پس از انتشار اخباری مبنی بر احتمال حمله بیولوژیک در شیوع ویروس کرونا بر آن شدیم تا هموطنان را با این گونه حملات و روش های مقابله با آن آشنا کنیم.
به گزارش مرزنیوز؛ جنگ بیولوژیکی (Warfare Biological) از اصطلاحات نظامی نوین و به معنای به کارگیریِ نظامی (عامدانه) موجودات زنده یا سموم آنها بـه منظور قتل و زیان رساندن به انسان و یا ثروت های حیوانی یا زراعی وی در راستای کاستن از توان نظامی اش می باشد. برخی این جنگ را (جنگ باکتریایی) یا (جنگ میکروبی) خوانده اند، ولی اصطلاح (جنگ بیولوژیکی) برای این مفهوم مناسب تر است؛ چرا که باکتری و دیگر انواع موجودات ریز و نیز صورتهای پیشرفته تری از حیات، مثل حشرات و دیـگـر مـوجـودات موزی از جمله نباتـات زیانبار را نیز شامل می گردد.
جنگ بیولوژیکی از جنگ های دیرینه طبیعت بر ضد انسان است و به دنبال جنگ ها و منازعات بشری، مردم شاهد شیوع بیماری و یا ویروس بوده اند و سلاح های بیولوژیکی را می توان غافلگیرانه و پنهانی بر ضد مجموعه های بزرگ غیر نظامی به کار گرفت. مشکل تر از همه اینکه شناسایی نوع سلاح بیولوژیکی به کار گرفته شده و انتقال هشدار سریع به دیگر مناطق به دلیل فاصله طولانی میان حمله و آشکار شدن عوارض بیماری بسیار دشوار است.
به هر حال، هدف اصلی از به کارگیری سلاح بیولوژیکی انسان است؛ و تهاجم به انسان یا به طور مستقیم و یا از طریق حمله به منابع غذایی و در مواردی حیوانی او صورت می گیرد. بنابراین جنگ بیولوژیکی جنگی است که هدف آن به طور کلی اشخاص و موجودات زنده هستند، در حالی کـه بـه منابـع مادی مثل ساختمان های مسکونی و تاسیسات صنعتی زیانی نمی رسد و می توان اندکی پس از حمله بیولوژیکی، آنها را مورد استفاده قرار داد.
جنگ بیولوژیکی از نظر بین المللی
در ماه ژوئن سال ۱۹۲۵ بیشتر دولت های بزرگ آن زمان اقدام به امضای پروتکلی در ژنو کردند که به کارگیری گازهای خفه کننده سمی و امثال آن و نـیـز استفاده از تجهیزات باکتریولوژیک در جنگ ممنوع شد. ۲۹ کشور این پروتکل را امضا کردند ولی ایالات متحده آمریکا از این کار سرباز زد. در دسامبر سال ۱۹۶۶ مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه ای صادر کرد که کشورها را به پایبندی به مفاد پروتکل مذکور ژنو ملزم می کرد. در ۱۹۶۲ بار دیگر بریتانیا توجه به همگان را به موضوع خلع سلاح بیولوژیکی در کنفرانس خلع سلاح جلب کرد، و موضوع یک بار دیگر در آگوست سال ۱۹۶۹ به امید ارائه پیش نویس قطعنامه ای پیرامون ممنوعیت به کارگیری و تولید و نگهداری سلاح های بیولوژیک، در ژنو مطرح گردید. این تحرک بریتانیا بـه ویژه از سوی اتحاد شوروی (سابق) با استقبال فراوان رو به رو شد. ولی احتمال دستیابی به توافقی عملی پیرامون این قضایا، نظر به دشواری ایجاد رقابتی عملی در این زمینه، بسیار مشکل بود. تحقق بخشیدن رقابتی بین المللی در موضوع تولید سلاح بیولوژیک نیز کاری شبیه به محال است. زیرا در حالی که شمار بسیاری از کشورها به طور آشکار با انگیزه پژوهش برای دستیابی به ابزارهای دفاعی در مقابله با تهاجم بیولوژیک اقدام بـه پـرورش عوامل بیولوژیکی می کنند، هیچ معلوم نیست که اقدام کدام آنها درست و مناسب است.
ویژگی های کلی عوامل بیولوژیکی
با وجود اینکه دانش بیولوژی همه موجودات زنده را در بر می گیرد، اما بیولوژی نظامی تنها درباره موجودات زنده ای بحث می کند که به انسان یا حیوان یا نبات زیان می رساند.
دسته های پنجگانه زیر مجموعه موجوداتی هستند که امکان تولید ویروس و میکروب از آنها برای مصارف جنگ بیولوژیکی وجود دارد:
۱- موجودات مانند باکتری ها، ویروس ها، انگل ها، قارچ ها و ریزمیکروب های گیاهی .
۲- سموم ویروسی حیوانی و نباتی .
۳- ناقل های بیماری های واگیر دار بی مهره مثل حشرات (شپش، کک، کنه) و حیوانات دیگر.
۴- حشرات و نباتات موذی .
شماری از ویژگی های عمومی باید در عوامل بیولوژیکی وجود داشته باشد تا بتوان آنها را در سلاح های بیولوژیکی به طرزی مؤثر به کار گرفت. از جمله آن ویژگی ها موارد زیر است:
۱- قابلیت سرایت بالا.
۲- توان مقاومت در برابر شرایط طبیعی مانند گرما و نور خورشید (پرتو ماورای بنفش) و خشکی .
۳- قابلیت سازگاری و سرعت انتشار.
۴- توان وارد آوردن زیان های فراوان در هنگام آغاز تهاجم از طریق کشتن یا ناتوان ساختن .
۵- ناشناخته بودن عامل بیولوژیک؛ برای وارد آوردن زیان هر چه بیشتر، لازم است که عوامل بیولوژیکی به کارگرفته شده، برای منطقه هدف هر چه ناشناخته تر باشد. به طوری که امکان مقابله با آن به وسیله عوامل طبیعی در میان ساکنان منطقه وجود نداشته باشد.
۶- ثبات و سازگاری عوامل برای به کارگیری در شرایط میدان جنگ .
۷- آسان بودن تولید و ذخیره عوامل بیولوژیکی .
عوامل بیولوژیکی قابل استفاده در جنگ بیولوژیکی
- انگل های قارچی: که موجوداتی تک سلولی یا چند سلولی می باشند.
انگل های قارچی موارد زیر را در بر می گیرند: عفونی ها، زردی نباتات و آنزیم. قارچ ها موجب بیماری های نباتی فراوانی می گردند، ولی نسبت بـه انسان یا حیوان بیماری های اندکی تولید می کنند. از اشاره کرد که به آسانی درمان تولید می کنند کـه از جمله می توان هستو پلاسموس (انعقاد پلاسما)، کرپتو کوکوس و پلاستو مایکوس را نام برد. از بیماری های نباتی که قارچ ها تولید می کنند، بیماری لک ساقه است ـ که برنج را مبتلا می کند، ـ آفت سیب زمینی، آفت نیشکر و گندیدگی حبوبات است .
۲- انگل ها: انگل ها مجموعه ناهمگونی از موجودات تک سلولی هستند که اغلب آنها بیماری انسانی یا حیوانی تولید نمی کنند، اما برخی از آنها بیماری های خطرناکی مثل دیسانتری، بیماری خواب آفریقایی، مالاریا و بیماری های ترایبانوسوم ایجاد می کنند که اسب ها، چارپایان و دیگر حیوانات بدان مبتلا می گردند.
۳- باکتری ها: باکتری ها موجوداتی میکروسکپی تک سلولی هستند که به میزان بسیار فراوان در طبیعت پراکنده اند. باکتری ها انواع فراوانی دارند، ولی تنها شماری اندک از آنها بیماری زا هستند. از بیماری هایی که برخی باکتری ها موجب می شوند می توان به مسموم سازی خوراکی ها، مخملک و مننژیت اشاره کرد. برخی انواع باکتری های عفونی نیز هست که موجب بیماری هایی چون سل، سیاه زخم، تیفوئید، طاعون و سفلیس می گردد. از ترشح شده به وسیله برخی باکتری ها پدید می آید بیماری هایی که بر اثر سموم می توان به خناق و کزاز اشاره کرد. از Toxins نمونه های بیماری های نباتی که بر اثر باکتری ها پدید می آید می توان به پژمردگی باکتریایی اشاره کرد که گندم و خیار بدان مبتلا می گردند.
۴- رکتسیا: اینها موجوداتی انگلی هستند که در سلول های جسم زندگی می کنند و به طور معمول از طریق گزش شپش، کک و کنه انتقال یافته و بیماری های زیر را موجب می گردند: تب حصبه، تب تاول زا، تب کیو، تب با جوش یا لک های پوستی و اختلال دستگاه مرکزی عصبی. از بیماری های حیوانی که رِکتسیا موجب می گردد بیماری مـرغـزارهـا اسـت که از طریق کنه به حیوانات انتقال می یابد. رکتسیا بیماری خطرناکی اسـت و برای چارپایان کشنده است، در حالی که نباتات بیماری رکتسیایی شناخته شده ای ندارند.
۵- ویروس ها: ویروس ها کوچک ترین و ریزترین موجودات میکروسکپی را شامل می شوند. ویروسها برای رشد و نمو و تکثیر نیاز به بافت های زنده دارند اما تولید برخی انواع ویروس ها موجب بیماری های مسری خطرناکی می شوند که انسان به آنها مبتلا می گـردد. از جمله آنها آبله، مخملک، آنفلوانزا، هاری و اوریون است. از بیماری هایی که حیوانات مبتلا می شوند طاعون گاوی، بیماری های دهان و اعضای بدن، وبای خوکی و وبای مرغی است. از بیماری های که نباتات از راه ویروس مبتلا می شوند آفات توتون و خیار و برخی بیماری های نیشکر است .
لازمه به کارگیری نظامی این عوامل این است که ـ در همه موارد ـ عامل بیولوژیکی مورد نظر برای استفاده جدا شده و برای رشد و تکثیر در شرایط حیاتی قرار گیرد و مقادیر فراوانی از آن تولید و در شرایط ویژه ای برای هنگام نیاز انبار شود. هنگام به کارگیری، این عوامل در محفظه های ویژه ای نزد نیروهای تهاجمی انتقال می یابد و با شیوه ای که نیروهای به کار گیرنده مصون بمانند در میان نیروهای دشمن پخش می گردد.
راه های پرتاب و به هدف رساندن عوامل بیولوژیکی
شیوع از سه راه زیر انجام می پذیرد:
الف. شیوع از راه پوست، که از راه گزش پشه، شپش یا کک های مبتلا، انجام می پذیرد. بـه کارگیری این حشرات همچـون ناقل شیوع امری رایج است. امکان انتشار این عوامل در میان صفوف دشمن از راه رهاسازی برخی حیوانـات، مثل مـوش های صحرایی حامل کک، به سوی خطوط دشمن امکان پذیر است. می توان موش صحرایی را در ظرف های ویژه ای که از راه هوا حمل می گردد و با برخورد به زمین به خودی خود باز می شود حمل کرد. اما این روش نیازمند شمار فراوانی موش صحرایی است که خو گرفتن آنها با محیط جدید زمان زیادی می برد و دشمن نیز می تواند آنها را نابود سازد. اما رها سازی پشه در میان صفوف دشمن با دشواری های به مراتب بیشتری همراه است .
ب. شیوع از راه خوردنی ها و نوشیدنی های آلوده: طرفین متخاصم پیوسته از راه آلوده سازی آب های آشامیدنی بـه ویروس یـا سمّ، برای از میان بردن طرف مقابل استفاده رودخانه ها و آب انبارها به عوامل بیولوژیکی استفاده می شود. نیز متصور است که دشمن به ریختن بمب های آلوده به عوامل بیولوژیکی در منابع آب دشمن اقدام کند. اما اینکه اهداف دشمن از راه آلوده سازی آب های آشامیدنی برآورده شود جای تردید است، چرا که تصفیه و ضد عفونی کردن آب بـا روش هایی کـه امروزه معمول است هر نوع ویروس کشنده ای را از میان می برد.
ج. شیوع از راه هوا ـ بدون شک مؤثرترین راه نشر ویروس ها انتشار آنها از طریق هوا است. مشهور است که بسیاری از ویروس های معمولی مثل آنفلوانزا و بیماری های ناشی از سرما از این راه انتشار می یابد. برای آنکه شما هر چه بیشتری از نیروهای دشمن از راه هوای آلوده، به ویروس مبتلا شوند، لازم است که آن ویروس در قالب اسپره های حامل ویروس به وسیله مولّدهای ویژه انتشار یابد. برای انتشار ویروس بـه این شیوه لازم است که اندازه این اسپره ها تا جای ممکن کوچک باشد. پرتاب آنها نیز از راه هواپیما، کشتی، زیر دریایی، بمب، توپ و موشک امکان پذیر است .
انتشار عوامل بیولوژیکی از راه هوا دشواری هایی دارد که کار برد آنها را محدود می سازد. چرا که پرتو خورشید ویروس را در زمانی کوتاه می کشد و حتی در شرایط ایده آل بیشتر آنها امکان زنده ماندن بیش از ۲۴ ساعت را ندارند. از این رو لازمه انتشار ویروس در هر منطقه ای آن است که در کوتاه ترین وقت ممکن تحت پوشش قرار گیرد. از آنجا که دوران رشـد ویروس ها پیش از بروز عوارض و شناسایی آنها سه تا چهار روز به طول می انجامد، دشمن تلاش می کند به طور پنهانی مناطق بسیار گسترده ای را که قصد حمله به آنجا را دارد، چند روز پیش از حمله همه جانبه، به طور همزمان مورد اصابت قرار دهد، به طوری که نیروهای طرف مقابل بر اثر ابتلای به بیماری توان جنگی خود را از دست داده باشند.
در میان وسایل جنگی که به منظور تهاجم با عوامل بیولوژیکی بیشترین کاربرد را دارد هواپیماهایی است که از عقب آنها ابرهایی حامل این عوامل را رها می کنند، به طوری که آن ابرها مناطق مورد نظر را تحت پوشش قرار می دهد. عامل تضمین کننده موفقیت این نوع تهاجم، سرّی بودن آنها است.
از آنچه تاکنون گفته شد می توان چنین نتیجه گرفت که ابزار و وسایلی که برای پرتاب و رساندن عوامل بیولوژیکی به هدف مورد استفاده قرار می گیرند همان هایی هستند که در سلاح هایی مثل سلاح های شیمیایی به کار گرفته می شوند. از جمله این وسایل اینهاست :
الف. کیسه های ویژه ای که از هوا به وسیله هواپیما پرتاب می شود.
ب. وسایل و ابزار پاشاندن و مولدهای مه که به وسیله هواپیما حمل می گردد.
ج. به کارگیری منابع خاص جنگ بیولوژیکی مثل توپ و خمپاره .
د. موشک ها
ه . اعمال خرابکارانه مزدوران ستون پنجم .
دفاع ضد عوامل بیولوژیکی
دفاع در مقابل جنگ بیولوژیکی دشوار و پر اهمیت است و بسیار بعید به نظر می رسد که حتی در کشورهای بسیار پیشرفته نیز راه حلی فوری برای حل این مشکل یافت گردد. از پیچیده ترین مسائلی که این نوع دفاع با آن رو به رو است. ضرورت سرعت در شناسایی تهاجم، تعیین نوع بیماری یا ویروسی است که شناسایی عوامل بیولوژیک در نهایت دشواری است، زیرا از راه حواس پنجگانه به سختی قابل تشخیص اند و از آنجا که بر اشخاص تأثیری کند دارند، نمی توان دریافت که تهاجم با سلاح بیولوژیکی و انجام پذیرفته یا خیر. چرا که دوران پـرورش عوامل بیولوژیکی متفاوت است و عوارض بیماری تنها در پایان دوره آشکار می گـردد. حتی ابزارهای شناسایی میکروسکپی نیز برای ارائه نتیجه تحلیل و تعیین نوع عامل و نوع بیماری ای که تولید می کند، نیازمند چندین روز وقت است. بـه رغم وجود لباس های مخصوص و ماسک های تنفسی که تا اندازه ای از نفوذ عامل جلوگیری می کنند، این مشکل که چه هنگام باید این تجهیزات را پوشیده یا درآورد همچنان وجود دارد، که به نوبه خود از کارآیی آنها می کاهد. از آنجا که تهاجم با سلاح بیولوژیکی با استفاده از ابرهای حامل عوامل بیولوژیکی به شرایط جوی بستگی دارد، می توان شب هایی را که ممکن است در آنها حمله با سلاح بیولوژیکی صورت گیرد تشخیص داد. ولی اینکه همه مردم در حالی که لباس و ماسک پوشیده اند، در حال آماده باش باقی بمانند، حتی در شب های خطرناک، البته کاری غیر عملی است. امید می رود کـه دستگاه های تخصصی کاشف عوامل بیولوژیکی پیشرفت و مشکل را حل کند. از امور مهم در این زمینه تمرکز بر نقش دستگاه های اطلاعاتی به منظور ارزیابی نیازمند آمادگی تکنیکی ویژه از سوی دستگاه های مشخصی است .
در حالی که پوشش و ماسک به عنوان اقدام دفاعی اولیه لازم است، راه حل اصلی مشکل، دفاع بیولوژیکی است که از راه واکسیناسیون تأمین می گردد. کشورهای پیشرفته در حوزه واکسن های ضدویروس پژوهش های گسترده ای انجام داده اند. پیداست که تولید و انبار واکسن ضد همه ویروسهایی که ممکن است از راه سلاح های بیولوژیکی انتشار یابد وجود ندارد، از این رو به شدت نیازمندیم که همه ویروس هایی را که ممکن است دشمن انتشار دهد شناسایی کنیم. در مقابل دشمن در صدد بر می آید تا انواع واکسن هایی را کـه دولت مدافع به آن دست می یابد بشناسد تا ویروسی را به کار گیرد که نیروی مدافع، واکسن آن را نداشته باشد. از این رو آزمایشگاه های بیولوژیکی از مهم ترین هدف های دستگاه های جاسوسی هستند؛ که در صدد شناسایی فعالیت و ماهیت کارشان برمی آیند.
علاوه بر این، برخی اقدامات احتیاطی است که باید پیش و پس از تهاجم با سلاح بیولوژیکی مد نظر قرار گیرد:
الف. جلوگیری از آلوده شدن آب و غذا و نگهداری مقادیر کافی از آن در بسته های محکم جلوگیری کننده از آلودگی. لازم است که سطح بیرونی این بسته ها پاک باشد تا هنگام باز شدن آلودگی از خارج به داخل انتقال نیابد.
ب. بالا بردن سطح اقدامات بهداشتی برای کاهش قابلیت آلودگی و حوادث ناشی از ابتلای به ویروس.
ج. قرنطینه بهداشتی اشخاص و مناطقی که در معرض تهاجم قرار گرفته اند، به منظـور جلوگیری از انتشار ویروس از راه لمس، با در نظر گرفتن این نکته که علایم بیماری دیر آشکار می شوند.
د. ضد عفونی کردن اشخاص و تجهیزات و مناطق آلوده در صورت امکان، این تدابیر احتیاطی از تأثیر عوامل بیولوژیکی می کاهد و ممکن است دوره نقاهت کم شود و از شدت ویروس ها و بیماری ها کاسته گردد، ولی از خطرات این عمل نمی کاهد.
جنگ بیولوژیک از جنبه دفاع، مشکل بسیار پیچیده ای است و از سلاح های تهاجمی ای به شمار می آید که به کارگیری آن دشوار است. این سلاح، بر عکس دیگر سلاح ها، در مانورهای نظامی در هیچ مقیاسی نمی تواند بـه کار گرفته شود. از این رو تحلیل گران نظامی، به طور کل، بر این باورند که امکان به کارگیری سلاح بیولوژیکی در مقایسه با سلاح های شیمیایی در جنگ اندک است، اما در عین حال نمی توان آن را منتفی دانست .
ضد عفونی بیولوژیکی
هدف از ضد عفونی بیولوژیکی، تأمین سلامت اشخاص، و اراضی پس از قرار گرفتن در مـعرض تهاجم بیولوژیکی است؛ و این مهم از راه نابودی موجودات میکروسکپی و یا از میان بردن تأثیرات سموم آنها به انجام می رسد. اما در جایی که این کار غیر عملی است، ضد عفونی با هدف جلوگیری از رسیدن این موجودات به اشخاص صورت می گیرد. در این هنگام مواد ضد عفونی کننده به کار گرفته می شود؛ که باید از ویژگی های زیر برخوردار باشد.
الف. تأثیرگذاری بر شمار هر چه بیشتری از عوامل بیولوژیکی که احتمال به کارگیری آنها وجود دارد.
ب. سرعت تأثیر گذاری .
ج. تهیه آنها در زمان جنگ و با قیمت های معقول .
د. ضد عفونی کردن نباید موجب تلف شدن تجهیزات و مواد ضد عفونی شونده گردد.
ه . تأثیرات جانبی آنها کم خطر باشد؛ و در حالت باقیماندن رسوبات سمی این ضد عفونی کننده ها باید ابزار از میان بردن و میزان پایداری سم آنها را شناخت .
ضدعفونی کننده های شیمیایی بسیار فراوان است، مثل پودر قصر یا ترکیبات حاوی کلر، محلول دانک، محلول فنول، محلول کریزول (غلظت ۵)، الکل، پتاپروپیولاکتون که برای ضدعفونی کردن ساختمان ها به کار می رود. فراوان ترین و در دسترس ترین وسیله برای ضدعفونی کردن، در شرایط معمولی آب جوش و صابون یا صابون میکروب کش است. این ضدعفونی کننده ها برای پوشاک ها، تجهیزات، بناها و زمین به کار می رود و در شرایطی که استفاده از مواد ضدعفونی شیمیایی دشوار باشد شایسته است که از ضدعفونی کننده های فیزیکی استفاده شود، مثل قرار گرفتن در معرض پرتو خورشید یا سوزاندن. اقدامات مربوط به ضد عفونی کردن هوا، آب، غذا و اشخاص در مقابل عوامل گذشته به روشنی متفاوت است:
- هـوا: هوای موجود در اماکن سبز را نمی توان ضدعفونی کرد، زیرا که نابود کردن میکروب ها و استمرار استنشاق هوا بی فایده است. در چنین شرایطی بهتر آن است که پناهگاه های عمومی مجهز به تهویه و تصفیه هوای پیشگیرانه استفاده کرد که تضمین کننده دسترسی به هوای خالی از عوامل بیولوژیکی باشد، هر چند که مقابله صد در صد با ویروسها را تاءمین نکند.
- آب: لازم است منابع آب آشامیدنی به طور کامل ضد عفونی و میکروب کشی گردد. چنانچه در میدان نبرد امکان جایگزینی آب آلوده نباشد و بـه ناچار باید مورد استفاده قرار گیرد، می توان آن را برای مدت ۱۵ دقیقه جوشاند و یا از قرص های ضدعفونی کننده استفاده کرد. گاهی از کلر نیز استفاده می شود، مشروط به اینکه نسبت آن به آب از یک به میلیون بیشتر نباشد.
- غـذا: بـرای از میان بردن موجودات میکروسکپی کافی است که غذا در درجه حرارت بالا طـبخ گردد. اما غذاهایی که در کیسه های ورقی شفاف نگهداری می شود یا میوه های دارای پوست کلفت، کافی است که یک بار در مواد ضدعفونی کننده فرو برده شود و یا این مواد بر روی آنها ریخته شود و سپس به منظور از میان بردن آثار مواد ضدعفونی کننده بـا آب شـسته شود. در هر حال، لازم است که دستگاههای خدمات بهداشتی مطمئن شوند که مواد خوراکی و آب قبل از استفاده از هر گونه آلودگی تهی است .
- اشخاص: در صورت اجازه دادن وقت، لازم است که بلافاصله لباس های آلوده چنانچه ایـن کار دشوار باشد لازم است اجزای پوست شسته و زخم ها، پس از ضد عفونی شدن، پماد مالیده شود. همچنین لازم است کـه افـراد در طول مدت رزم، با استفاده از محلول مونو کُلرامین خود را ضدعفونی کنند.
به طور معمول کار ضدعفونی بر عهده گروه های ویژه بهداشتی مجهز به تجهیزات ویژه مثل دستگاه های سیار مجهز بـه دیگ های بخار و تلمبه و لوله های لاستیکی و امثال آن است .
ویروس به مثابه سلاح
بر اساس اسناد ویکی لیکس و همچنین اطلاعات محدود منتشر شده در برخی رسانه های مستقل، آژانس داربا (سازمان تحقیقات پیشرفته دفاعی زیر نظر ارتش آمریکا) برنامه ای را برای تبدیل ویروس ها به یکی از تسلیحات استراتژیک آمریکا طراحی کرده است. نام این برنامه Insect Allies (حشرات متحد) و هدف از آن، تعدیل بیولوژیک برخی ویروس ها با هدف استفاده محدود از آنها علیه هرگونه تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا بوده است. البته این گزارش ها به طور رسمی از سوی پنتاگون و همچنین آژانس داربا تکذیب شد. مدیر این موسسه امنیتی- بیولوژیک در این باره گفت: هدف از پروژه حشرات متحد، دستکاری در ژن ویروس ها برای کاهش اثرات مخرب آنها بر بدن انسان بوده است و هیچ گونه برنامه نظامی برای تبدیل ویروس به سلاح از سوی داربا دنبال نمی شود.
هشدار درباره تبعات انسانی
بخش مهمی از آنچه این روزها جهان را درگیر و گرفتار خود کرده،کمتر از دوسال قبل در مقاله ای به قلم ژنرال جیمز استافریدز پیش بینی شده است. استافریدز از فرماندهان ارشد سابق پیمان ناتو است که سال ۲۰۱۸ این مقاله جنجالی را در نشریه معتبر فارین پالیسی منتشر کرد. او در این مقاله هشدار داد رویکردی عمومی میان قدرت های نظامی جهان برای استفاده از منابع بیولوژیک به عنوان سلاح شکل گرفته است که می تواند فاجعه ای بی سابقه در تاریخ بشریت را به دنبال داشته باشد. بر اساس مقاله استافریدز، ادامه رویکرد مذکور، وقوع جنگ بیولوژیک را به رخدادی غیر قابل اجتناب تبدیل خواهد کرد؛ جنگی که بر اثر آن، شهروندان عادی به علت ابتلا به ویروس هایی که در حقیقت سلاح هستند جان خود را از دست می دهند و این روند تا نابودی یک پنجم از ساکنان کره زمین می تواند ادامه داشته باشد.
حمله بیولوژیک در قاب سینمای هالیوود
نشانه های وقوع جنگ بیولوژیک در سینمای هالیوود به اندازه ای گسترده و متکثر است که بررسی آنها در یک مقاله یا گزارش محدود قابل انجام نیست. با این حال برخی از این نشانه ها طی هفته های اخیر تا حد زیادی توجه افکار عمومی و رسانه ها را به خود جلب کرده است. از جمله مستندی با عنوان «وبای آینده» که سال ۲۰۱۹ توسط شرکت مایکروسافت تهیه شده و در آن از ظهور ویروسی کشنده در بازارهای چین سخن گفته می شود که در زمانی محدود تمام جهان را در بر خواهد گرفت. عجیب تر از این مستند اما می توان به فیلم داستانی عفونت در سال ۲۰۱۱ اشاره کرد؛ فیلمی که ماجرای انتشار یک ویروس کشنده چینی در سراسر جهان را روایت می کند. نکته شگفت آور در این فیلم، معرفی خفاش به عنوان منشاء ظهور ویروس است!
ابزاری برای نابودی دشمنان
حامیان فرضیه جنگ بیولوژیک در بسیاری از مقالات یا حتی کتاب های خود به ماجرای انتشار ویروس آنفلوآنزای پرندگان در سال ۲۰۱۰ استناد می کنند؛ ویروسی که گفته می شود بر اثر تحقیقات یکی از آزمایشگاه های بیولوژیک آمریکا در اندونزی تولید و منتشر شد. از سوی دیگر و در جریان جنگ آمریکا و عراق، بسیاری از مراکز تحقیقاتی آمریکا مدعی کشف تسلیحات بیولوژیک برای ناتوان سازی نیروهای ارتش صدام، بدون استفاده از سلاح های متعارف بودند. اگرچه هیچ یک از این ادعاها هرگز توسط منابع رسمی مورد تایید قرار نگرفتند، اما رفتار استعماری دولت آمریکا نسبت به شهروندان کشورهای ضعیف تر جهان و همچنین دشمنانش، همواره احتمال صحت چنین فرضیاتی را بالا برده است؛ آن هم در حالی که این کشور و متحدانش (مخصوصاً انگلیس و اسرائیل) در به کار بردن تسلیحات کشتار جمعی، نظیر سلاح های شیمیایی علیه دشمنان خود هرگز ابایی نداشته اند. (روزنامه جام جم شنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۸، شماره ۵۶۲۲)
سخن پایانی:
در این میان خطرناک تر از جنگ بیولوژیک رسانه هایی هستند که ترس و نگرانی بیش از حد را به جامعه القاء می کنند و هدفی جز کسب شهرت، قدرت و یا پول ندارند.
گزارش: فرهاد قنبری
پرونده ویژه؛ گزارش تحلیلی از جنگ بیولوژیکی یا بیوتروریسمجنگ بیولوژیک؛ جنگی فرا مرزی