مقوله گذرنامه، به عنوان وسیله ای برای ارتباط منطقی با سایر کشور ها و در عرف بین الملل در اجرای وظایف خدمانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بنا به تقسیم کار در کشور و سابقه گرایش کاری و تشخیص مسئولان، بر عهده پلیس گذاشته شده است . در بند ۱۱ ماده ۴ قانون نیروی انتظامی به صراحت آمده است : « اجرای قوانین و مقررات مربوط به گذرنامه (به جز گذرنامهٔ سیاسی و خدمت) و ورود و اقامت اتباع خارجی (با هماهنگی وزارت امور خارجه در مورد اتباع خارجی تحت پوشش دیپلماتیک) با هماهنگی وزارت اطلاعات (در مورد ورود و خروج و اقامت اتباع خارجی و صدور گذرنامه) ».
پلیس گذرنامه، یکی از پلیس های تخصصی تابع پلیس اطلاعات و امنیت عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می باشد ؛ که به موجب قانون و تقسیم کار ملی به نیابت از وزارت امور خارجه ، وظیفه تائید صلاحیت اتباع دولت جمهوری اسلامی ایران برای خروج و ورود به کشور و صدور گذرنامه برای آنان را ، دارد .
در قانون گذرنامه مصوب ۱۰/ ۱۲/ ۱۳۵۱مجلس شورای ملی ،درمواد ۵ و ۱۴آمده است : « ماده ۵ – بازرسی گذرنامه و مدارک مسافرت و رسیدگی به آنها در مرز، با شهربانی کل کشور و درنقاطی که شهربانی نباشد به عهده ژاندارمری کلکشور است. مأموران مربوط ، مکلفند از ورود افرادی که فاقد گذرنامه یا مدارک لازم برای ورود به ایران باشند ، جلوگیری نمایند.
تبصره – در مواردی که افرادی فاقدگذرنامه و یا مدارک مسافرت برای مراجعت به ایران باشند ، در صورتی که تابعیت ایرانی و یا ایرانی بودن آنانمحرز شود ؛ مأمورین مربوط میتوانند اجازه ورود به ایران را بدهند. ضوابط تشخیص و ایرانی بودن این قبیل اشخاص ، به موجب آییننامه اجرایی اینقانون تعیین خواهد شد.
ماده ۱۴ – صدور گذرنامه عادی در ایران به عهده شهربانی کل کشور و در خارج ازایران با مأمورین کنسولی کشوریا مأموران سیاسیعهدهدار امور کنسولی خواهد بود. مقررات مربوط به ترتیب صدور و تمدید و تجدید و اصلاح گذرنامه ، به موجب آییننامه اجرایی این قانون تعیینخواهد شد.»
پلیس گذرنامه ، علاوه براعمال قانون گذرنامه و نظارت بررعایت مفاد قانون نیروی انتظامی برمتقاضیان خروج از کشور و مقاصد آنان ،نظارت اعمال می نماید و می تواند یک غربالگری از فراوانی و تنوع کشورهای مقصد و جنسیت و سن و شغل و علت خروج و سایر مطالب درخواست کنندگان گذرنامه و خروج از کشور داشته باشد . علاوه براین از عهد باستان کنترل های مبادی مرزی با استفاده از محمل گذرنامه و یا اجازه نامه های عبور از مرز ، که توسط مبادی دولتی صادر می شدوجود داشته است .
به لحاظ ساختاری، پلیس گذرنامه ، یک مبادی امنیتی است ؛ که وظیفه اش بررسی صلاحیت اتباع دولت جمهوری اسلامی که متقاضی دریافت گذرنامه برای خروج از کشور هستند، می باشد. معاونت های پشتیبانی ، بررسی و صدور گذرنامه ، با در اختیارگرفتن امکانات اداری ، فنی و سازمانی و تبعیت از طرح جامع گذرنامه ، از ویژگی های مشروحه زیر برای ارتقاء کیفیت خدمات و تسریع امور و افزایش ضریب امنیت گذرنامه های صادره برخوردار باشند : گردش تمام امور و مراحل پرونده متقاضیان به صورت الکترونیک ، دسترسی مبادی گذرنامه کشور به داده های موجود یکدیگر و امکان بهره برداری از آنها ، جلوگیری از صدور گذرنامه مضاعف برای افراد ، کنترل نام ممنوع الخروجین در مراحل مختلف صدور گذرنامه به صورت ماشینی و اعلام وضعیت به کاربر ، استفاده از آخرین امکانات و توانائی های موجود در صدور گذرنامه و کنترل آن ،دستیابی به روش های یکسان و پرهیز از اعمال سلیقه های شخصی در امور گذرنامه ، امکان کنترل و نظارت متمرکز ، دستیابی به آمار و ارقام کشوری و سرعت عمل در تهیه گزارشات و امکان تجزیه و تحلیل های ملی ، فراهم شدن امکان ذخیره تصویر در سیستم ، بهره برداری از کد ملی در صدور گذرنامه و اعمال کنترل های بعدی در مراحل مختلف صدور گذرنامه ، فراهم شدن امکان چاپ تصویر متقاضی گذرنامه و همراهان در گذرنامه به صورت رنگی ، تغییر فیزیک گذرنامه مطابق با استاندارد های ایکائو ، چاپ سایه عکس در گذرنامه ، نگهداری و اعلام اطلاعات مربوط به سیر مراحل اجرای کار ، به کار گیری سطوح بالاتری از امنیت در مورد گذرنامه های جدید ، توانائی کنترل مدت زمان محدودیت صدور در مورد پرونده های گم شده گذرنامه ، تعامل مستقیم و on lion با مرزها .
به موجب قانون ،انواع گذرنامه عبارتند از :گذرنامه سیاسی ، گذرنامه خدمت (اعم از فردی یا جمعی ) و گذرنامه عادی ( اعم از فردی و جمعی ) . گذرنامه سیاسی ، توسط وزارت امور خارجه صادر می شود ، سبز رنگ است و برای شخصیت های عالی رتبه سیاسی کشور صادرمی شود . گذرنامه خدمت ، هم توسط وزارت امور خارجه ، برای همراهان مقامات سیاسی و اشخاصی که برای ماموریت به خارج از کشور اعزام می شوند وکارمندان وزارتخانه ها وسازمان ها و نهاد های وابسته به دولت که به خارج از کشوراعزام می شوند و همچنین ، مامورین اداری و فنی وزارت خارجه و همسران آنان با موافقت وزیر امورخارجه ، صادر و رنگ آن آبی می باشد .گذرنامه عادی ، مستند به ماده ۱۴ قانون گذرنامه ، در داخل کشور؛ توسط نیروی انتظامی ( اداره های گذرنامه ) ودرخارج ازکشور ؛ به وسیله ماموران کنسولی و دفاتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران صادر می گردند.
خدمت صدور گذرنامه
ردیف | مبلغ |
۱ | ۶۲،۵۰۰ ریال (شش هزار و دویست و پنجاه تومان) |
۲ | ۱،۲۵۰،۰۰۰ ریال (یکصد و بیست و پنج هزار تومان) |
۱-۴) اجازه محضری برای بانوان متأهل از سوی همسر.
۱-۵) ارائه اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت صرفاً هوشمند(کارتهای قدیمی اعتبار ندارند) و یا موافقتنامه سازمان وظیفه عمومی برای مشمولین.
۱-۶) برای متولدین خارج از کشور ارایه مدرک نحوه ورود الزامی است.
شهروندان تهران جهت اعلام فقدان و تعویض گذرنامه مخدوش – بررسی ممنوعیت فقط میبایست به اداره گذرنامه تهران بزرگ واقع در خیابان مطهری، خیابان کوه نور مراجعه نمایند.
منابع: سایت پلیس و epolice.ir
گردآورنده: زینب سیدحاتمی
پرونده ویژه؛ مرزهای خدمتآشنایی بیشتر با گذرنامه )پاسپورت( و شرایط دریافت آن