زندهیاد استاد اسماعیل نوذریان، معلم و استاد سرآمد اردبیلی پس از زندگی پربرکت که بیش از ۷۰ سال از عمر خود را در کلاسهای درس به آموختن و یا آموزاندن گذراند، در آذر امسال جان به جانآفرین تسلیم کرد و عنوان «استادِ استادان» از طرف وزارت آموزش و پرورش به ایشان اطلاق شد. با توصیفاتی که چهرههای برجسته فرهنگی اردبیل از این استاد تعلیم و تربیت داشتند، میتوان با اطمینان گفت وی الگویی سرآمد برای نسل جدید معلمان و اساتید محسوب میشود.
به گزارش مرزنیوز و به نقل از خبرگزاری فارس؛ برای رشد و پیشرفت اصولی یک جامعه، مهمترین عنصر، داشتن نظام تعلیم و تربیت پویا و اثرگذار در مدارس و دانشگاهها است و در این میان، معلمان و استادان رکن این نظام محسوب میشوند. در کتاب آسمانی قرآن مجید هم آیاتی درباره اهمیت وجود معلم و مربی وجود دارد از جمله در آیه ۱۶۴ سوره مبارک آل عمران آماده است: «…خداوند هنگامی که در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را برآنها بخواند و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد و البته پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند».در تاریخ شکوهمند سرزمین کهن و باستانی ایران هم تعلیم و تربیت دارای اهمیت ویژهای بوده از جمله حکیم پرآوازه ابوالقاسم فردوسی در اثر گرانسنگ خود شاهنامه، به تربیت و پند و اندرز در زمینههای انسانی، عقلانی، اخلاقی و عاطفی پرداخته و مثلاً در بیت «به منزل رسید آنک پوینده بود/ رهی یافت آن کس که جوینده بود» بر لزوم تلاش و پشتکار تأکید و یا در ابیات پرشمار دیگر بر رعایت آداب و معاشرت، مدیریت خشم، میانهروی و… اشاره کرده است.اهمیتی که فرهنگ دینی و تاریخ باستانی به تعلیم و تربیت و رکن آن یعنی معلم داده، موجب شده در دوران معاصر هم معلمان و استادان دلسوز و فرهیختهای وجود داشته باشند و منش آنان چراغ راه و الگوی مناسبی برای نسل جدید معلمان به شمار آید چراکه علاوه بر برجستگی در تعلم به پشتوانه تحصیل جدی و دوری از مدرکگرایی، در موضوع تربیت هم اثرگذاری مهمی بر زندگی و سرنوشت شاگردان خود داشتهاند.
زندهیاد استاد اسماعیل نوذریان، معلم و استاد سرآمد اردبیلی پس از زندگی پربرکت که بیش از ۷۰ سال از عمر خود را در کلاسهای درس به آموختن یا آموزاندن گذراند، در ۱۲ آذر امسال چهره در نقاب خاک کشید و در بدرقه از این دنیای فانی به دنیای باقی، بزرگان، فضلا و دانشمندان در قطعه مفاخر بهشت زهرا(س) اردبیل به احترامش ایستادند.
استاد اسماعیل نوذریان فرزند ارشد مرحوم حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ رضا نوذریان و نوه پسری آیتالله میرزا عبدالمجید واعظ (امام جماعت اسبق محله علیه اردبیل) در سال ۱۳۱۳ خورشیدی چشم به این جهان گشود و پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سرعین و اردبیل و اخذ دیپلم از دبیرستان صفوی، وارد دانشگاه تهران شد و تحصیلات عالی خود را تا مقطع فوق لیسانس در رشته فرهنگ عربی و علوم قرآنی در محضر اساتید نامبردار گروه ادبیات عرب و الهیات این دانشگاه همچون استاد شهید مرتضی مطهری و دکتر سید محمدباقر حجتی بابلسری گذراند.وی در طول تحصیل در دانشگاه تهران، مدتی به تدریس در مدرسههای آن شهر هم پرداخت و پس از بازگشت به اردبیل، سالها دبیر مدارس، مدرس دانشسراها، مراکز تربیت معلم، دانشگاه علامه طباطبایی اردبیل، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیر گروه الهیات بود و در برخی شهرهای استانهای گیلان و اردبیل رشتههای تحصیلی معارف اسلامی و الهیات را راهاندازی کرد یا در راهاندازی چنین رشتهها همکاری موثر داشت. ایشان مدرس موفق و ممتاز دانشکده وقت کشاورزی دانشگاه تبریز در شهر اردبیل هم به شمار میرفت که شاگردان موفق و ارجمند پرشماری همچون شادروان استاد اسماعیل خوشنویس، استاد عسگر شاهیزاده اردبیلی و دکتر علیاصغر حلبی را پروراند.استاد اسماعیل نوذریان در جوانی مفتخر به اخذ نشان ملی فرهنگ برای اردبیل شد. از وی آثاری همچون کتاب «اشعار، منشات و نامههای شیخ عبدالحمید صحرایی متخلص به ناطق (زارع)» در سال ۱۳۸۶، ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب «مذاهب التفسیر الاسلامی» اثر گلدزیهر در سال ۱۳۵۴ و مقالات معتبر علمی و دینی منتشر شده است.
استادی که در کنار تعلیم، به تربیت هم توجه میکرد
با هدف گرامیداشت یاد این استاد برجسته و معرفی وی به نسل جدید بر آن شدیم تا به گفتوگو با برخی چهرههای فرهنگی اردبیل بنشینیم. دکتر مسروره مختاری، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی و از شاگردان استاد نوذریان در این خصوص میگوید: آقای نوذریان ۳ ویژگی شاخص و ممتاز داشت که میتواند در جامعه امروزی الگوی معلمان، مدرسان و استادان قرار گیرد. نخست اینکه از نظر علمی از شایستگیِ علمیِ کافی برخوردار بود و مطالعه مستمر داشت. ایشان در کلاس درس، علاوه بر پرداختن به مباحث تخصصی، اطلاعات علمی ذیقیمتی را در اختیار دانشجویان قرار میداد و بر همین اساس در کلاس درسشان ملال و خستگی معنا نداشت.وی ویژگی دوم استاد نوذریان را شایستگی اخلاقی عنوان میکند و ادامه میدهد: رفتار، اخلاق و منش استاد بهعنوان فردی جهاندیده، باتجربه و پیری فرزانه و عامل به گفتههای خود، الگوی عملی دانشجویان بود و همین امر، باعث تأثیر و نفوذ و مقبولیت کلامشان در نزد مخاطب بود.مختاری سومین ویژگی زندهیاد نوذریان را توانایی ایشان در تربیت فراگیران و دانشجویان میداند و میافزاید: دانش، تجربه، خلوص و صداقت در قول و فعل ایشان، باعث شده بود که در کنار تعلم و آموختن دانش، تعلیم و تربیت فراموش نشود. ایشان به زیبایی هرچه تمامتر میتوانست با قشر جوان رابطه مطلوب و مؤثر برقرار کند و با بیان و کلام صمیمی و ایجاد ارتباطی که به رابطه پدر و فرزندی بسیار شباهت داشت، زمینه نفوذ در دنیای درونی متربی و شناختن هر چه بهتر او را برایشان فراهم میکرد.
این استاد دانشگاه محقق اردبیلی سخنان خود را اینگونه به پایان میرساند: شخصیت علمی، دینی و معنوی آن استاد فقید، ثمره باور و اعتقاد راسخ ایشان به دین و باورهای دینی بود. دنیا و زندگانی دنیا برای ایشان زمان و فرصتی بود که رسالت انسانی و الهی خود را به منصه ظهور برساند و به معنای واقعی معلم علم و اخلاق باشد.
استاد نوذریان معلمی عاشق و ادیبی مودب بود
استاد اصغر تقیزاده شکیبا، از چهرههای فرهنگی و مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل هم زندهیاد اسماعیل نوذریان را معلمی پاسدار کمال و معرفت، عاشق آموختن و اسوه اخلاق حسن، نماد انسانیت معرفی میکند و درباره وی میگوید: در دوران دبیرستان و هنگامی که وارد دانشسرای تربیت معلم شدم تا با بهرهگیری از این الگوی به تمام معنی، تجربه معلمی داشته باشم و در دانشگاه نیز مفتخر به شاگردیاش باشم، همیشه مورد لطف و احسان ادب و معرفتش بودم و او بود که با تأثیرگذاری و آموختنش، استعداد نوشتن را در من شکوفا و ترغیب و تشویقم کرد که نیک مطالعه کنم و نیک بنویسم.این چهره فرهنگی اردبیل با اشاره به اینکه استاد نوذریان بهعنوان معلم عاشق و ادیب مودب بیش از ۷۰ سال عمر پربرکت و شریف خود را صرف آموختن و تعلیم و تربیت کرد، بیان میکند: آن معلم معلمان و آن فرهیخته و عزیز، آیات زیادی از قرآن، این کلام الهی را حافظ بود و دیوانهای شعر اسطورههای ادب فارسی را بهطور کامل در وجود خویش حفظ و ملکه کرده بود.شکیبا ادامه میدهد: وقتی فرصتی دست میداد که خدمت آن عزیز سفرکرده شرفیاب شوم و یا حسب اتفاق در جایی و محلی و مراسمی حضورش را درک کنم و دستان پر مهرش را بوسه زنم و بر چشمان خویش نهم، همیشه زبان نرم و مهربانش را میچرخاند و لابد از اینکه مدتی است همدیگر را ندیدیم، میفرمود: «تا هستم ای رفیق ندانی که کیستم، روزی سراغ وقت من آیی که نیستم». ناباورانه و با اندوه فراوان و از سویدای دل عرض میکنم همانند کسی که فقدان پدرش را شاهد است، فقدان استاد فرهیخته، حاج اسماعیل نوذریان که حقیقتاً معلم معلمان شهر و دیارمان دارالارشاد بود، همان حال و هوا را در من ایجاد کرد و غمی بس سنگین بر دلهای شاگردان خود نهاد.
استاد حسن رستمزاده منصور، از دیگر چهرههای فرهنگی اردبیل و شاگرد زندهیاد اسماعیل نوذریان نیز در گفتوگو با ما، استاد فقید خود را پیشکسوت و از استوانههای فرهنگی شهر اردبیل و شاگرد استادان برجسته دیار دارالارشاد از جمله مرحوم بدر و مرحوم خلفی عنوان میکند و میافزاید: آقای نوذریان برخلاف تصور عموم که ایشان را غالبا معلم معارف میشناسند، در سال ۱۳۴۳ در مدرسه آذرآبادگان اردبیل معلم ریاضیات (جبر و هندسه) دوره اول دبیرستان بنده بود و قضیههای فیثاغورث و پاسکال را آنقدر با لذت تدریس میکرد که پس از گذشت ۶۰ سال هنوز هم فراموش نکردهام.وی ویژگی برجسته و متفاوت مرحوم نوذریان را روش برخورد انسانی، مودب، متین و ملایم با دانشآموزان میداند و ادامه میدهد: آن زمان در مدارس برخورد فیزیکی و رفتار پرخاشگرانه با دانشآموزان معمول بود ولی در آن چند سال از استاد نوذریان پرخاش و برخورد فیزیکی ندیدم و علاوه بر این حسن خلق و رفتار نمونه، از نظر ظاهری هم مرتب و آراسته بود و میتوانم بگویم یکی از انگیزههای معلم شدن من ایشان بود.رستمزاده منصور با اشاره به دیدار خود با مرحوم نوذریان پس از گذشت سالها از دوران تحصیل در مدرسه و این بار بهعنوان همکار، بیان میکند: از سال ۱۳۷۰ با ایشان همکار دانشگاهی و مدرس در دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل بودم و استاد نوذریان در تدریس معارف اسلامی سرآمد بود و بنده بهعنوان معلم ادبیات در دانشگاه فعالیت میکردم که پس از ساعتهای تدریس، در دفتر دانشگاه همیشه بهعنوان شاگرد به ایشان احترام و از دانش غنیشان استفاده میکردم، از جمله ایشان مقامات حمیدی را که از دروس دشوار و متنهای سنگین ادبیات بود را از حفظ برایم میخواند.
این چهره فرهنگی در پایان به این نکته اشاره میکند که با وجود گذشت سالیان سال نسبت به دهه چهل، استاد اسماعیل نوذریان همچنان دارای همان رفتار انسانی بلکه بیشتر از آن بود. آموختههای خود را در اخلاق و رفتارش پیاده کرده بود و خیلی انسانی و اسلامی رفتار میکرد و در دانشگاه هم دانشجویان طرفدارش بودند.
مرحوم نوذریان خیرخواه مردم بود
حجتالاسلام والمسلمین احمد شفایی مهر هم بهعنوان یکی دیگر از دانشجویان سابق زندهیاد نوذریان به ما میگوید: آقای اسماعیل نوذریان بهعنوان استاد دانشگاه و آموزش و پرورش در ادبیات فارسی تسلط و حافظه خوبی داشت و به عرفان و شعر بهویژه اشعار حافظ علاقهمند بود. اهل عمل به دین و خیرخواه مردم بود و بیشتر برای تربیت جوانان تلاش میکرد. بدگویی از کسی نداشت و دنبال اصلاح مردم بود.این روحانی اردبیلی میافزاید: زمانی که دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در اواخر سال ۱۳۶۳ تأسیس شد، مرحوم نوذریان از معدود مدرسانی بود که شرایط و صلاحیت تدریس در دانشگاه را داشت چراکه در آن زمان در اردبیل تحصیلکردههای کارشناسی ارشد معدود و خیلی کم بودند. ایشان پیش از دانشگاه هم در آموزش و پرورش و تربیت معلم، مدرس بود و در منطقه ما آنهایی که در کلاس ایشان تحصیل کردهاند، از این استاد بهرهها بردهاند و ما در مسائل تربیتی، اخلاقی، رفتاری و بینش به مرحوم نوذریان مدیون هستیم.
گفتنی است، پس از وفات استاد اسماعیل نوذریان، مسعود امامی یگانه استاندار اردبیل در پیامی درگذشت این معلم قرآن و پیشکسوت عرصه دانش و دانشگاه را به اهالی شریف اردبیل تسلیت گفت و معاون وزیر و سخنگوی وزارت آموزش و پرورش هم در پیام تسلیت خود از مرحوم نوذریان بهعنوان «استادِ استادان» یاد کرد.بهمناسبت چهلمین روز عروج استادِ استادان، مجلسی باشکوه با حضور برخی مسؤولان کشوری و استانی، چهرههای نامبردار علمی، فرهنگی و ادبی و اقشار مختلف مردم با سخنرانی استاد عسگر شاهیزاده اردبیلی، اجرای مجری توانا و هنرمند، توحید دلاور قوام و ذکر مصیبت مداح خوش الحان، عادل مجیدی برگزار شد و حاضران یاد و خاطره آن معلم کوشا را گرامی داشتند با این امید که راه ایشان، همواره ادامه یابد.
لینک کوتاه: https://marznews.com/?p=213907