اختلاف آمار درباره مصرف سرانه برنج میان وزارت صنعت ، معدن و تجارت با جهاد کشاورزی سالانه به حدود ۵۰۰ هزار تن واردات مازاد می انجامد که بر اساس قیمت رسمی اعلامی ۵۰۰ میلیون دلار برای صندوق ارزی کشور هزینه دارد .
مرزنیوز به نقل از ایرنا:این میزان حیف و میل ارزی ناشی از یک اختلاف آماری جدای از هزینه هایی است که واردات مازاد بر تولید داخلی تحمیل می کند.
وزارت صنعت ، معدن و تجارت میزان سرانه مصرف برنج برای هر ایرانی را بین ۴۰ تا ۴۲ کیلوگرم محاسبه می کند ، در حالی که بر اساس برآورد جهاد کشاورزی ، میانگین مصرف سرانه این محصول راهبردی تنها ۳۶ کیلو گرم است.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران ، جمعیت کنونی کشور ۸۰ میلیون نفر است و مصرف برنج این تعداد جمعیت بر اساس سرانه ۴۲ کیلو گرم وزارت صنعت سالیانه سه میلیون و ۳۶۰ هزار تن و با مقیاس وزارت جهاد کشاورزی ۲ میلیون و ۸۸۰ هزار تن محاسبه می شود که اختلاف این دو رقم ۴۸۰هزار تن است .
بر پایه آمارهای وزارت جهاد کشاورزی ، سالانه حدود ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج سفید در کشور تولید می شود که عمده آن در استان های گیلان و مازندران به دست می آید که حدود ۴۸۰ هزار هکتار شالیزاری دارند.
بنابر این اگر بر اساس سرانه مصرف ۴۲ کیلو گرمی وزارت صنعت محاسبه کنیم باید سالانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج وارد شود و بر اساس رقم سرانه مصرف ۳۶ کیلو گرمی وزارت جهاد کشاورزی هم نیاز کشور واردات کمتر از ۷۰۰ هزار تن است و اختلاف این دو رقم هم به ۵۰۰ هزار تن می رسد.
چنانچه هر تن برنج وارداتی را با نرخ یکهزار دلار محاسبه کنیم ، نیازمند تامین دستکم ۵۰۰ میلیون دلار ارز یارانه ای خواهیم بود و با توجه به این که وارد کنندگان این روزها سنگ نرخ یکهزار و ۲۰۰ دلار را برای واردات هر تن برنج به سینه می زنند ، میزان ارز یارانه ای مورد نیاز به ۶۰۰ میلیون دلار خواهد رسید .
**قیمت محصول ، مبنای واردات برنج
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران درباره این وضعیت برای واردات برنج و اختلاف ۵۰۰ میلیون دلاری، گفت : به نظر می رسد قیمت و نوسانات یک محصول وارداتی از جمله برنج مبنایی برای مقدار واردات در کشور است و به همین دلیل برآورد دقیقی از مقدار تولید و نیاز کشور برای اعلام سرانه مصرف صورت نمی گیرد.
زهرا کریمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : دولت های مختلف نیز برای جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت محصول مهم و استراتژیک برنج و با هدف حمایت از اقشار ضعیف جامعه ، همواره مقدار واردات را بر اساس قیمت ها تنظیم می کنند.
وی اختلاف رقم سرانه مصرف برنج بین ۲ وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی را در نبود برآورد دقیق از مقدار تولید و نیاز کشور دانست و بیان داشت : با توجه به مقوله مهم قاچاق کالا ، این اختلاف مقدار سرانه فرصتی برای تنظیم قیمت برنج برای دولت هاست.
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در عین حال تاکید کرد : به طور یقین عده زیادی از سودجویان از این اختلاف سرانه مصرف برنج سوء استفاده می کنند.
وی گفت : با توجه به وضعیت فعلی ارزی کشور ، به نظر می رسد قاچاق برنج در حال حاضر کم شود و در نتیجه به تولیدات برنج داخلی سال زراعی جاری لطمه ای نمی خورد.
** واقعیت جدید سرانه مصرف برنج کشور
اختلاف سرانه مصرف برنج در حالی مبنای نیاز به واردات قرار می گیرد که بررسی میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد در یک دهه اخیر مصرف برنج در استان های شمالی که بیشترین میزان مصرف در کشور به شمار می رود همواره در حال کاهش بوده است و برای کل کشور هم این موضوع صدق می کند.
خانوارهای ساکن در خطه های شمالی کشور زمانی ۲ وعده اصلی غذایی روزانه خود را با برنج تامین می کردند ، ولی در سال های اخیر بیشتر خانواده ها میزان مصرف را به یک وعده در روز کاهش دادند و همچنین خانواده های جوان حتی به دو تا سه وعده در هفته کفایت کرده اند.
شماری از شالیکاران استان مازندران که طرف مصاحبه با خبرنگار ایرنا قرار گرفتند ، تایید کردند که در چند سال اخیر مصرف برنج در خانوادهایشان بسیار کم شده است و از ۲ وعده ناهار و شام به یک وعده کاهش یافته است.
آنان دلیل کم شدن مصرف برنج را قیمت مناسب برای فروش ، تغییر ذائقه و قبول مواد غذایی مشابه مانند انواع ماکارانی و فست فودها و از همه مهمتر فراگیر شدن دانش و اطلاعات علمی در مورد نقش مصرف زیاد برنج در افزایش بیماری قند و چربی خون به عنوان ۲ بیماری مهم غیرواگیر در استان اعلام کردند.
خداکرم عباسی یک کشاورز برنجکار ساکن روستایی در بابل که پدر یک خانواده چهار نفره است ، گفت : سالانه حدود یک تن برنج سفید تولید می کنم که کمتر از ۱۲۰ کیلو گرم آن را برای آذوقه سال در نظر می گیرم.
وی با بیان اینکه مصرف برنج در بیشتر خانواده های استان مازندران در یک دهه گذشته بسیار کم شده است ، افزود : یکی از دلایل اصلی می تواند حذف برنج از وعده غذایی شام باشد.
این کشاورز مازنی گفت : بیشتر بچه های امروزی به هیچ عنوان حاضر نیستند برنج در وعده شام آنان وجود داشته باشد و ذائقه آنان به سمت انواع غذاهای آماده از جمله فست فود رفته است.
وی همچنین توضیح داد : پدران و مادران نیز بر خلاف گذشته که تحرکات و فعالیت های بدنی زیادی در انجام کارهای روزمره داشتند ، در یک دهه اخیر به خاطر ماشینی شدن کارهای کشاورزی و دیگر دلایل از جمله بیماری دیابت ،حاضر به خوردن برنج در وعده شام نیستند.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ، برآورد واقع گرایانه از سرانه مصرف برنج با توجه به تغییر رژیم غذایی جمعیت کشور رقمی حدود ۳۰ کیلوگرم در سال است و بر این اساس حتی اگر واردات بر مبنای برآورد سرانه وزارت جهاد کشاورزی صورت گیرد به منزله واردات مازاد ۴۸۸ هزار کیلوگرمی است .
** سرانه مصرف روزانه ۱۰۰ گرم برنج بر اساس برآورد انستیتو تغذیه
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم در این باره گفت : معیار سرانه مصرف برنج وزارت جهاد کشاورزی بر اساس اعلام نیاز ۱۰۰گرم برای هر نفر روز از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور است.
دلاور حیدر پور با بیان اینکه وزارت صنعت ، معدن و تجارت همچنان بر اساس سرانه مصرف ۴۲ کیلو گرم ، مابه التفاوت تولید و نیاز کشور به برنج را مبنای واردات قرار می دهد ، افزود : این درحالی است که انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی مصرف برنج نفر روز را به ۹۰ گرم کاهش داده است.
وی تاکید کرد : از آنجایی که در یک دهه اخیر مصرف برنج در بین مردم شمال کشور که تولید کننده برنج و به اصطلاح ‘ برنج خور ‘ هستند کم شده و به کمتر از ۳۰ کیلو گرم رسیده است ، پس به طور یقین این مقدار مصرف در دیگر استان های کشور کمتر شده است.
حیدرپور توضیح داد : با توجه به اینکه قیمت برنج در سه سال اخیر به دلیل هزینه تولید ، بالا رفته و همچنین مصرف دیگر محصولات غذایی نظیر ماکارانی نیز بیشتر است ، سرانه مصرف برنج روند کاهشی دارد.
وی نیاز واقعی واردات برنج را بر اساس نوسانات تولید داخل ، سالانه ۷۰۰ هزار تن اعلام کرد و گفت : این مقدار واردات برای مصرف غذایی و صنعتی بویژه قنادی ها کافی است.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ، در سالی که به نام حمایت از کالای ایرانی مزین شده است و دولت نیز در تامین درآمدهای ارزی با مشکلاتی مواجه است ، برآورد واقع بینانه از سرانه مصرف برنج به عنوان یک محصول راهبردی و نیاز اساسی کشور ضروری است تا از این طریق علاوه بر کاهش میزان وابستگی کشور به واردات ، در مصرف ارزی نیز صرفه جویی شود.
به اعتقاد این کارشناسان ، عاقلانه نیست در حالی که دولت برای مدیریت درآمدهای ارزی و جلوگیری از سودجویی از این منابع تن به تک نرخی کردن ارز داده تا فشارهای اقتصادی برنامه ریزی شده دشمنان را خنثی کند ، همچنان از شکاف ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلاری برای واردات برنج چشم پوشی شود.
گزارش از : سیدرضا هاشمی کرویی
