رئیس جمهوری افغانستان پنجشنبه گذشته در لبیک به ندای علمای کشورش زمانی را به حرمت ماه مبارک رمضان برای آتش بس یا جانبه با گروه طالبان تعیین کرد که از سوی طرف مقابل با اقدام مشابه روبرو شد و برای نخستین بار چشمه صلح در افغانستان پس از ۲۰ سال با تیشه آتش بس جوشید.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:بیش از دو هزار عالم دینی افغانستان دوشنبه ۱۴ خرداد ماه جاری در کابل گردهم آمدند و ضمن صدور فتوایی مبنی بر نامشروع بودن جنگ و کشتارهای تروریستی و حملات انتحاری متداول در افعانستان از دولت و مخالفان مسلح آن خواستند که حداقل به حرمت ماه مبارک رمضان تن به آتش بس دهند.
اگر چه آن گردهمایی در همان روز برگزاری هدف حمله انتحاری نیروهای داعش قرار گرفت و بیش از ۳۰ کشته و زخمی برجای گذاشت که در میان آنها هفت تن از علمای مدعو هم بودند و طالبان خود را از آن جنایت مبرا خواند اما چنین نشست هایی را فرمایشی و آمریکایی خواند.
دولت افغانستان عصر ۱۴ خرداد از قطعنامه پایانی نشست علما استقبال کرد و «محمد اشرف غنی» دو روز بعد، در پیامی تصویری در صفحه اجتماعی خود از صدور دستور آتش بس یک جانبه نیروهای دولتی از ۲۷ ماه مبارک رمضان تا پنجمین روز بعد عید فطر خبر داد و اعلام کرد نیروهای نظامی افغانستان در این مدت هجمه ای علیه طالبان نخواهند داشت ، هرچند آمادگی دفاعی خود را صددرصد حفظ خواهند کرد.
غنی گفت که گروه های تروریستی القاعده ، داعش و تروریست های خارجی مشمول این آتش بس نمی شوند و حملات نظامیان افغانستان علیه آنها به شدت قبل ادامه خواهد داشت.
دولت افغانستان ۹ اسفند ماه سال گذشته نیز در همایش بین المللی با عنوان «پروسه کابل» بسته پیشنهادی جامعی را برای ترغیب گروه طالبان به منظور نشستن پست میز مذاکرات صلح ارایه کرد که از برداشتن همه موانع قانونی برای فعالیت سیاسی طالبان تا تعدیل قانون اساسی در آن بود.
این بسته پیشنهادی هرگز جواب روشنی از سوی مخالفان مسلح دریافت نکرد ، هر چند برخی اخبار غیر رسمی مبنی بر این که در دستور بررسی قرار دارد، در حال مذاکرات درون گروهی هستند یا تعداد موافقان پذیرش پیشنهاد رو به افزایش است شنیده شد اما تاکنون هیچ کدام شکل خبر رسمی به خود نگرفته است.
در چنین فضایی بود که گروه طالبان روز شنبه با صدور اطلاعیه ای موافقت خود را با آتش بس در سه روز عید فطر و تعطیلات آن اعلام کرد و البته آنها نیروهای خارجی حاضر در افغانستان را از این آتش بس مستثناء کردند.
«فاطمه عزیز» نماینده استان «قندوز» در مجلس نمایندگان افغانستان که حوزه انتخابیه اش طی سه ماه گذشته شاهد درگیری های خونینی بوده است از برقراری آتش بس بین دولت و گروههای طالبان حتی در اندازه چند روز عید ابراز خوشنودی می کند و خوش بین است که این آتش بس تمدید شود و در نهایت سنگ بنای صلح دایمی در افغانستان گردد.
عزیز به ایرنا از باورش این گونه سخن گفت که طالبان برای اولین بار به هر دلیلی که باشد، آتش بس اعلام کرده است و این رخداد را با هر تفسیری باید به فال نیک گرفت و آن را شروع یک تحول خوب دانست.
به گفته وی شاید بتوان این اتفاق تازه را به ظهور و رشد افراد متعادل تر در بدنه تصمیم گیری گروههای طالبان نسبت داد و فرض کرد که گروه های میانه رو در بین طالبان از جمعیت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شدند و از همین رو آتش بس در جلسات شور رای آورده است.
عزیز گفت که این فرضیه خودش جای امیدواری دارد اما حتی اگر چیز دیگری هم در مورد اتخاذ این تصمیم طالبان وجود داشته باشد که دارد باز نافی اصل رویکرد آن که بیانگر باز شدن روزنه گفت و گو به جای جنگ است.
«عبدالطیف نظری» استاد روابط بین الملل در دانشگاه های افغانستان نیز معتقد است که وضعیت روانی جنگ در افغانستان به شکلی کامل تغییر کرده است و هر دو طرف جنگ به این نتیجه قطعی رسیده اند که از راه جنگ نمی توانند حریف را مغلوب و خواسته هایشان را محقق کنند.
او با توجه به همین نکته گفت که حتی اگر این اقدام طالبان حرکتی تاکتیکی باشد، باز نشانه خوبی است و مشخص می کند گزینه رسیدن به هدف از مسیر صلح یا مذاکره در فهرست روش های طالبان قرار گرفته است.
به اعتقاد نظری گروههای طالبان در ارتباط با روش ها و مبانی مبارزه خود دچار چندگانگی شده اند و برخی رهبرانشان آینده را نگران کنند می بینند و احساس ناامیدی یا تردید در درستی راه می کنند که این خود تزلزلی مهم و منطقی است زیرا وقتی مجوز شرعی برای جنگ زیر سوال است و رسیدن به اهداف خارج از دسترس ، منطقی است که دوباره باید در کرداراندیشه کرد.
نظری وعده آمریکا برای فشار بر پاکستان به اتهام پناه دادن به تروریست ها و باخورد این فشار بر گروههای طالبان و همچنین بار روانی و اعتقادی فتاوی علمای افغانستان ، پاکستان و اندونزی و نشست علمای در کابل و خبر برگزاری نشستی مشابه درعربستان در آینده نزدیک را همگی سبب نگرانی طالبان دانست.
وی گفت: اما رسیدن به صلح بدون توافق کامل کشورهای پیرامون و جلب همراهی قدرت های بزرگ که برای خود در افغانستان منافع تعریف کرده اند؛ پیچیده به نظر می رسد، زیرا طالبان را نمی توان گروهی مستقل خواند ؛ آنها متاثر از عوامل بیرونی هستند و به این مورد باید استفاده ابزاری خارجی ها از داعش نیز هست.
«تمیم عاصی» یکی از معاونان وزارت دفاع افغانستان امروز یکشنبه با استقبال از آتش بس طالبان، اعلام کرد که احتمال تمدید آتش بس وجود دارد و امید است که این آتش بس منجر به صلح دایم در افغانستان شود.
«عبدالسلام ضعیف» سفیر سابق گروه طالبان در اسلام آباد نیز در صفحه اجتماعی خود نوشته است که امیدوار است این آتش بس سه روزه برای سه ماه تمدید شود.
ایران، روسیه، آمریکا، سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا هم از ابتکار آتش بس دولت افغانستان استقبال و ابراز امیدواری کرده اند که این روند به صلح دایمی در افغانستان بینجامد.
کارشناسان بسیاری با این نگاه رئیس دفتر سازمان ملل متحد در کابل که با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد موافق هستند که طالبان با اعلام آتش بس مشروط و چند روزه از آتش بس موقت دولت افغانستان، استقبال کرده اند.
«تادامیچی یاماموتو» در اطلاعیه دفتر سازمان ملل در کابل تاکید کرده است که برای جنگ در افغانستان راه حل نظامی نمی تواند وجود داشته باشد و از این آتش بس ها به عنوان توسعه مثبت در جهت کاهش خشونت در افغانستان و پایان دادن به جنگ باید استقبال کرد.
یاماموتو ابراز امیدواری کرده که این آتش بس ها قدمی برای گفت و گو در مورد صلح باشد و درعین حال از طالبان خواست که در مدت زمان آتش بس اعلامی دولت در مورد نیروهای خارجی و راهکارهای برتر برای رسیدن به اهداف تامل کنند.
افکار عمومی افغانستان نیز حداقل در آن بخش که در فضای مجازی و میان کاربران دیده می شود؛ از آتش بس استقبال شده و امید است این چشم باز شده از چشمه های صلح در آینده نزدیک به رودی برای آبادانی افغانستان تبدیل شود زیرا تحقق چنین آینده ای نه تنها برای ملت افغانستان بلکه برای همه کشورهای همسایه آن مطلوب است.