براساس نتایج حاصل از آمار مقدماتی گمرک، ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی در شش ماه نخست سال ۹۳، رقم ۱۲ میلیارد و ۶۶۲ میلیون یورو (معادل ۱۶ میلیارد و ۶۸۵ میلیون دلار) و ارزش کل واردات در این مدت نزدیک به ۱۹ میلیارد و ۱۴۹ میلیون یورو (معادل ۲۶ میلیارد و ۲۱ میلیون دلار) بوده که بدین ترتیب، در این مدت تراز بازرگانی خارجی ایران (بدون احتساب صادرات نفت خام و سایر موارد مندرج در توضیح کالاهای غیرنفتی) با کسری ۶ میلیارد و ۴۸۷ میلیون یورو (معادل کسری ۹میلیارد و ۳۳۶ میلیون دلار) مواجه بوده است.
مرز نيوز به نقل از ترابران، این نخستین باری نیست که تراز تجاری کشور در نیمه نخست سال جاری منفی بوده؛ براساس آمار، حداقل در سه سال گذشته نیز در نیمه اول سال این اتفاق تکرار شده است؛ به طوری‌که کسری تراز تجاری در نیمه نخست سال ۹۰ رقمی معادل ۱۳ میلیارد و ۶۶۴ میلیون دلار اعلام شده که این میزان در مدت مشابه سال ۹۱ به رقم ۵ میلیارد و ۹۲۱میلیون دلار رسیده است. همچنین تراز تجاری در نیمه نخست سال ۹۲ نیز با کسری ۶۹۳ میلیون دلاری همراه بوده که در مقایسه این سال‌ها، کمترین رقم ثبت شده است.
طبق این ارقام، ارزش واردات، ۹۳/۶۰ درصد از ارزش کل مبادلات خارجی کشور را به خود اختصاص داده است. این نسبت در مدت مشابه سال گذشته ۸۲/۵۶ درصد بوده است. در این بازه زمانی، مبادلات بازرگانی با کشورهای عراق، افغانستان، ترکمنستان، پاکستان و مصر بیشترین سود را برای ایران به همراه داشته و کشورهای امارات متحده عربی، جمهوری کره، چین، آلمان و ترکیه بیشترین سود را از تجارت با کشورمان به دست آورده‌اند.
براساس گزارش‌های موجود، در نیمه نخست سال جاری، ایران بیش از ۴ میلیارد و ۵۷۵ میلیون دلار کالا به کشور چین به‌عنوان نخستین مقصد صادراتی، صادر و بیش از ۵ میلیارد و ۸۹۵ میلیون دلار کالا از این کشور وارد کرده است؛ به این ترتیب تراز تجاری با کسری یک میلیارد و ۳۲۰ میلیون دلاری همراه است. همچنین در این مدت صادرات ایران به امارات متحده عربی بیش از یک میلیارد و ۸۵۸ میلیون دلار بوده و در مقابل بیش از ۶ میلیارد و ۵۴۴ میلیون دلار کالا از این کشور وارد ایران شده است. به این ترتیب کسری تراز بازرگانی بیش از ۴ میلیارد و ۶۸۶ میلیون دلاری برای ایران حاصل شده است.
صادرات ایران به هند به‌عنوان پنجمین مقصد کالاهای صادراتی در ۶ ماه نخست سال جاری بیش از یک میلیارد و ۱۲۸ میلیون دلار بوده و در مقابل بیش از ۲ میلیارد و ۱۰ میلیون دلار کالا از این کشور وارد ایران شده است. بنابراین تراز تجاری منفی ۸۸۲ میلیون دلاری برای مبادله با این کشور در نیمه نخست سال جاری رقم خورده است. کسری تراز تجاری ایران با کشور ترکیه نیز به‌عنوان پنجمین مبدا واردات در نیمه نخست سال جاری بیش از ۸۸۷ میلیون دلار بوده است. این در حالی است که در این مدت بیش از یک میلیارد و ۱۲ میلیون دلار از محصولات غیرنفتی ایران به ترکیه صادر شده و در مقابل بیش از یک میلیارد و ۸۹۹ میلیون دلار کالا از این کشور وارد ایران شده است.
تراز تجاری ایران با جمهوری کره به‌عنوان چهارمین مبدا وارداتی نیز با کسری مواجه است که میزان آن بیش از یک میلیارد و ۸۳۲میلیون دلار اعلام شده است. در این مدت بیش از ۱۵۱میلیون دلار کالای ایرانی به کره‌جنوبی صادر شده و در مقابل بیش از یک میلیارد و ۹۸۴میلیون دلار کالا از این کشور وارد شده است. این در حالی است که تراز تجاری ایران در سال‌های گذشته نیز با این ۵ کشور همواره با کسری مواجه بوده است.
در مقابل، ایران با دو کشور عراق و افغانستان به‌عنوان دومین و چهارمین مقاصد کالاهای صادراتی، تراز تجاری مثبت داشته است. به این ترتیب که در ۶ ماه نخست سال جاری بیش از ۲ میلیارد و ۷۷۱ میلیون دلار کالای ایرانی به کشور عراق صادر شده و تنها حدود ۳۷ میلیون دلار کالا از این کشور وارد ایران شده است. بنابراین تراز تجاری مثبت ۲ میلیارد و ۷۳۵ میلیون دلاری ارمغان این تجارت خارجی برای ایران بوده است. همچنین صادرات ایران به افغانستان در این مدت بیش از یک میلیارد و ۲۳۷میلیون دلار بوده و در مقابل تنها ۴ میلیون و ۴۸۱ هزار دلار کالا از این کشور وارد ایران شده است. تراز تجاری یک میلیارد و ۲۳۳میلیون دلاری نیز به نفع ایران مثبت بوده است. لازم به توضیح است که تراز تجاری ایران با این دو کشور در سال‌های گذشته نیز به این شکل مثبت بوده است.
واردات؛ ۴۶ درصد افزایش
براساس گزارش گمرک، در شش ماه نخست سال جاری ۱۹میلیون و ۵۸۸ هزار تن کالا به ارزش ۲۶ میلیارد و ۲۱ میلیون دلار از بیش از ۵۰ کشور دنیا وارد ایران شده که کشورهای امارات متحده عربی، چین، هند، جمهوری کره و ترکیه در صدر آنها قرار دارند. در این مدت، ۴ میلیون و ۵۱۷ هزار تن کالا از کشور امارات متحده عربی به ارزش ۶ میلیارد و ۵۴۴ میلیون دلار وارد ایران شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۹۱/۹۰ درصدی در وزن و رشد ۲۰/۶۰ درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است.
واردات از کشور چین نیز به‌عنوان دومین مبدا کالاهای وارداتی ایران، ۲ میلیون و ۵۲۷ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۸۹۶ میلیون دلار بوده که ۴۴/۵۳ درصد از نظر وزن و ۴۸/۶۱ درصد از نظر ارزش دلاری افزایش داشته است. همچنین یک میلیون و ۸۲۹ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۱۱ میلیون دلار از کشور هند وارد ایران شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۵۷/۱۴ درصدی در وزن و رشد ۷۵/۲ درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. از جمهوری کره ۶۳۸ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۹۸۴ میلیون دلار و از ترکیه نیز یک میلیون و ۶۰۷ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۸۹۹ میلیون دلار وارد ایران شده است.
این پنج کشور، در مجموع بیش از ۴۷/۷۰ درصد از ارزش واردات به کشورمان را طی این مدت تشکیل می‌دهند. آلمان، سوئیس، ایتالیا، هلند و تایوان به‌عنوان مبادی بعدی واردات کشور در جدول قرار گرفته‌اند. بدین ترتیب، میزان واردات قطعی ایران، در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳، نسبت به مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن ۱۶/۴۶ درصد و از نظر ارزش ۵۴/۲۹ درصد افزایش داشته است.
طی شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳، نزدیک به ۹۷ درصد از ارزش کل واردات کشور مربوط به دو قاره آسیا (با ۰۶/۶۷ درصد از لحاظ وزن و ۹/۷۷ درصد از نظر ارزش) و اروپا ( با ۴۴/۲۶ درصد از نظر وزن و ۰۷/۱۹ درصد از نظر ارزش) بوده است. در آسیا، امارات متحده عربی، در اروپا، کشور آلمان و در قاره آمریکا، برزیل مهمترین مبدا کالاهای وارداتی بوده‌اند.
افزایش صادرات؛ تنها به امارات
براساس گزارش گمرک، در شش ماه نخست سال جاری بدون احتساب میعانات گازی، ۳۸ میلیون و ۶۶۴ هزار تن کالا به ارزش ۱۲ میلیارد و ۶۶ میلیون یورو (معادل ۶۸۵/۱۶ میلیون دلار) صادرات از کشورمان صورت گرفته که نسبت به سال قبل، از نظر وزن ۴۴/۰ درصد کاهش و از نظر ارزش ۲۹/۹ درصد افزایش داشته است. ضمنا سهم محصولات پتروشیمی از کل ارزش صادرات غیرنفتی (بدون احتساب میعانات گازی) ۱/۳۹ درصد بوده است.
در این مدت، ۱۴ میلیون و ۴۴۹ هزار تن کالا به ارزش ۴ میلیارد و ۵۷۵ میلیون دلار، به کشور چین صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، در وزن ۰۳/۴ درصد کاهش و در ارزش ۸/۳۲ درصدی افزایش نشان می‌دهد. صادرات به کشور عراق نیز به‌عنوان دومین مبدا کالاهای صادراتی ایران، ۷ میلیون و ۶۵۸ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۷۷۲ میلیون دلار بوده که ۹۸/۱۲ درصد از نظر وزن و ۰۱/۶ درصد از نظر ارزش دلاری کاهش داشته است. همچنین ۳ میلیون و ۳۲ هزار تن کالا به ارزش ۱ میلیارد و ۸۵۸ میلیون دلار به امارات صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۶/۳ درصدی در وزن و ۲۵/۲ درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. به افغانستان نیز ۱ میلیون و ۴۵۳ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۲۳۸ میلیون دلار صادر کرده‌ایم که از این نظر هم با ۲۰ درصد کاهش در وزن و ۸/۳ درصد کاهش در ارزش روبه‌رو بوده‌ایم. هند نیز پنجمین مقصد صادراتی ایران با ۲ میلیون و ۱۷۸ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۱۲۸ میلیون دلار بوده است.
این پنج کشور، در مجموع بیش از ۴۷/۷۰ درصد از ارزش واردات به کشورمان را طی این مدت تشکیل می‌دهند. آلمان، سوئیس، ایتالیا، هلند و تایوان به‌عنوان مبادی بعدی واردات کشور در جدول قرار گرفته‌اند. بدین ترتیب، میزان واردات قطعی ایران، در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳، نسبت به مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن ۱۶/۴۶ درصد و از نظر ارزش ۵۴/۲۹ درصد افزایش داشته است.
در بخش صادرات، قاره آسیا ۵/۹۳ درصد از ارزش کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده است. از این نظر، چین مهمترین کشور آسیایی طرف معامله ایران بوده و در اروپا نیز کشور ایتالیا اصلی‌ترین مقصد کالاهای صادراتی ایران است. در قاره افریقا، کشور مصر و در قاره آمریکا، اروگوئه بیشترین سهم را از کالاهای صادراتی ایران داشته‌اند.
عملکرد گمرکات
طی شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳، بندر شهید رجایی با ۱۸/۲۷ درصد از وزن و ۲۹/۳۴ درصد از ارزش کل واردات کشور، فعالترین گمرک کشور در امر واردات بوده که این نسبت‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن ۵/۲۴ درصد و از نظر ارزش ۵/۲۲ درصد افزایش داشته است. بعد از بندر شهید رجایی، بندر امام خمینی با ۸/۴۳ درصد از وزن و ۴۵/۱۵ درصد از ارزش کل واردات کشور در جایگاه دوم فعالترین گمرکات کشور قرار دارد. این بندر نیز از نظر وزن ۳/۶۵ درصد و از نظر ارزش، ۲۵/۲۳ درصد افزایش عملکرد نشان می‌دهد.
اما فعالترین گمرک کشور از نظر صادرات، منطقه ویژه اقتصادی عسلویه بوده که ۶/۱۲ درصد از وزن و ۱۱/۲۳ درصد از کل عملیات مربوط به صادرات کشور را به خود اختصاص داده است. بندر شهید رجایی (با ۵/۲۷ درصد از وزن و ۳/۱۲ درصد از ارزش) و پتروشیمی بندر امام خمینی (با ۶ درصد از وزن و ۶/۱۱ درصد از ارزش)، در رده‌های بعدی فعالترین گمرکات کشور از نظر صادرات قرار دارند.
استان‌های بوشهر، تهران، خوزستان، اصفهان و خراسان رضوی بیشترین میزان صادرات کشور را به خود اختصاص داده‌اند. بوشهر با ۵ میلیون و ۶۱۷ هزار تن کالا به ارزش ۴ میلیارد و ۱۱۶ میلیون دلار، ۵/۱۴ درصد از وزن و ۶/۲۴ درصد از ارزش کالاهای صادراتی ایران را تولید کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱/۶ درصد از نظر وزن و ۱۸/۱۳ درصد از نظر ارزش، افزایش نشان می‌دهد.
