نشست چند روز پیش تعدادی از رهبران سیاسی عرب سنی عراق در استانبول ترکیه، به اعتقاد کارشناسان، جریان ها و احزاب عرب سنی را در برزخ میان دو محور سعودی و ترک سرگردان کرده است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:مواضع رسانه های سعودی در قبال نشست استانبول، میزان خشم و انزجاری که سعودی ها از جذب بخشی از سیاسیون عرب سنی به سمت محور ترکی – قطری داشته اند نشان می دهد.
به اعتقاد کارشناسان، رسانه ها و نخبگان سیاسی عراق، رقابت حذفی دو محور سعودی و ترکی در داخل عراق برای جذب سیاسیون عرب سنی به صف خود و همراهی بیت سیاسی سنی با کشمکش این دو محور به امید جبران ضعف سیاسی داخلی در نتیجه از دست دادن پایگاه اجتماعی خود، باعث تشتت بیت سیاسی عرب سنی در عراق و انعکاس آن بر وضع عمومی عراق شده است.
روزنامه ‘عکاظ’ عربستان سعودی در گزارشی که خشم ریاض را نسبت به نشست استانبول و رهبران سیاسی عرب سنی حاضر در این نشست را به نمایش می گذارد، نوشته است که ‘نشست استانبول اشتباه بزرگی است و باعث شکاف بیشتر بین گروه های سیاسی عرب سنی در عراق می شود.’
جالب اینکه این روزنامه از اینکه برخی از رهبران سیاسی عرب سنی به خارج از عراق برای تقویت مواضع خود در داخل تکیه می کنند، ایراد گرفته است.
این درحالیست که قبل از انتخابات ۲۲ اردیبهشت ماه ۹۷، ریاض به کمک های چند میلیون دلاری برای جذب برخی از جریان های سیاسی عرب سنی به صفوف خود و همچنین دخالت در امور داخلی عراق متهم بوده است که حتی دولت عراق یکی از دیپلمات های سعودی را چند هفته قبل به خاطر دخالت در امور داخلی و انتخابات پارلمانی عراق از اراضی اش بیرون کرد.
روزنامه ‘شرق الاوسط’ دیگر ارگان خبری عربستان سعودی نیز نسبت به نشست تعدادی از رهبران سیاسی عرب سنی در استانبول ترکیه موضع منفی گرفته است.
رسانه های عراق در واکنش به مواضع رسانه های سعودی نسبت به نشست استانبول نوشتند که این نشست باعث خشم و عصبانیت محور سعودی – اماراتی شده است.
در همین راستا ‘کریم الشعلان’ عضو سابق پارلمان از فراکسیون ‘اتحاد قوا’ عرب سنی در خصوص نشست استانبول به روزنامه ‘المدی’ چاپ بغداد تصریح کرده است که دو کشور ترکیه و قطر، زمینه ساز برگزاری این نشست بوده اند.
سایت خبری – تحلیلی ‘وان نیوز’ عراق نیز درگزارشی تحلیلی پیرامون این نشست نوشته است که ترکیه از طریق حمایت از برخی جریان های سیاسی عرب سنی در صدد افزایش نفوذ خود در داخل عراق برای تامین منافع اش است.
این سایت خبری – تحلیلی نوشته است که در حال حاضر چند کشور شامل ترکیه، قطر، عربستان سعودی، امارات، کویت و اردن هرکدام به نحوی با ادعای حمایت از عرب های سنی عراق، در صدد جذب جریان های سیاسی عرب سنی به صف خود برای گسترش نفوذشان در داخل عراق هستند.
این وضعیت، باعث شده است که با توجه به رقابت شدید دو محور سعودی و ترکی با هم دیگر بر سر جذب جریان های سیاسی عرب سنی به صفوف خود، کارشناسان، رسانه ها، نخبگان و جریان های سیاسی عراق نسبت به اینگونه نشست ها در خارج از مرزهای عراق، احساس خطر کنند.
این جریان ها معتقدند که تلاش برخی از رهبران و جریان های سیاسی عرب سنی برای تقویت مواضع سیاسی خود در داخل با تکیه بر قدرت های خارجی، منجر به گسترش نفوذ خارجی در صحنه داخلی عراق می شود.
این انتقاد نه فقط از جریان ها و نخبگان خارج از بافت عرب سنی بلکه از داخل عرب های سنی نیز هست و اینها معتقدند که قرار دادن بیت سیاسی عرب سنی بین دو برزخ محور سعودی و ترکی، بیش از پیش باعث شکاف در این بیت سیاسی و تضعیف مواضع داخلی آن در برابر دیگر جریان های سیاسی می شود.
سایت خبری – تحلیلی وان نیوز نوشته است: در حالی که رهبران و جریان های سیاسی کرد و شیعه عراق نشست های مشورتی خود را در داخل کشورشان برگزار می کنند، جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی عراق همچنان اصرار دارند که این نشست ها در پایتخت های خارجی برگزار شود، امری که تعجب همگان را برانگیخته است.
به گفته کارشناسان، شواهد و قرائن حاکیست که تاکنون جریان های سیاسی عرب سنی در طول ۱۵ سال گذشته با قرار دادن خود بین برزخ دو رقیب منطقه ای عملا در دسترسی به اهداف سیاسی خود نه تنها عاجز مانده، بلکه زمینه دخالت خارجی را در عراق فراهم کرده اند.
خبرگزاری ‘اصوات العراق’ در گزارشی در این راستا نوشته است که برگزاری این گونه نشست ها در خارج از مرزهای عراق به معنی بازگشت مجدد به پله اول مرزبندی های فرقه ای است.
اصوات العراق افزوده است که به رغم همه فشارهایی که محور ترکی – قطری برای موفقیت نشست استانبول اعمال کرد اما این نشست نتوانست همه فهرست های انتخابی عرب سنی پیروز انتخابات ۲۲ اردیبهشت ماه را با خود همراه کند.
به اعتقاد این خبرگزاری یکی از علل این امر، وابستگی و گرایش برخی از جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی به محور سعودی – اماراتی است.
سایت خبری – تحلیلی وان نیوز معتقد است که اغلب رهبران سیاسی عرب سنی در حال حاضر تمایل به همکاری بیشتر با محور ترکی – قطری دارند زیرا منافع مشترک بیشتری با این محور در مقایسه به محور سعودی – اماراتی دارند.
برهمین اساس با توجه به این کشش بیشتر سیاسیون عرب سنی به سمت محور ترکی – قطری، رسانه های سعودی به منظور تخریب آن، از نشست استانبول به عنوان نشست ‘اخوانی ها’ (اخوان المسلمین) یاد کرده اند.
به رغم این، گزارش ها حاکیست که جریان های حاضر در نشست استانبول به منظور جلوگیری از تشتت بیشتر در داخل بیت سیاسی عرب سنی، اقدام به برگزاری نشست بعدی در بغداد کردند بدون اینکه نتیجه مشخصی به جز تاکید بر ضرورت تشکیل یک ائتلاف یکپارچه نیروهای سنی داشته باشد.
***حاضران در نشست استانبول
نشست استانبول در برگیرنده تعدادی از رهبران سیاسی عرب سنی بود که در طول ۱۵ سال گذشته به نوعی خود را نماینده سیاسی بافت عرب سنی معرفی کرده اند و کارشناسان معتقدند که کارنامه این افراد در طول ۱۵ سال گذشته قابل دفاع نیست.
حضور داعش در استان های عرب سنی و ویرانی و تخریبی که این استان ها در نتیجه جنگ با داعش شاهد آن بوده و آوارگی میلیون ها نفر از اهالی این استان ها از جمله کارنامه ناموفق این رهبران سیاسی عرب سنی یاد می شود که به اعتقاد کارشناسان به دلیل از دست دادن پایگاه اجتماعی داخلی، به دنبال تقویت مواضع داخلی خود با تکیه بر عنصر خارجی هستند.
‘سلیم الجبوری’ رییس پارلمان سابق، ‘خمیس الخنجر’ رییس جریان موسوم به ‘پروژه عربی عراق’، ‘اسامه النجیفی’ معاون رییس جمهوری، ‘سعد البزاز’ مالک رسانه های ‘الشرقیه’ و روزنامه بین المللی ‘الزمان’، ‘احمد الجبوری’ استاندار صلاح الدین و ‘جمال الکربولی’ رهبر حزب ‘الحل’ مهمترین چهره های حاضر در نشست استانبول ذکر شده اند.
برخی از شخصیت های عرب سنی با توجه به انتقادات گسترده ای که از داخل و از محور سعودی – اماراتی به این نشست شده کوشیده اند که از اهمیت این نشست بکاهند و آن را صرفا نوعی نشست مشورتی تعبیر کنند.
‘علی الضجری’ از نمایندگان سابق عرب سنی در پارلمان عراق گفته است که این نشست یک اجلاس عمومی برای همه جریان های سیاسی عرب سنی نبوده و فقط صرفا برای هماهنگی پاره ای مواضع در ائتلاف آینده واحد عرب های سنی که قرار است شکل بگیرد، بوده است.
** در نشست آنکار چه گذشت؟
طبق گزارش ها، در نشست اخیر احزاب سنی عراق در آنکارا مسائل مهمی از جمله تاسیس یک ائتلاف واحد عرب سنی به رهبری ‘خمیس الخنجر’ برای مذاکره با دیگر جریان های شیعی و کرد و معرفی نامزد ریاست آینده پارلمان که سهم عرب های سنی است، به علاوه توزیع پست های وزارتی بحث و گفت وگو شده است.
بر همین اساس، ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی در واکنش به معرفی الخنجر به عنوان رییس ائتلاف واحد عرب سنی گفته است که حاضر نیست با کسی که متهم به حمایت از تروریسم است، سر یک میزمذاکره بنشیند.
الخنجر به صراحت در سطح رسانه ها در برهه (۲۰۱۴ – ۲۰۱۵) که داعش یک سوم اراضی عراق را اشغال کرده بود، به حمایت از این گروه تروریستی می پرداخت.
گزارش رسانه های عراق، در این نشست توافق شده است هر گروهی که پست ریاست پارلمان را می برد از داشتن سهم در پست های وزارتی محروم می شود.
برهمین اساس نام هفت نامزد شاخص برای ریاست پارلمان مطرح شده که شامل ‘محمد الحلبوسی’ (استاندار فعلی الانبار)، ، ‘ظافر العانی’ (ائتلاف قرار)، ‘محمد تمیم’ (ائتلاف القوا)، ‘محمد الکربولی’ (حزب الحل)، ‘اسامه النجیفی’ (ائتلاف قرار)، ‘خالد العبیدی’ (وزیر دفاع سابق و رهبر ائتلاف انتخابی بیارق الخیر) و ‘طلال الزوبعی’ (ائتلاف قوا) مطرح شده است.
طبق این گزارش در تقسیم پست های وزارتی نیز اینگونه توافق شده است که سهم ائتلاف القرار وزارتخانه های کشاورزی و آموزش پرورش و سهم ائتلاف الوطنیه به رهبری ‘ایاد علاوی’ وزارتخانه های تجارت و برنامه ریزی و سهم ائتلاف انتخاباتی جمال الکربولی وزارتخانه های دفاع و صنایع باشد.
نام احمد الجبوری استاندار صلاح الدین نیز به عنوان نامزد احتمالی تصدی پست وزارت دفاع آینده عراق مطرح شده است.
با وجود این، ائتلاف بیارق الخیر در اولین واکنش با توجه به ذکر نام رهبر این ائتلاف در بین نامزدهای احتمالی ریاست پارلمان نسبت به آن موضع گرفته و تصریح کرده است که جزئی از این ائتلاف جدید نیست.
رهبران سیاسی گردآمده در استانبول بر ائتلاف واحد خود نام ‘ائتلاف محور عراق’ نهاده اند و گفته می شود که الخنجر رهبری آن را در مذاکرات آینده بر عهده دارد اما ائتلاف بیارق الخیر گفته است که سرنوشت این ائتلاف جدید، چیزی جز شکست نخواهد بود.
این موضع بیارق الخیر و مواضع دیگری جریان های سیاسی عرب سنی نسبت به نشست استانبول به باور کارشناسان، نشانه شکست این نشست تلقی می شود.
برخی معتقدند که نشست اخیر استانبول در تکمیل نشست های سابق رهبران عرب سنی که قبل از انتخابات در آنکارا تحت عنوان نشست اول و دوم آنکارا در ۹ مارس و ۱۵ ژوئن ۲۰۱۷ (۱۹ اسفند ۹۵ و ۲۵ خرداد ۹۶) برگزار شد، صورت گرفته است.
در نشست های ۱ و ۲ آنکارا همین رهبران سیاسی حضور داشته اند که در نشست استانبول نیز بوده اند با این تفاوت که در آن نشست ها، رافع العیساوی و طارق الهاشمی دو رهبر سیاسی متهم به تروریسم و تحت تعقیب دستگاه قضایی عراق نیز حضور داشتند.
در آن نشست ها هماهنگی ها و برنامه ریزی های گروه های سیاسی عرب سنی برای پیروزی در انتخابات ۲۲ اردیبهشت ماه ۹۷ صورت گرفت که به رغم همه برنامه ریزی ها، به اعتقاد کارشناسان، همه جریان های عرب سنی به دلیل از دست دادن پایگاه اجتماعی، با شکست سنگین در انتخابات مواجه شدند.
در حالی که عرب های سنی در انتخابات ۲۰۱۴ بیش از ۷۰ کرسی داشتند در این دوره از انتخابات (۲۰۱۸) تعداد کرسی هایی که از ائتلاف های انتخاباتی عرب سنی به دست آورده اند به ۴۰ کرسی نمی رسد.
این درحالیست که با جمع کردن کرسی های ائتلاف های انتخاباتی عرب های سنی با نامزدهای مستقل سنی که در ائتلاف های غیر فرقه ای به دست آورده اند، به ۵۲ کرسی می رسد که بازهم از آمار ۲۰۱۴ پایین است و به اعتقاد کارشناسان، روی گردانی شدید جامعه سنی از جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی را نشان می دهد
با این وجود رهبران عرب سنی همچنان اصرار دارند که سرنوشت سیاسی و آینده بافت و مناطق سکنای عربی سنی عراق را بین برزخی میان محورهای سعودی و ترکیه همچنان معلق قرار دهند.
ادامه تنش انتخاباتی در عراق؛سیاستمدارانی سرگردان میان سعودی و ترکیه