مغرب از جمله کشورهایی است که پیش از این رابطه خوبی با سعودی ها داشت و نیروی هوایی خود را برای کمک به عربستان در تجاوز به یمن روانه کرد و پادشاهان سعودی سالهاست که تعطیلات تابستانی خود را در مغرب می گذراند، اما این روزها مناسبات دو کشور دستخوش تغییر شده است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:تاریخ آغاز روابط بین مغرب و عربستان به ۶۰ سال پیش یعنی حدود یک سال پس از استقلال مغرب باز می گردد.
در سال ۱۹۵۷ میلادی ( ۱۳۳۶ هجری شمسی) برای اولین بار سعود بن عبدالعزیز شاه عربستان از مغرب دیدار کرد.
در خصوص روابط اقتصادی دو کشور نیز باید گفت، اکنون ۴۹ درصد صادرات مغرب به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به مقصد عربستان است، ۷۹ درصد واردات مغرب از این کشورها نیز اختصاص به عربستان دارد و حدود ۳۰ هزار مغربی در عربستان مشغول کار هستند.
میزان تبادلات تجاری دو کشور بر اساس آمارهای چند سال پیش ۲۰ میلیارد دلار بوده است و بر اساس آمارهای موجود، عربستان چهار میلیارد دلار در مغرب به ویژه در بخش گردشگری آن سرمایه گذاری کرده است.
با اینکه روابط رباط با ریاض عموما گرم توصیف می شود اما طی چند ماه گذشته اتفاقاتی رخ داد که باعث شد تا برخی کارشناسان از سردی روابط بین دو کشور و فاصله گرفتن مغرب از عربستان سخن بگویند ، هر چند هنوز موضع گیری رسمی در این خصوص اعلام نشده است .
از دیدگاه کارشناسان چند علت را برای سردی روابط مزبور می توان برشمرد :
** همراهی نکردن با عربستان برای قطع رابطه با دوحه
به دنبال بروز تنش بین قطر و برخی کشورهای عربی چون عربستان ، کویت و امارات ، مغرب در این خصوص نوعی اعلام بی طرفی کرد و در عین حال روابط خود را با قطر همچنان مستحکم نگه داشت تا جایی که «ترکی آل شیخ» رئیس اداره ورزش عربستان چندی پیش علنا اعلام کرد که مغرب در همراهی با قطر وقت خود را تلف می کند، هر کس در پی حمایت است، باید به عربستان بیاید.
در خصوص تنش موجود در روابط قطر و عربستان باید گفت، عربستان به خاطر جایگاه خاصی که برای خود در بین کشورهای مختلف عربی قایل است از همه آنان انتظار داشت که به محض اشاره ریاض با قطر قطع رابطه کنند ولی این اتفاق نیفتاد و این برای ریاض بسیار سنگین بود و به همین دلیل عربستان به نحوی شروع به انتقام گیری از کشورهای مخالف با قطع رابطه با قطر کرد و اکنون علت اصلی بروز مشکل در مناسبات بین عربستان با مغرب نیز همین مساله قطر است.
** مخالفت عربستان با نامزدی مغرب برای جام جهانی فوتبال
سعودی ها در جریان رای گیری درباره جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۶ میلادی به نامزدی مغرب برای میزبانی این دوره از جام جهانی رای ندادند و این کشور برای پنجمین بار در این کار ناکام ماند.
این اقدام ریاض باعث شد تا مردم مغرب عربستان را به خنجر زدن از پشت و خیانت به کشورهای عربی متهم کنند و از رهبران سیاسی خود بخواهند تا تمام نیروهایی که برای تجاوز به یمن اعزام کرده بودند به مغرب بازگردانند و حتی در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ در روسیه نیز اعلام کردند که تیم این کشور را در برابر عربستان تشویق می کنند و وقتی روسیه پنج گل وارد دروازه عربستان کرد، مغربی ها اقدام به شادمانی کردند و این شکست را حق سعودی ها دانستند.
جدا از این شاه مغرب پس از آنکه قطر در این پرونده به نفع مغرب رای داد با امیر قطر تماس تلفنی برقرار و از او به این دلیل تشکر کرد که این رای حاوی پیام مهمی برای ریاض بود.
** لغو سفر تابستانی شاه عربستان در مغرب
موقعیت جغرافیایی مغرب در شمال غرب قاره افریقا موجب شده است تا این کشور از جاذبه های طبیعی و گردشگری خوبی برخوردار باشد و به همین خاطر شاهان عربستان از ۶۰ سال پیش تاکنون ترجیح می دادند که تعطیلات تابستانی خود را همراه با شمار زیادی از ملازمان در مغرب سپری کنند.
امسال سلمان بن عبدالعزیز شاه عربستان بر خلاف روال چند دهه گذشته ترجیح داد تا تعطیلات طولانی مدت و پرهزینه تابستانی خود را به جای شهر «طنجه» در مغرب در منطقه «نیوم» عربستان سپری کند.
با توجه به این که اقتصاد برخی کشورها بر پایه هایی چون صنعت گردشگری استوار است ، خود اصل سفر پادشاه عربستان به مغرب از اهمیت چندانی برخوردار نیست بلکه اقامت طولانی مدت وی به همراه شمار زیادی از همراهان و هزینه های نجومی آنان برای اقامت در هتل ها و هزینه های جانبی آنچنانی خود و خانواده برای کشورهای گردشگر پذیر از اهمیت بیشتری برخوردار است .
سفر شاه عربستان به مغرب از سال ها قبل برای تعطیلات تابستانی معمولا با هزینه های نجومی همراه بود و صدها هتل و اتاق برای همراهان شاه عربستان در این کشور رزرو می شد ولی امسال به خاطر سردی روابط بین مغرب و عربستان از چنین درآمدهایی برای صنعت گردشگری مغرب خبری نبود و هدف سعودی ها از این اقدام در واقع نوعی پیام به مغرب و تضعیف صنعت گردشگری این کشور و محروم کردن آن از هدایای جانبی بود که از قبل حضور شاه عربستان عاید مغرب می شد.
تارنمای مغربی «هسپرس» نیز چند روز پیش در مقاله ای در این خصوص نوشت، اینکه امسال شاه عربستان برای گذراندن تعطیلات به طنجه نیامده و ترجیح داده است تعطیلات خود را در منطقه «نیوم » عربستان بگذراند، باعث ایجاد سوالات زیادی برای رسانه های مغربی و خارجی شده است.
«محمد اشتاتو » تحلیلگر سیاسی مغربی نیز در این خصوص گفت، ماندن شاه عربستان به دلیل تحولات داخل عربستان و همچنین تحولات منطقه ضروری بود اما باید قبول کرد بحرانی خاموش در روابط دو کشور نیز وجود دارد.
** سکوت مغرب در بحران روابط بین عربستان و کانادا
روابط بین ریاض و اتاوا در روزهای اخیر به خاطر طرح برخی مسایل حقوقی بشری در عربستان از سوی کانادا دچار بحران شده است .
در جریان این بحران بسیاری از کشورهای عربی منطقه از جمله مصر و الجزایر از عربستان حمایت کردند ولی شماری از آنان ترجیح دادند در این ارتباط سکوت کنند و خود را درگیری بحران مزبور نکنند که از جمله این کشورها مغرب بود که با وجود برخی انتظارات ریاض در این خصوص ورود نکرد.
تارنمای «رای الیوم» سکوت مغرب را در خصوص بحران به وجود آمده در روابط عربستان با کانادا بی سابقه دانست و نوشت، رباط تا این لحظه در این خصوص با ریاض اعلام همبستگی نکرده است در حالی که بسیاری از کشورهای عربی و از جمله الجزایر و مصر از عربستان حمایت کرد و این نشان می دهد روابط مغرب با عربستان تضعیف شده است.
** بازگرداندن جنگنده های مغرب از عربستان
عربستان به دنبال تصمیم برای وارد شدن در جنگ علیه مردم بی دفاع یمن اقدام به تشکیل یک ائتلاف عربی و گردآوری شماری از نظامیان کشورهای مختلف به همراه تجهیزات و جنگنده های آنان کرد که یکی از این کشورها مغرب بود که با اعزام جنگنده در این راستا عربستان را یاری داد.
با توجه به برخی اقدامات نظامیان کشورهای عربی علیه مردم بی دفاع یمن و بمباران هر روز تاسیسات و زیرساخت های این کشور اکنون بسیاری از کشورها تمایل چندانی برای ادامه این همکاری ندارند و اقدام به خارج کردن نیروهای و تجهیزات خود از ائتلاف مزبور کرده اند که یکی از این کشورها مغرب است.
رباط چند ماه پیش تصمیم گرفت تا جنگنده ها و هواپیماهای خود را که برای کمک به عربستان در تجاوز به یمن به این کشور فرستاده بود، بازگرداند.
آن زمان رسانه ها دلایل مختلفی در این خصوص ذکر کردند و از جمله اینکه به دلیل تحرکات جدید در منطقه صحرا و احتمال درگیر شدن ارتش مغرب با نیروهای پولیساریو ، مغرب تصمیم به بازگرداندن جنگنده هایش گرفته است اما برخی دیگر علت آن را بحران در روابط رباط با ریاض دانستند و نوشتند مغرب کم کم از عربستان فاصله می گیرد.
با اینکه چندی پیش ولیعهد عربستان، نخست وزیر لبنان و شاه مغرب در پاریس با هم دیدار کرده و عکسی از این دیدار در رسانه ها منتشر شد و برخی آن را نشانه دوستی محمد ششم با ولیعهد عربستان و گرم شدن روابط دو کشور دانستند اما تحولات بعدی نشان داد که روند روابط دو کشور شاهد تغییر مثبتی نبوده است.
در هر صورت باید گفت یکی از مهم ترین دلایل سرد شدن روابط مغرب و عربستان، اعلام بیطرفی رباط در جنگ سرد میان قطر و عربستان بود و همین باعث ایجاد تحولاتی دیگر و فاصله گرفتن بیشتر دو کشور از هم شده است.
به نظر می رسد دو کشور همچنان با ایما و اشاره طرف دیگر را تهدید می کنند و تلاش دارند تا به طرف مقابل بفهمانند که چه برگه های برنده ای در این رقابت در اختیار دارند و به نوعی دلخوری خود را از سیاست های طرف مقابل نشان می دهند اما هنوز در بعد رسمی دو کشور موضع گیری تند و منفی در خصوص یکدیگر نداشته اند و در نتیجه باید منتظر تحولات آتی ماند و دید این روابط به چه سمت و سویی سیر می کند.
