غول کنکور که همواره با چهره ای آرام به عنوان راهکاری برای گزینش برترین ها در رقابت های علمی وارد عرصه می شود، خیلی زود آن رویش را به عنوان هیولای خورنده استعداد و امکانات نشان می دهد و این روند که درایران تجریه شده است در افغانستان نیز روالی مشابه را طی می کند.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:کشور افغانستان که بیش از چهار دهه جنگ و ناامنی را پشت سر گذاشته وهنوز درگیرهای خونینی را در گسترده خودش تحمل می کند، جدا از ویرانی که در حوزه اقتصادی و زیرساخت ها به مردم تحمیل شده در بخش آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز چالش هایی جدی وجود دارد که در این میان کنکور هم به عنوان راه کاری برای ساماندهی میزان تقاضای ورود به دانشگاه و ظرفیت موجود نقش ذاتش را ایفا می کند.
در حالی که امروز در شماری از کشورهای همسایه افغانستان و بسیاری از کشورهای جهان کنکور از پیش راه دانشجویان برداشته شده است و افراد می توانند در هر رشته ای که علاقه دارند ثبت نام و در مقطع عالی ادامه تحصیل بدهند اما هستند کشورهایی مانند ایران و افغانستان که هنوز سد کنکور قدرتمند در مقابل جوانان ایستاده است.
کنکور در افغانستان تفاوت هایی شکلی با کنکور در ایران دارد و می توان گفت که زیرساخت آمده تری برای حذف آن وجود دارد و دور از انتظار نیست که درآینده ای نزدیک در افغانستان این غول به داخل چراغ خودش بازگردانده شود.
با آن که وزارت آموزش عالی افغانستان ، کنکور را به عنوان چالشی در برابر دانش آموزان کشورش می پذیرد اما معتقد است که در وضعیت کنونی این سیستم پاسخگوی شرایط موجود است و در آینده طرح هایی برای تغییر آن تدوین شده است.
«فیصل امین» سخنگوی وزارت آموزش عالی افغانستان به خبرنگار ایرنا در این ارتباط گفت که در طرح راهبردی این وزارتخانه فرآیندهایی در دست تدوین است که برای به روز رسانی نظام آموزش و پرورش و درادامه آن همسان سازی آموزش عالی ، تغییراتی در جهت دهی تدریس در مدارس و وارد کردن رشته های درسی از کلاس نهم به بعد ، جز این فرآیند است.
اکنون در افغانستان همه دانش آموزان مدارس تا سال دوازدهم سرفصل های یکسانی را می خوانند و دپیلم ها فاقد عنوان رشته است یعنی در مدارس چیزی به عنوان رشته ریاضی ؛ تجربی یا علوم انسانی و فنی نیست و همه محصلین دیپلم مشابه گرفته و برای انتخاب رشته مورد علاقه خود در دانشگاه پشت در کنکور می نشینند.
امین می گوید برای اصلاح نظام آموزشی با روندی که اشاره شد حداقل ۱۰ سال وقت نیاز است اما کارهای مقدماتی برای طرح راهبردی تحت بررسی است.
در کشور همسایه جنوبی افغانستان یعنی پاکستان آزمونی مانند کنکور وجود ندارد و از کلاس نهم دانش آموزان به رشته های تحصیلی تعیین شده هدایت می شوند و با پایان کلاس چهاردهم که دو سال آخر آن مشابه پیش دانشگاهی در ایران است، دانش آموزان با یک مصاحبه به دانشگاه مورد علاقه خود و در رشته مرتبط با رشته مدرسه اش وارد می شوند.
در پاکستان یک متقاضی ورود به دانشگاه آزمونی برای سنجش سطح دانش خود می دهد و تا سه نوبت فرصت دارد در این آزمون شرکت کند تا نمره حد نصاب را به دست آورد.
در سیستم آموزشی مدارس افغانستان دانش آموزان بعد از اخذ دیپلم می توانند به عنوان داوطلب برای ادامه تحصیلات عالی در کنکور شرکت کنند که این آزمون سراسری نیست.
هر چند کنکور در افغانستان رقابتی عمومی محسوب می شود اما این رقابت سراسری نیست و در یک روز همه داوطلبان به رقابت نمی پردازند و به دلیل سخت گذر بودن برخی از استان های افغانستان در فصول سرد یا گرمای زیاد برخی مناطق در فصول میانی سال اغلب آزمون کنکور در استان های مختلف در زمان های متفاوتی البته با سوالات مختلف برگزار می شود.
نتایج آزمون های کنکور ولی همه یک کاسه شده و از سوی وزارت آموزش عالی به عنوان متولی برگزاری کنکور به صورت سراسری منتشر می شود .
پس از انتخاب سوال از بانک ذخیره سوالات کنکور، در مجموع هر داوطلب باید به ۱۶۰ سوال پاسخ دهد و سوالات به دو زبان دری و پشتو که هر دو زبان رسمی افغانستان شمرده می شوند، چاپ و در اختیار داوطلب گذاشته می شود.
دانش آموزان برای پاسخ به سوالات تستی حدود دو ساعت و ۱۵ دقیقه وقت دارند و در همان جلسه و بعد از تحویل فرم پاسخ به هر داوطلب ورقه انتخاب رشته داده می شود و او می تواند به ترتیب اولویت و علاقه شخصی خود حداکثر ۱۰ رشته دانشگاهی را برای ادامه تحصیل انتخاب کند.
در افغانستان انتخاب رشته دانشگاهی برای داوطلب کنکور هیچ ارتباطی به دیپلم و نمرات آن ندارد و فرد می تواند از میان همه زیر شاخه ها تحصیلی دانشگاه در رشته های تجربی ، انسانی و ریاضی و فنی یا هنر به شکل مخلوط انتخاب واحد کند.
موفقیت دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها بستگی به انتخاب رشته دانشگاهی و ترتیب اولویت های دهگانه داوطلب دارد ، زیرا گزینش دانشجو بر اساس نمره فرد در کنکور در تناسب اولویت انتخابش به نسبت اولویت و رتبه کنکور دیگر رقبا است.
به دلیل این که اولویت بندی رشته ها بستگی به علاقه خود متقاضی دارد و هر رشته که متقاضی بیشتری داشته باشد ، نمره بالاتری برای ورود نیاز دارند ، پیش می آید که فردی با نمره ای بالاتر در یک رشته از ورود به دانشگاه در آن رشته در مقابل فردی دیگر با نمره ای کمتر بازمی ماند که دلیل آن تنها ترتیب انتخاب اولویت است و آن فرد با نمره بهتر رشته مودر نظر را در اولویت پایین تری به نسبت نفر دوم انتخاب کرده است.
روش قبول شدن طوریست که اولویت در هر رشته به افرادی داده می شود که انتخاب اول دانش آموز باشد و در قدم بعد اگر رشته مربوطه گنجایش افراد بعدی را داشته باشد، به افراد حق داده می شود که انتخاب دومشان باشد و همین طور به ترتیب تا انتخاب دهم.
وزارت آموزش عالی افغانستان افرادی را که در دانشگاه های دولتی به هر دلیل راه نمی یابند و البته نمرات مناسب در کنکور بدست آورده باشند به سمت دانشگاه های خصوصی که البته پولی است هدایت می کند.
در افغانستان سربازی اجباری نیست و محدویت سنی برای کنکور وجود ندارد ، همانطور که محدودیت برای دفغات شرکت در کنکور نیست.
نتایج کنکور سال ۱۳۹۷ در افغانستان که جمع بندی سراسری آن ۱۰ مرداد ماه جاری اعلام شد با ثبت نام حدود ۲۰۰ هزار داوطلب برگزار شد که البته این تعداد با حجم داوطلبان در ایران قابل مقایسه نیست.
وزیر آموزش عالی افغانستان در مراسم اعلام نتایج کنکور امسال کشورش گفت که از مجموع ۲۰۰ هزار دانش آموز ثبت نام کننده برای شرکت در آزمون کنکور امسال تنها تعداد ۱۵۸ هزار متقاضی در جلسات آزمون حضور یافتند.
«نجیبالله خواجه عمری» گفت که از میان آنها ۶۰ هزارو ۵۱ تن به دانشگاه ها راه یافتند و حدود ۵۸ هزار داوطلب دیگر در موسسات نیمه عالی موفق شدند تا به ادامه تحصیل بپردازند.
وزیر آموزش عالی افغانستان گفت که ۱۲ هزار داوطلب دیگر نیز به دانشگاه های خصوصی معرفی می شوند و ۱۹ هزار تن هم ناکام مانده و از ورود به مراکز آموزش عالی دولتی و خصوصی بازماندند.
خواجه عمری افزود که از مجموع دانش آموزان حاضر در کنکور امسال ۹۱ هزار تن مرد و ۴۷ هزار تن نیز بانوان بودند که بر این اساس می توان گفت ۶۸ درصد پسران و ۳۱ درصد دختران در کنکور ۹۷ افغانستان شرکت کردند.
فاصله درصد مشارکت زنان و مردان در کنکور افغانستان را به وجود نگاه غالب سنتی به زنان و عدم امنیت اجتماعی که برای فعالیت زنان حتی در حوزه های دانشگاهی وجود دارد، می توان مرتبط دانست.
با وجود آن که در افغانستان به دلیل به روز نشدن نظام آموزشی در دانشگاه ها و کمبود منابع تدریس، انتقادهای زیادی به جامعه دانشگاهی وجود دارد اما باید دانست که با توجه به وضعیت امنیتی کشور و تداوم درگیری دولت با گروه های مسلح حرکت کند چرخ آموزش عالی که عامل موثر در بهبود وضعیت اجتماعی است ، خود یک عملکرد برجسته است که باید تقویت شود و در این میان ایران برای تامین منابع درسی بهترین گزینه در دسترس است.