خبر رسید که نشست مذاکرات صلحی بین گروه طالبان و مقامات افغان در شهر استانبول ترکیه در جریان است که این خبر بارقه های امید را برای کاهش چالش های امنیتی افغانستان برافروخت، اما این روشنایی طولانی نشد و خیلی زود مشخص شد، پشت آن میز کسی نیست.
مرزنیوز به نقل از ایرنا، منابع خبری افغان و شماری از رسانه های خارجی در گزارش هایی جداگانه از این نشست سه روزه، درباره گفت و گوهای صلح بین طالبان و دولت افغانستان مطالبی را منتشر کردند که «عدم توافق خاص » و « پیشرفت در امکان ایجاد تفاهم» چکیده آن است.
هنوز شیرینی همین حد از پیشرفت در مسیر صلح در کام مخاطب ننشسته بود که هر دو طرف اصلی موضوع یعنی طالبان و دولت کابل اعلام کردند که حاضرین در گفت و گوهای استانبول آنها را نمایندگی نمی کنند.
در نشست ترکیه «عباس بصیر» مشاور ریاست جمهوری افغانستان در امور «محیط زیست» و «همایون جریر» یکی از افراد نزدیک به «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی از چهره های آشنایی هستند که بر میز مذاکرات با تابلو دولت افغانستان حضور داشتند.
روز یکشنبه گذشته یعنی در دومین روز مذاکرات ؛ «ذبیح الله مجاهد» که خود را سخنگوی طالبان معرفی می کند و البته به آن قسمت از طالبان مرتبط است که رهبریش را «ملاهبت الله» برعهده دارد ؛ در صفحه اجتماعی خود نوشت که حاضرین دور میز ترکیه و نشسته پشت تابلو طالبان نماینده ما نیستند.
وی نوشته است که طالبان هیچ نماینده ای را برای شرکت در برای گفت و گوی صلح به استانبول نفرستاده و تبلیغات رسانه ای پیرامون شرکت نمایندگان طالبان در این نشست ؛ توطئه ای برای بدنام کردن طالبان است.
دیروز دوشنبه گروه انشعابی طالبان به رهبری ملا«محمد رسول» نیز اعلام کرد که هیچ فردی از برای نشست ترکیه نفرستاده و حاضرین آن جلسه نماینده آنها نیستند.
«عبدالمنان نیازی» سخنگوی این گروه از طالبان به رسانه ها گفته که افراد آنها در ترکیه حضور ندارند و افرادی که خود را نماینده گروه طالبان معرفی کرده اند به طالیان مربوط نمی شوند.
نیازی تاکید کرده است که ادعای شخص حاضر در استانبول که با نام ملا«عبدالروف» خود را نماینده طالبان معرفی کرده است؛ درست نیست.
در همین حال «محمد اسماعیل قاسمیار» عضو شورای عالی صلح و رئیس کمیسیون امور بین المللی این شورا روز یکشنبه به رسانه های محلی افغانستان گفته بود که از دفتر طالبان در قطر هم نماینده ای در نشست ترکیه شرکت کرده است اما اکثر افراد طالبان حاضر مربوط به شاخه ملارسول هستند.
از آن طرف میز هم «شاه حسین مرتضوی» سرپرست سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان دیشب پس از دو روز وقفه اعلام کرد که دولت افغانستان هیچ نماینده ای در نشست ترکیه ندارد و دولت از این نشست آگاهی نداشته است.
مولوی «عبدالروف» شخصی که در ترکیه به عنوان نماینده طالبان حضور یافته در گفت و گو با یک رسانه تصویری افغانستان بر عنوان خود در جلسات تاکید کرد اما در پاسخ به این سوال خبرنگار که مربوط به کدام شاخه از طالبان هستید ، اطلاعاتی نداد و تنها به گفتن این که از همه طالبان در این نشست نمایندگی می کند و از نتیجه گفت و گوها نیز راضی است ، اکتفا کرد.
اما در برخی از صفحات اجتماعی یکی از حاضرین در نشست ترکیه که طرف طالبان نشسته است را فرد مرتبط به حزب اسلامی گلبدین حکمتیار معرفی کرده اند و او را مالک خودرو فروشی در شهر پیشاور نامبرده اند که هیچ ربطی به طالبان ندارد.
این نکته که مسئولیت نشست را هیچ یک از طرف های اصلی برای تحقق صلح بر عهده نگرفته است در محافل سیاسی و اجتماعی افغانستان به شکلی گسترده بازخورد داشته است و سئوالات متعددی را ایجاد کرده است.
این که حاضرین در استانبول چه کسانی هستند و پشت این پرده چه می گذرد و برگزاری این نشست که دو طرف دعوا از آن ابراز بی اطلاعی می کنند ؛ چگونه پا گرفته و قرار است برای چه کسانی سود داشته باشد؛ هنوز پاسخ روشنی ندارد البته نباید این نکته را نادیده گرفت که متداول است در مذاکرات اولیه برای حل هر بحرانی ابتدا رایزنی و نشست های غیر رسمی میان دو طرف یا نمایندگانشان انجام می شود و وقتی چارچوب مذاکره روشن شد، جلسات رسمی برای تدوین توافقنامه تشکیل می شود.
اما با فرض نکته ای که در بالا آمد، اصل مخفی بودن یا جلوگیری از رسانه ای شدن ، امری عادی است که در مورد نشست ترکیه با فرض غیر رسمی بودن مذاکرات باید قبول کرد که رعایت نشده است.
«احمد سعیدی» کارشناس مسائل سیاسی افغانستان و دیپلمات سابق وزارت خارجه این کشور در پاکستان ؛ در واکنش به این نشست نوشته است که حال که دولت افغانستان و طالبان حضورشان را در این نشست انکار می کنند، آیا همایون جریر و عباس بصیر بدون اجازه رئیس جمهوری به استانبول سفر کرده اند در این نشست شرکت کرده اند؟
سعیدی افزوده بیم از آن می رود که یک بار دیگر فریبی در پشت پرده باشد و آبرو و حیثیت دولت آسیب ببیند و دوباره دولت فریب بخورد و مانند زمان حامد کرزی که پول کلانی جابجای شد به امید برقرای صلح ؛ باز مغازه دارانی با تابلو طالبان چنین کنند.
سعیدی خاطر نشان کرده است که به یاد دارد همه ساله با رسیدن فصل سرما و بارش برف زمستانی حامیان طالبان مذاکرات صلح را با دولت همراه با تبلیغات آبدار مطرح می کنند تا برای تجدید قوای طالبان فرصت بخرند.
با وجود این همه ابهامات امروز «محمد کریم خلیلی» رئیس شورای عالی صلح افغانستان در نشست مشورتی که نمایندگان زنان و جامعه مدنی و جوانان در آن حضور داشتند و در کابل جریان داشت ؛ شرکت کرد و بر خلاف انتظار منطقی هیچ اشاره ای به نشست ترکیه در سخنانش نکرد.
وی بدون ذکر هیچ رویداد و تنها در قالب ارایه گزارش عملکرد گفت که تاکنون هیچ نشست رسمی با طالبان نداشته اند و آنها نیز حاضر به گفت وگو نشده اند اما تماس های غیر رسمی با آنها ادامه دارد.
خلیلی تصریح کرد که درشش ماهی که ریاست این شورا را برعهده گرفته است برای انسجام درونی شورا، طرح راهبرد صلح و دیدارها با مردم این کشور کارهای موثری انجام شده و موفق شده اند تا نقشه راهی برای تحقق صلح تدوین کنند.
به گفته او در حالی حمایت جامعه جهانی از گفت وگوهای صلح به رهبری و مالکیت افغان شکل گرفته است که طالبان هیچ چراغ سبزی برای انجام گفت و گو نشان نداده است.