استان سیستان و بلوچستان یا سرزمین گنج های نهفته از چنان شگفتی هایی برخوردار است که هر شنونده و بیننده ای را متحیر می کند، میوه های منحصر بفرد در ایران یکی از این شگفتی هاست.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:سیستان و بلوچستان بر خلاف آنچه که تاکنون بر آن گذشته و در اذهان عمومی به عنوان استانی محروم معرفی شده اما از چنان نعمات فراوان خدادادی بهره مند است که گویا گوشه ای از بهشت در این سرزمین آفریده شده است.
گذشته از ظرفیت ها و توانمندیهای بیکران این سرزمین هزاران گنج در زمینه های مختلف، تولیدات بخش کشاورزی آن بی مانند است.
پالسا، گواوا، چیکو، سیتاپُل، پاپایا، جَم، تمبر هندی، بیرام، جمبولان، کنار، انبه، موز و بسیار نام های دیگر از جمله میوه های تولیدی سیستان و بلوچستان بویژه جنوب این استان است که در ظاهر و طعم بی نظیر است.
هرگاه از میوه های گرمسیری نامی آورده می شود ذهن به سمت میوه هایی چون موز، انبه، نارگیل، خرما و مانند آن می رود، در حالی که در سیستان و بلوچستان به علت شرایط آب و هوایی ویژه و چهار فصل بودن انواع میوه ها به ویژه میوه های گرمسیری خاص کشت و تولید می شود، میوه هایی که به مانند آن در هیچ جای ایران یافت نمی شود و نه تنها خیلی آن ها را ندیده و طعمشان را نچشیده بلکه نامی هم از آنها نشنیده اند.
شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب و تقریبا استوایی این استان را به خواستگاه متنوع ترین میوه های گرمسیری کشور تبدیل کرده، میوه هایی خاص که در مزه و نمونه کم نظیر بوده و توجه هر مخاطبی را به خود جلب می کند.
نزدیکی به دریای عمان و اقیانوس هند در کنار همجواری با کشورهای آسیایی سبب شده تا این منطقه مستعد ترین نقطه کشور در زمینه تولید انواع محصولات گرمسیری باشد.
مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان مانند سراوان، مهرستان، سیب سوران، خاش، چابهار، کنارک، نیکشهر، قصرقند، فنوج، بمپور و سرباز از جمله مناطق مستعد در تولید این نوع میوه ها هستند به گونه ای که در این استان ۶ هزار و ۴۰۰ هکتار سطح زیر کشت میوه های گرمسیری است.
اغلب این میوه ها دارای طعم و عطر خاصی و در صنایع مختلف عطر سازی، غذایی و حتی دارویی کاربردهای فراوانی دارند اما متاسفانه در داخل کشور ناشناخته باقی مانده و آنگونه که باید مورد بهره برداری قرار نگرفته است.
مسعود فیروزکوهی کارشناس تغذیه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: میوه های گرمسیری علاوه بر طعم و عطر خاصی که دارند دارای خواص غذایی و درمانی فراوان هستند.
وی به پاپایا یا همان خربزه درختی به عنوان یکی از این میوه ها اشاره کرد و افزود: این میوه در درمان انواع زخمها، جلوگیری از سرطان، مفید برای کلیه، تقویت ریشه مو و سرشار از انواع ویتامین ها به ویژه ویتامین c است.
کارشناس تغذیه ادامه داد: «جَم» یکی دیگر از این میوه ها است که در تنظیم ضربان قلب و درمان کم خونی مفید است.
وی خاطر نشان کرد: میوه های گرمسیری به علت شرایط رشد و ارگانیک بودن بسیار حائز اهمیت هستند.
شهر زاهدان به عنوان مرکز سیستان و بلوچستان عرصه فروش و تبادل بسیاری از محصولات است و بازار چهارراه رسولی این شهر یکی از جذاب ترین و مهمترین مراکز فروش انواع محصولات از جمله میوه های استوایی داخلی و خارجیست که سوغات غالب مسافران و گردشگران را تشکیل می دهند.
غدیر اسدی یکی از مسافرانی که در حال خرید این نوع میوه در چهار راه رسولی زاهدان بود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ساکن مشهد مقدس هستم و برای اولین بار به شهر زاهدان سفر کرده ام.
وی افزود: مردم سیستان و بلوچستان بسیار مهربان، مهمان نواز و خونگرم اند و جالب اینکه کسبه بازار زاهدان وقتی متوجه شوند که خریدار مسافر و مهمان شهرشان است تا حد امکان در قیمت اجناس تخفیف می دهند و برخورد بسیار دوستانه و مهربانانه دارند.
اسدی بازار چهارراه رسولی را به عنوان یک مرکز خرید متنوع از محصولات عنوان کرد و گفت: در این بازار تمامی اجناس و کالاهای مورد نیاز وجود دارد بطوریکه مثل معروف «از شیر مرغ تا جان آدمی» در مورد آن صدق می کند که به نظرم خیلی جذاب و دیدنی است.
وی که همراه همسر و فرزندش به سیستان و بلوچستان سفر کرده است اضافه کرد: دیدن این میوه ها برای من و خانواده ام بسیار جالب بود و تصمیم گرفتیم تا مقداری از این میوه ها را خریداری و به عنوان سوغات این استان برای دوستان و آشنایان خود ببریم.
وی عطر خاص، ظاهر و رنگ جذاب این میوه ها را عاملی برای خرید این محصول دانست و عنوان کرد: این میوه ها دارای شکل، عطر و نام های بسیار جالبی است که توجه هر رهگذری را به خود جلب می کنند.
یکی از فروشندگان میوه های گرمسیری که خود را اسماعیل معرفی کرد گفت: میوه های استوایی پای ثابت خرید بسیاری از مهمانان شهر زاهدان است میوه هایی که هر رهگذر بازار حتی برخی ساکنان استان در مواجهه با آن حتما از نام و محل کشت آن سئوال می کند.
وی ادامه داد: غالب این میوه ها مخصوص سیستان و بلوچستان است و میوه های اندکی نیز از سایر کشور ها چون پاکستان، مالزی و چین وارد و عرضه می شود.
اسماعیل از بی رقیب بودن محصولات این استان گفت و افزود: در ویترین فروش محصولات من دو نوع میوه زیتون مشاهده می کنید که یکی محصول چابهار است و دیگری از کشور پاکستان وارد شده محصول چابهار از نظر کیفیت و عطر بسیار مرغوبتر از محصول مشابه خود است.
وی اظهار داشت: قیمت نسبتا بالا و عدم دسترسی در سایر نقاط شهر سبب شده تا برخی افراد بومی این استان تاکنون نتوانند از مزه و طعم این محصولات بچشند.
یکی دیگر از فروشندگان میوه های گرمسیری و استوایی گفت درصورتی مصاحبه می کنم که از این میوه ها امتحان کنید و بدون تعارف یکی از میوه ها را بریده و اصرار کرد که باید بخورید، تا نخوردم گفت وگو نکرد.
وی که خود را «عبدالباسط» معرفی کرد اظهار داشت: چند سالیست که کار فروش این نوع میوه را در بازار چهار راه رسولی انجام می دهم و از این طریق کسب درآمد می کنم.
عبدالباسط که دوستانش او را باسط صدا می زدند، گفت: این میوه های خاص استان خودمان است و در هیچ کجای کشور یافت نمی شود.
وی افزود: ظرفیت مناسبی در حوزه میوه های استوایی در قسمت جنوبی سیستان و بلوچستان وجود دارد که متاسفانه تاکنون توجه چندانی بدان نشده است.
باسط به موز چابهار به عنوان یکی از مرغوب ترین نوع موز در سطح کشور نام برد و گفت: طعم و کیفیت این موز بسیار مطلوب تر از موزهای وارداتی است و یقین دارم هر فردی تنها یک بار این میوه را امتحان کند امکان ندارد از میوه های وارداتی استفاده کند، البته رنگ و اندازه موزهای وارداتی فریب دهنده است.
وی تصریح کرد: متاسفانه موزهای وارداتی به سبب ظاهرشان باعث شده تا موز داخلی (چابهاری) فروش کمتری داشته باشد در صورتیکه اگر به مزارع کشاورزی منطقه بلوچستان توجه بیشتری شود به یقین ظاهر موز داخلی نیز مرغوبتر و به رقیبی بزرگ برای موزهای وارداتی در داخل و خارج از کشور تبدیل خواهند شد.
حرف های باسط برایم بسیار تامل برانگیز بود، استفاده از ظرفیت های داخلی، نکته ای که بارها و بارها از سوی مسئولان و سایر دلسوزان کشور تاکید شده اما شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
یکی از ظرفیت های سیستان و بلوچستان کشاورزی است، کشاورزی که هرچند در سالهای اخیر بر اثر کمبود نزولات آسمانی مشکلاتی برای کشاورزان ایجاد کرده اما مدیریت آب و استفاده از تکنولوژی های نوین کشاورزی می تواند باعث رونق این ظرفیت در این استان شود منطقه ای که قطب تولید میوه های گرمسیری کشور است اما بسیاری از هموطنان از وجود آنها بی خبرند.
** سیستان و بلوچستان قطب تولید میوه های گرمسیری کشور
کارشناس امور باغی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این استان به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی منحصر و ویژه و محصولات گرمسیری خاصی که دارد به عنوان قطب تولید محصولات گرمسیری در کشور شناخته می شود.
«مصیب سیاسر» به بی بدیل بودن این میوه ها در ظاهر، طعم و ارگانیک بودن اشاره کرد و افزود: محصولات سیستان و بلوچستان از نظر طعم و کیفیت بسیار مطلوب تر از نمونه های مشابه خود بوده و ارگانیک بودن محصولات از ویژگی مهم آن ها است.
وی ادامه داد: در کشت این میوه حتی از یک لیتر سم نیز استفاده نمی شود در حالی که بسیاری از محصولات مشابه خارجی از سم های بسیارخطرناک و متناوب در زمان کشت استفاده می کنند.
کارشناس امور باغی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان به سطح زیر کشت میوه های گرمسیری در این استان اشاره کرد و اظهار داشت: چهار هزار هکتار سطح زیر کشت موز، هزار و ۳۱۰ هکتار انبه، ۳۵ هکتار پاپایا (خربزه درختی)، هزار و ۴۰۰ هکتار انواع کُنار، ۲۵۰ هکتار چیکو ، ۲۸ هکتار تمبر هندی، ۴۶ هکتار نارگیل ، ۶۰۰ هکتار گوواوا (زیتون محلی) و ۱۷۴ هکتار سایر میوه های گرمسیری پراکنده در حاشیه باغ ها است.
وی تصریح کرد: برنامه های بسیاری در حوزه کشت محصولات گرمسیری در سیستان و بلوچستان و رونق این محصولات اجرا شده و یا درحال انجام است که توزیع نهال کشت بافت موز به صورت یارانه ای و درب باغات برای ایجاد باغ جدید نمونه ای از این کارها است.
سیاسر افزود: استفاده از انواع کود با آزمایش خاک و نیاز زمین به مواد مغذی مورد نیاز، استفاده از ضایعات باغی در تهیه کمپوست و برگشت آن به زمین کشاورزی برای حاصلخیزی بیشتر، ارائه کارگاه های آموزشی برای کشاورزان، بهره بردارن و کارشناسان، استفاده از دستگاه چاله کن برای ایجاد چاله های استاندارد برای نهال، در حوزه ماندگاری محصول ایجاد ۱۲ سکوی بسته بندی در کنارک و چهار سکو در چابهار و موارد بسیار دیگری که در زمینه توسعه این محصولات در مناطق مستعد سیستان و بلوچستان انجام شده است.
توجه به ظرفیت های یک سرزمین و ایجاد برنامه ای مدون در راستای بهره برداری مناسب از آن راه حلی است که علاوه بر اتکا به توان داخلی زمینه اشتغال بسیاری از مردم یک منطقه را به ارمغان می آورد.
میوه های گرمسیری در سیستان وبلوچستان یکی از صدها ظرفیت و توانمندی این استان است که در صورت توجه بیشتر می تواند علاوه بر تامین داخلی و قطع واردات، زمینه صادرات محصولات ارگانیک و بی نظیر این استان با توجه به موقعیت مرزی آن به سایر کشورها را فراهم کند.
محصولاتی که با افتخار دسترنج مردمان این سرزمین است و در شگرفی تاکنون رقیبی به خود ندیده است.