برخی شهرستان های جنوبی سیستان و بلوچستان ظرفیت های بسیاری برای تبدیل شدن به مناطق ویژه اقتصادی دارند که خوشبختانه ۲ شهرستان سراوان و ایرانشهر در کنار منطقه آزاد سیستان در لایحه اخیر دولت به عنوان مناطق ویژه اقتصادی گنجانده شد و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:منطقه ویژه اقتصادی به محدوده جغرافیایی در داخل مرزهای کشور اطلاق می شود که قوانین تجاری حاکم بر آن تا حد زیادی در قیاس با سایر نقاط کشور از محدودیت کمتری برخوردار است، این مناطق دارای چهارچوب و زمینه مناسبی برای ورود و شروع به فعالیت کارآفرینان و سرمایه گذاران بخش خصوصی است.
زیر ساخت های موجود در مناطق ویژه اقتصادی به گونه ای طراحی شده که مردم دسترسی به انواع منابع آب و انرژی با قیمت مناسب داشته باشند و به عبارت دیگر کارآفرین ضمن احداث محل شرکت خود، مسیر به مراتب راحت تری برای دریافت برق صنعتی، سیستم فاضلاب مناسب یا منابع آب و سایر موارد را خواهد داشت.
علاوه بر این واردات تجهیزات سرمایه گذاران با تعرفه گمرکی پایین میسر است و فرد می تواند تجهیزات خود را با معافیت های مناسب گمرکی و مالیاتی وارد منطقه ویژه اقتصادی کند؛ حتی اتومبیل افراد برای تردد در محدوه منطقه ویژه اقتصادی معاف از تعرفه های گمرکی خواهد بود.
ایجاد مناطق ویژه اقتصادی گامی برای توزیع دانش و فناوری روز به نقاط مختلف کشور و ورود به فرآیند صنعتی شدن است، امروزه بسیاری از مناطق موفق اقتصادی دنیا مانند هنگ کنگ، کره جنوبی، سنگاپور و تایوان مسیر توسعه اقتصادی خود و پیوستن به بازارهای جهانی را از چنین کانال هایی تجربه می کنند.
**تفاوت منطقه ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری صنعتی
تفاوت هایی بین مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری وجود دارد که برخی از مهم ترین تفاوت ها در اینجا ذکر شده است.
معافیت مالیاتی به مدت ۱۵ سال در مناطق آزاد وجود دارد و در مناطق ویژه اقتصادی تخفیف مالیاتی طبق مقررات داخل کشور است، خرده فروشی کالا در مناطق ویژه اقتصادی فقط برای اتباع خارجی امکان پذیر است در حالیکه در مناطق آزاد خرده فروشی برای اتباع خارجی و داخلی امکان دارد، مقررات روادید برای اتباع خارجی در مناطق ویژه بر اساس ضوابط داخل کشور است ولی در مناطق آزاد روادید در مرزهای ورودی اعطا می شود، مقررات کار و بیمه اجتماعی در استخدام اتباع خارجی در مناطق آزاد تابع مقررات خاص مناطق است ولی در مناطق ویژه اقتصادی تابع مقررات داخل کشور خواهد بود.
همچنین از جمله مزیت های عمده مناطق ویژه اقتصادی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
معافیت گمرکی تا سقف ارزش افزوده و پرداخت عوارض گمرکی مازاد بر ارزش افزوده قطعات خارجی در تولیدات، ورود ماشین آلات خط تولید و ابزار و اثاثیه اداری بدون عوارض گمرکی، تبعیت از قانون کار مناطق آزاد تجاری و صنعتی در مناطق ویژه، صدور مجوز ساخت و پایان کار به صورت رایگان و عدم محدودیت زمانی متروکه شدن کالا در منطقه ویژه اقتصادی.
**مناطق ویژه اقتصادی سراوان و ایرانشهر در لایحه دولت
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز یکشنبه به بررسی جزییات لایحه ایجاد هشت منطقه آزاد تجاری – صنعتی ، اصلاح محدوده سه منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ایجاد مناطق ویژه اقتصادی پرداختند و آن را با ۱۴۱ رای موافق، ۷۵ رای مخالف و هفت رای ممتنع از ۲۳۶ نماینده حاضر تصویب نهایی کردند.
نمایندگان در ماده واحده این لایحه تصویب کردند: در راستای تحقق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور و به منظور انتقال فناوری های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج به دولت اجازه داده می شود با رعایت مفاد قانون برنامه ششم توسعه، در استان های گلستان(اینچه برون)،ایلام(مهران)، اردبیل(اردبیل)، سیستان و بلوچستان(سیستان)، کردستان(بانه-مریوان)،هرزمگان(جاسک)، بوشهر(بوشهر)، کرمانشاه(قصرشیرین)، منطقه آزاد تجاری-صنعتی ایجاد کند.
براساس این مصوبه در استان های گلستان (اینچه برون)، ایلام (مهران)، اردبیل(اردبیل)، سیستان و بلوچستان(سیستان)، کردستان (بانه-مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصرشیرین) منطقه آزاد تجاری – صنعتی ایجاد می شود.
همچنین نمایندگان در این لایحه به دولت اجازه دادند: اراضی نیمه شمالی جزیره هرمز به وسعت ۲۱ کیلومتر مربع به هم پیوسته و راه اتصال دریایی آن به جزیره قشم را ایجاد کند.
مجلس به دولت اجازه داد در استان های فارس(فسا و لار)، یزد(ابرکوه و میبد)، زنجان(زنجان)، کهکیلویه و بویراحمد(گچساران)، آذربایجان غربی(سرو_ارومیه)، خراسان رضوی(خواف و قوچان)،لرستان(خرم آباد)، قزوین(تاکستان) و اصفهان(شاهین شهر) منطقه ویژه اقتصادی ودر استان البرز(ساوجبلاغ) منطقه ویژه اقتصادی دارویی ایجاد کند.
همچنین به دولت اجازه داده شد در سایر استان ها با رعایت شرایطی مانند وجوه سازمان اداره کننده حقوقی غیر دولتی مورد تایید دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و اخذ مجوز شورای برنامه ریزی استان مربوطه مبنی بر تخصیص اراضی و تایید مدارک والزامات مورد نیاز از قبیل تعهد تامین زیرساخت های اساسی مانند آب، برق و گاز و موافقت قطعی سازمان حفاظت محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی ایجاد کند.
این مناطق ویژه اقتصادی عبارتند از: مناطق مرند، شبستر، ملکان، ورزقان، میانه و بناب در آذربایجان شرقی، خوی، چایپاره، بوکان، مهاباد، پیرانشهر، سردشت، تکاب،نقده، ارومیه، اشنویه، میاندوآب و چالدران در آذربایجان غربی، نیر، مشکین شهر، انگوت و کوثر در اردبیل، نایین، گلپایگان، میمه، برخوار، زرین شهر، شهید مدرس کرون، مبارکه، هرند و ورزنه و فلاورجان در اصفهان، طالقان در البرز، طلا و جواهر تهران و چرم شهر ورامین در تهران، گناباد و تربت حیدریه در خراسان رضوی و نهبندان و انرژی های نو سرپیشه و فردوس در خراسان جنوبی و شیران، جاجرم، اسفراین در خراسان شمالی، چغازنبیل، مسجد سلیمان و امیدیه در خوزستان، ابهر در زنجان، شاهرود و میامی در سمنان، ایرانشهر و سراوان در سیستان و بلوچستان، مرودشت، گردشگری پارسه، آباده، معدنی بوانات،خرامه، اقلید، سپیدان و داراب در استان فارس است.
از دیگر مناطق ویژه اقتصادی، قزوین در قزوین، شهر فرودگاهی سلفچگان در قم، بیجار و دیواندره و سقز در کردستان، ریلی زرند، شهر بابک، گل گهر سیرجان، شهداد، کرمان و انار در کرمان، اورامانات در کرمانشاه، چمخاله، فومن و شفت و طالش در گیلان، کوهدشت و الیگودرز در لرستان، نور، محمودآباد و آمل در مازندران، سنگ محلات، گل و گیاه محلات، عایق های رطوبتی دلیجان، خیرآباد اراک در اراک، لالجین و اسدآباد در همدان و بافق و مهریز در یزد است.
کلیات این لایحه چهارشنبه گذشته در مجلس تصویب شد.
**ظرفیت های سراوان
سراوان یکی از شهرستانهای جنوب سیستان و بلوچستان محسوب می شود که مرکز آن شهر سراوان است و در منتهی الیه شرقی ترین نقطه کشور واقع شده و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد.
سراوان به دلیل وجود نخلستان های بسیار زیبا و سرسبز و بیش از ۵۰ سنگ نگاره شناسایی شده باستانی لقب سرزمین نخل و نگاره را گرفته است.
محصولات کشاورزی، زراعی، باغی و دامپروری در این شهرستان رونق دارد و مهم‌ترین محصول سراوان نیز با توجه به موقعیت آب و هوایی آن، محصول استراتژیک خرما است.
سراوان با دارا بودن نخلستانهای عظیم به عنوان قطب تولید خرما و در نوع خود بهترین خرمای مضافتی ایران را داراست، ۶۰ نوع مختلف از خرما در این شهرستان کشت و تولید می شود که در نوع خود بی‌نظیر است، خرمای مضافتی داودی، مضافتی معمولی، ربی سیاه هسته، زرد دان، ربی معمولی، حلیله، راسکوایی، دنبه، ودرود، گرارمال، ربی دان، یک مشتی، رنگنو، ماکیلی، گوزلو، حلیله دان، شندشکن، پیو، مرس، سراسپید، دیداری، سبزو، خشکیج، بهن لدی، وش کنک، ببگمه جنگی، پیمازو، سونت گراگ، زرد دان شهر، جرپان، سکی دان، چرپان بادو، هادوکی، پشتو، گهربا، دگو، کلوت، ساپو، کروچ بی هسته، کلگی، برنی، وشتام، دراز دان، گلدو، جوزبولک، کیاس کنک، وشدان، جوابنزین، شکری کنک، شکری، ابو از انواع خرمای شهرستان سراوان است.
دیگر محصولات از قبیل گندم، جو، انار، انگور، برنج، پرتقال، لیمو و گوجه نیز در شهرستان سراوان کشت و تولید می‌شود.
همچنین ظرفیت کشت و تنوع محصولات گلخانه ای در سراوان در حال افزایش است و در بخش های «جالق» و «کله گان» نیز برنج و در برخی روستاهای پرآب تر هندوانه و خربزه نیز کشت می‌شود.
در روستای ناهوگ طیف مختلف صیفی جات و میوه جات از جمله توت و زردآلو تولید می شود و باغ های سرسبز در کنار نخلستان جلوه زیبایی به خود گرفته است.
در سال های ۸۲ تا ۸۳، ۱۴واحد صنعتی پرورش و نگهداری دام و طیور در این شهرستان فعال بوده است.
ساختار اشتغال در شهرستان سراوان غالبا به صورت تسلط فعالیتهای بخش کشاورزی، خدمات، ساختمان و صنعت است که برخلاف شکل و ساختار اشتغال در استان که به شکل خدمات، صنعت و در درجه آخر کشاورزی است.
بیشترین میزان شاغلان در بخش های مختلف را افراد گروه سنی ۶۵-۲۵ سال تشکیل می دهند.
بخش کشاورزی با ۸۸.۶ درصد شاغلان، بالاترین میزان و فعالیتهای ساختمان با ۶۵.۷ درصد پایین ترین میزان اشتغال را در این گروه سنی شامل می شوند.
از نظر شاخص های توسعه، با استفاده از روش تاکسونومی، جایگاه شهرستان سراوان در استان در رده چهارم برآورد شده است .
فعالیت های دارای مزیت رقابتی در شهرستان سراوان بر اساس برآورد از روش تغییر سهم، فعالیت های آموزش، بهداشت، برق ، مددکاری اجتماعی و واسطه گریهای مالی را در بر می گیرد.
یکی از مزیت های ارزشمند شهرستان سراوان وجود حدود ۴۰۰ کیلومتر مرز خشکی با کشور پاکستان است که موقعیت بسیار خوب تجاری را برای این منطقه فراهم کرده است.
به گفته یک کارشناس اقتصادی؛ گرچه به دلیل برخی مسائل هم اینک قاچاق سوخت و انسان در محدوده شهرستانهای سراوان، سیب وسوران و مهرستان رواج دارد اما با راه اندازی منطقه ویژه اقتصادی در سراوان و ساماندهی فعالیتهای اقتصادی بویژه مبادلات قانونی مرزی بخش زیادی از نیروهای انسانی این منطقه مشغول بکار خواهند شد و فعالیت قاچاق مقرون به صرفه نخواهد بود.
نماینده مردم شهرستانهای سراوان، سیب و سوران و مهرستان در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت: تصویب مناطق ویژه اقتصادی ایرانشهر و سراوان و منطقه آزاد سیستان موجب رشد و توسعه سیستان و بلوچستان می شود و در واقع مناطق آزاد چابهار و سیستان موتور محرک این استان هستند.
محمد باسط درازهی اظهار داشت: سیستان و بلوچستان از بیشترین ظرفیت مرزی خشکی و آبی برخوردار است که ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و منطقه آزاد سیستان در کنار منطقه آزاد چابهار راهگشای اشتغال و کسب و کار در این استان خواهد شد.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه افغانستان بازار بزرگ مصرف تلقی می شود با ایجاد منطقه آزاد سیستان می توان بسیاری از کالاهای تولید ایران را به این کشور صادر کرد و کالاهای وارداتی و ترانزیتی تاجران و بازرگانان افغان به منطقه آزاد چابهار نیز به راحتی از مسیر منطقه آزاد سیستان به آن کشور انتقال خواهد یافت.
وی بیان کرد: ایجاد مناطق ویژه اقتصادی ایرانشهر، سراوان و منطقه آزاد سیستان شرایط اقتصای این استان را رونق می دهد.
درازهی اظهار داشت: از استاندار سیستان و بلوچستان و رئیس سازمان برنامه و بودجه این استان به عنوان نماینده دولت خواستیم تا شرایط لازم را برای ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و منطقه آزاد سیستان فراهم کنند.
وی افزود: گفت وگو و تبادل نظر با رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی برای ایجاد منطقه آزاد سیستان و مناطق ویژه اقتصادی سراوان و ایرانشهر سبب جلب نظر مثبت این کمیسیون در این رابطه شد.
نماینده مردم شهرستانهای سراوان، سیب و سوران و مهرستان در مجلس شورای اسلامی گفت: با مشاور رئیس جمهوری و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی شرایط ویژه منطقه بررسی شد و از وی خواسته ایم تا زیر ساخت های لازم را در این زمینه فراهم کند.
ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در شهرستان مرزی سراوان با توجه به ظرفیت این مناطق می تواند زمینه ساز شکوفایی اقتصادی این شهرستان شود که نفع آن نه تنها به سیستان و بلوچستان می رسد بلکه کشور نیز از آن بهره خواهد برد.
