مانند فولاد، مس، پتروشیمی، آلومینیوم و… در این چرخه فعالیت خواهند داشت.
چه میزان از قطعات مورد نیاز صنعت لوازم خانگی در داخل کشور تولید میشود؟
میزان تولید قطعات در کشور به تولیدکننده و محصول بستگی دارد. هر کارخانه محصولی متفاوت تولید میکند و امکان دارد تا به تعداد کمتر یا بیشتری از قطعات نیاز داشته باشد. از سوی دیگر، میزان سرمایهگذاری برای ساخت داخلی یک محصول و همچنین تکنولوژی به کار گرفته شده، متفاوت است، به همین دلیل میزان واردات شرکتها هم متفاوت خواهد بود. همانطور که آمارها نشان میدهد، در حال حاضر میزان واردات کاهش پیدا کرده و تولید محصولات داخلی نیز افزایش داشته است؛ به عبارت دیگر، به دلیل افزایش عمق داخلیسازی، نیاز به واردات مواد اولیه کمتر شده که نشانه خوبی برای اقتصاد کشور خواهد بود. باید بدانیم که این موفقیت بزرگ از دل تحریمها برآمده و بستر خوبی برای اشتغال و رونق تولید ایجاد کرده است. در شرایط کنونی و با توجه به مشکلات موجود، برخی از شرکتها تا حدود ۳۰۰ درصد افزایش اشتغال داشتهاند.
هماکنون تقاضا برای خرید محصولات داخلی بیشتر است یا محصولات خارجی؟
با توجه به کاهش تبلیغات خارجی، فرصت بسیار خوبی برای عرضه و تبلیغ محصولات ایرانی فراهم آمده و آگاهی و اعتماد افراد جامعه هم به تدریج به کیفیت محصولات داخلی بیشتر شده است. در واقع خرید کالای داخلی، یعنی حمایت از اقتصاد و اشتغال کشور و مردم باید به این موضوع مهم توجه ویژهای داشته باشند و بر اساس آن برندهای مختلف در بازار را انتخاب نمایند. زمانی که تولید به خطر بیفتد، آسیبپذیری اقتصاد نیز بالا خواهد رفت و همین موضوع باعث کاهش ارزش پول ملی میشود. البته ارزش پول ملی به ذخایر طلا و مسکوکات نیست، بلکه در گروی رونق تولیدات داخلی است.
آیا هماکنون بازار لوازمخانگی در کشور رقابتی است؟
حدود یکهزار و ۵۰۰ تولیدکننده لوازم خانگی در کشور مشغول به فعالیت هستند که در سه عنصر، کیفیت، کمیت و قیمت با هم رقابت دارند، از این رو بازاری کاملا رقابتی در خصوص محصولات لوازم خانگی در کشور ایجاد شده که بستر عرضه محصولات مناسب به بازار را فراهم کرده است. البته این موضوع باعث شده تا بهرغم افزایش چند برابری نرخ ارز، قیمت لوازم خانگی تغییر آنچنانی نداشته باشد. برای مثال قیمت یک یخچال که در سال ۱۳۹۷، حدود ۷ میلیون تومان بوده، در حال حاضر به ۲۰ میلیون تومان رسیده که با توجه به افزایش ۳ برابری، قابل قیاس با افزایش ۸ برابری نرخ ارز نیست. ناگفته نماند که بخش عمدهای از این افزایش ۳ برابری هم به تامین قطعاتی باز میگردد که وارداتی هستند و موجب بالا رفتن قیمت تمام شده میشوند.
مهمترین موانع تولید در این صنعت چیست و چه پیشنهادی برای رفع آنها دارید؟
یکی از عمدهترین موانع اصلی تولیدکنندگان لوازم خانگی، عدم مدیریت قیمت نهادههای تولید است که در همین راستا، دولت باید به گونهای عمل کند تا مشکلات قطعهسازان این محصولات مرتفع شود و شیوههای توزیع، باعث ایجاد بازار سیاه نشود، ولی متاسفانه به دلیل سوء تدبیری برخی از مسئولان، قیمت برخی از مواد اولیه افزایش بسیار چشمگیری داشته و شرایط سختی را پیش پای تولیدکنندگان قرار داده است. به اعتقاد بنده، دولت و نهادهای نظارتی باید با برنامهریزی و نظارت صحیح معضلات موجود را که هیچ ارتباطی با تحریم ندارد، مرتفع نمایند. از طرفی، دولتمردان آمریکایی تصور نکنند که با وجود تحریم، تولیدات ما با موانعی روبهرو میشود و مطمئنا با همدلی و همراهی مسئولان ذیربط، قطعا آینده روشنی برای این صنعت رقم خواهد خورد که البته تجربه یکسال و نیم گذشته گواه این ادعا است.
برای جلوگیری از قاچاق لوازم خانگی چه تدابیری باید اتخاذ شود؟
کشورمان به یک اکوسیستم یکپارچه اقتصادی نیاز دارد که در آن همه به صورت متحد و مسئول عمل کرده و دولت هم نقش راهبردی را ایفا نماید. به عنوان مثال، مبارزه با قاچاق و فعالیت غیر قانونی واحدهای زیرپلهای و برندهای تقلبی در این چارچوب تعریف خواهد شد و در صورتی که مطالبهگری وجود داشته باشد، دولت با مدیریت درست قادر به حل مسایل خواهد بود. ناگفته نماند که به منظور جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق به کشور، اخیرا صدور کد رهگیری و شناسه برای محصولات لوازم خانگی در دستور کار قرار گرفته که این موضوع ضمن شناسایی کالاهای تقلبی از اصل، موجب افزایش اطلاعات و آگاهی مشتریان برای خرید کالاها خواهد شد. از سوی دیگر، با درج برچسب بر محصولات مختلف، تشخیص کالای قاچاق از غیر قاچاق به راحتی قابل تشخیص است و طبیعتا شفافیت بیشتری در بازار ایجاد میکند.
چه راهکاری برای تهیه مواد اولیه پیشنهاد میکنید؟
انجمنها و رسانهها باید دست به دست هم داده و شفافسازی کنند تا مشکلات موجود سریعتر رفع شود. در صورتی که شیوهنامه جدید فولاد اجرایی شود، مابقی مشکلات نیز حل خواهد شد. از طرفی، اگر دستورالعملهای قانونی اجرایی شوند و بخشهای دولتی نیز فعالیتهای کارشناسی خود را به درستی انجام دهند، دیگر شاهد مشکلات موجود برای تامین مواد اولیه و انحراف سود تولید به سمت دلالان نخواهیم بود.
کشورمان در زمینه صادرات لوازم خانگی چه جایگاهی در منطقه و جهان دارد؟
متاسفانه در زمینه صادرات لوازم خانگی، جایگاه مطلوبی در دنیا نداریم، با این حال محصولاتی به کشورهای عراق، افغانستان، عمان و کشورهای C.I.S (مشترکالمنافع) صادر میکنیم که البته چندان چشمگیر نیست که مهمترین دلیل آن هم به میزان تولید و نسبت آن با نیاز قابل توجه بازار داخلی برای این محصولات باز میگردد. به عنوان مثال، سالانه حدود یکمیلیون ازدواج در کشور صورت میگیرد که طبیعتا این افراد نیازمند تهیه لوازم خانگی هستند و این موضوع فرصت بسیار خوبی را برای عرضه داخلی این محصولات فراهم کرده است. به اعتقاد بنده، صادرات نیاز به برندسازی و مقدماتی دارد که برای دستیابی به این مهم، دولت باید از ورود کالای قاچاق به کشور جلوگیری کند و علاوه بر این، انجام تحقیقات لازم، بازاریابی و همچنین تبلیغات نیز به حمایت و کمک دولت نیاز دارد. در بسیاری از کشورهای پیشرو مانند ترکیه، کره، چین و… دولت به کمک تولیدکننده میآید و هزینه فعالیت شرکتها برای رشد صادرات را تقبل میکند. لوازم خانگی ارتباط مستقیمی با موضوع خدمات پس از فروش دارد و گاهی اوقات یک تولیدکننده، خدمات مادامالعمری را به مشتری ارائه میدهد که در انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران بر این مقوله تاکید بسیاری شده است.
و سخن آخر…
سابقه فعالیتهای دولت در سالهای گذشته، نشان از صرف هزینههای زیاد برای واردات کالای مصرفی دارد، در حالی که صنعت ما به واردات ماشینآلات و کالای واسطهای نیازمند است. دولت باید از تجربه این روزهای تلخ و فشاری که به تولیدکنندگان وارد شده، عبرت بگیرد، در غیر این صورت باید شاهد فلج شدن بخش عظیمی از اشتغال و همچنین تبعات منفی آن برای اقتصاد کشور باشیم.
خبرنگار: مصطفی حاتمی
سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران:تقویت ارزش پول ملی در گروی رونق تولید است