نگاهی به آمار و اطلاعات مربوط به حجم تولید و صادرات هندوانه در استان خشک و بی آب سیستان و بلوچستان و مقایسه آن با شرایط بحرانی منابع آب ایران، به خوبی شرایط اسفبار مدیریت منابع آب ایران را به نمایش می گذارد؛ وضعیتی غیر قابل تحمل که هیچ سود قابل ذکری برای کشاورزان نیز ندارد و تنها عده ای سودجو از این طریق به نان و نوا می رسند.
مرزنیوز به نقل از تابناک:با اینکه شرایط بارش های سال آبی جاری اصلاً خوب نیست و این شرایط نگران کننده در مورد استان سیستان و بلوچستان به مراتب بدتر است و این بحران لزوم اصلاح الگوی کشت و صرفه جویی در مصرف آب را ضروری کرده است، هنوز تولید محصول آب بری چون هندوانه در حاشیه تالاب جازموریان و دیگر مناطق جنوب شرق ایران ادامه دارد؛ اتفاقی که برخی نهادهای دولتی بدون توجه به خساراتش، آن را نوعی افتخار در حوزه تولید و اشتغال نیز توصیف می کنند.
هرچند آمار و اطلاعات در مورد حجم تولید هندوانه در سال جاری و در استان سیستان و بلوچستان چندان دقیق نیست، برخی منابع آماری، حجم تولید سال جاری هندوانه در این استان را ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن ارزیابی می کنند؛ تولیداتی که غالباً به مصرف داخلی نمی رسد و توسط برخی فعالان عرصه تجارت بین الملل، روانه بازار کشورهای مجاور می شود.
با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و مناسب استان سیستان و بلوچستان برای پرورش هندوانه، گفته می شود تا پایان فصل برداشت سال جاری بیش از ۵۰۰ هزار تن هندوانه از مزارع این استان برداشت هندوانه صورت خواهد گرفت؛ حجم قابل توجهی که البته بازار داخلی در یک مقطع زمانی کوتاه به هیچ وجه ظرفیت پذیرش آن را ندارد و باید حجم چشمگیری از آن به کشورهای خارجی صادر شود.
تکرار کاشت هندوانه به میزان بالا در مناطق خشک و بی آب جنوب شرق کشور و برنامه ریزی برای صادرات آن به کشورهای عربی و آسیای میانه در حالی هم اکنون در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی و برخی فعالان خصوصی عرصه تجارت قرار گرفته است که چندی پیش، وزیر نیرو و وزیر جهاد کشاورزی بر تقویت ذخایر آب شرب، پرهیز از کشت محصولات آب بر در مناطق خشک و پایدار کردن کشاورزی کشور سخن گفته بودند.
با اینکه بررسی ها در مورد بازار صادرات هندوانه ایران به کشورهای جهان نشان می دهد، کشورهایی مثل بلاروس، اتریش، جمهوری آذربایجان، آرژانتین، ارمنستان، استونی، افغانستان، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، بحرین، بلغارستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، رومانی، سوئد، عراق، عمان، فدراسیون روسیه، قبرس، قزاقستان، قطر، کویت، گرجستان، لهستان، مجارستان و هلند در ده سال اخیر بازار هدف صادرات هندوانه ایرانی بوده اند، عمده تولید هندوانه استان سیستان و بلوچستان به کشورهایی عرب حاشیه خلیج فارس و عراق صادر می شود.
یکی از فعالان بخش تجارت هندوانه ایران به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که شرکت زیر مجموعه اش بخش قابل توجهی از صادرات هندوانه سیستان و بلوچستان به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را در اختیار دارد، در رابطه با جزئیات این فعالیت به خبرنگار «تابناک» گفت: تقریباً ۱۰ تا ۱۵ هزار تن از هندوانه سیستان و بلوچستان سالانه به کشورهایی مثل عمان، قطر و امارات و عمده تولید این محصول به کشور عراق صادر می شود.
وی با اشاره به اینکه نزدیک به ۸۰ درصد کل تولید سالانه این استان به عراق صادر می شود، افزود: بسته به شرایط زمانی و فصل، قیمت خرید هندوانه از کشاورزان متفاوت است؛ اما به طور متوسط هر کیلو هندوانه چیزی حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ تومان از هر کشاورز خریداری می شود و عمده سود آن به حساب صادر کننده و دلالان می رسد.
با فرض اینکه در استان سیستان و بلوچستان سالانه حدود ۶۰۰ هزار تن هندوانه تولید و از این بین ۹۰ درصد آن به بازارهای بین المللی صادر شود، می توان این گونه برداشت کرد که جدا از هر گونه عایدات مالی، هر سال چیزی حدود ۴۰۰ هزار متر مکعب آب از کشور به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عراق صادر می شود.
این رقم که بعضاً از آن به عنوان صادرات آب مجازی نیز یاد می شود، جدا از میزان آبی است که سالانه برای کشت و داشت این محصول صرف می شود و طبیعتاً با محاسبه آن این رقم به مراتب افزایش می یابد.
با اشاره به اینکه سهم تولید کننده اصلی یا همان کشاورز از فروش هندوانه مبلغ بسیار ناچیزی است و به گواه تاریخ اشتغال مداوم این افراد به کشت هندوانه تغییر چندانی در زندگی آنها نداشته است، می توان نتیجه گرفت که اصرار مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و نیرو بر تکرار چنین روندی، تنها به خاطر دلسوزی برای اشتغال کشاورزان نیست.
اینکه در چنین شرایط بحرانی و نگران کننده ای که حجم بارش های سالانه کشور به مرز هشدار رسیده و بسیاری از رودهای دائمی و تالاب های کشور خشک شده اند، هنوز فضا برای کشت محصولات آب بر باز است و هیچ اراده ای برای تغییر سبک و الگوی زندگی کشاورزان مناطق خشک وجود ندارد، جز تأیید سوء مدیریت و اهمال مسئولان در این حوزه هیچ پیام دیگری را به ذهن متبادر نمی کند.
امروز و در شرایطی که کشت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن هندوانه تنها در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد و این حجم تولید با احتساب کشت این محصول در استان های خشک دیگری چون کرمان به مراتب افزایش می یابد، گواه روشنی است بر اینکه هنوز در کشورمان برخی به باور وقوع بحران آب توجه ندارند و در آینده نزدیک خسارات این دیرفهمی آنها متوجه همه مردم ایران خواهد شد.
صادرات هزاران مترمکعب آب هندوانه ای از سیستان و بلوچستان به کشورهای عربی
