جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه دو کشور دارای نیروی دریایی قدرتمند در دریای خزر به حساب می آیند که از توانمندی خود برای حفظ ثبات و امنیت در این پهنه آبی استفاده و مانع از حضور نیروهای خارجی در آن می شوند.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:ایران و روسیه بیش از سه کشور دیگر ساحلی شامل ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان برای تامین امنیت و ثبات این منطقه و جلوگیری از رویارویی نظامی تلاش می کنند و دو کشور تاکنون با اقدامات خود ثابت کرده اند که به نیروهای فرامنطقه ای و بیگانه بویژه قدرت های غربی و آمریکا اجازه نفوذ به خزر را نمی دهند.
دریادار ‘حسین خانزادی’ فرمانده نیروی دریایی ایران به تازگی از توافق ایران و روسیه برای برگزاری رزمایش دریایی مشترک در دریای خزر خبر داده و اظهار داشته است که دو کشور قصد دارند رزمایش مشترکی برای مقابله احتمالی با دزدان دریایی و افزایش آمادگی در امر امداد و نجات و تاکتیکی در این دریا برگزار کنند.
بدیهی است برگزاری چنین رزمایشی نشانگر همدلی و تفاهم ایران و روسیه در تامین امنیت و ثبات خزر است.
این تفاهم دریایی میان روسیه و ایران در سال های اخیر سنت نیکویی بین دو کشور آفریده و ناوهای جنگی دو کشور به نوبت به بنادر یکدیگر سفرهای دوستی کرده و زمینه برای آشنایی بیشتر ملوانان دو کشور فراهم شده است.
دریانوردان دو کشور در این سفرها و ماموریت های دریایی، با فنون و تاکتیک های یکدیگر آشنا می شوند و فرماندهان ناوها نیز فرصت برای گفت وگو درباره همکاری را بدست می آورند.
در این راستا بنادر انزلی و نوشهر در ایران و مخاچ قلعه و آستراخان در روسیه درسال های اخیر میزبان ناوهای ایرانی و روسی بوده اند.
می توان گفت پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی که بر اثر مسائل ژئوپلیتیکی وضعیت منطقه دریای خزر پرتنش شد، هیچگاه خزر چنین باثبات نبوده است که ناشی از همکاری تنگاتنگ تهران و مسکو است.
‘سرگئی ژیلتسوف’ یک تحلیلگر سیاسی روس در مقاله ای در این ارتباط گفته است: در شرایط جدید به جای شوروی و ایران که مسائل دریای خزر را حل می کردند بازیگران جدید شامل قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان وارد صحنه شدند اما ایران و روسیه با توجه به امکان نفوذ برخی کشورهای غربی در منطقه خزر، در شرایط جدید احساس مسئولیت بیشتر نسبت به بقیه کشورهای ساحلی خزر کردند.
تحلیلگر روس معتقد است، منابع طبیعی و نفت و گاز دریای خزر و خط لوله هایی که برای انتقال این منابع به اروپا کشیده می شود، شرایطی را بوجود آورده که برخی کشورهای غربی و آمریکا از آن برای نفوذ و مداخله در منطقه خزر استفاده کنند.
به گفته وی، این مساله و وضعیت دشوار باعث شد که ایران و روسیه مواضع یکسانی را در استفاده از منابع نفت و گاز خزر و خط لوله هایی که در این دریا کشیده می شود، اتخاذ کنند.
تحلیلگر روس معتقد است که روسای جمهور ایران و روسیه منافع خود را در همکاری و تعامل با یکدیگر و حل مسائل دریای خزر از طریق توافق جمعی تعریف کردند.
‘آلکساندر خرولنکو’ تحلیلگر خبرگزاری ریانووستی نیز در یادداشی خاطرنشان کرد: ایران و روسیه دارای قویترین ناوگان در دریای خزر هستند و این دو ناوگان بخش مهمی از سیستم تامین امنیت پهنه آبی خزر را تشکیل می دهد.
وی با اشاره به همکاری نظامی کشورهای ساحلی خزر افزود: در دریای خزر گروه بندی دریایی بین المللی تشکیل می شود که ناوهای آن قادر به کنترل اوضاع در مسافت بیش از یکهزار کیلومتر از محل استقرار خود هستند.
تحلیلگر روس از جمله به ماموریت دریایی ناوهای ایرانی به روسیه در سال ۲۰۱۵ اشاره کرد که در آن ناوشکن دماوند و دو ناوچه موشک انداز پیکان و جوشن شرکت داشتند.
وی تاکید کرد که ناوهای ایرانی روز ۲۱ ماه اکتبر سال ۲۰۱۵ وارد بندر استراخان شده و با ناوهای روسی رزمایش مشترک برگزار کردند.
تحلیلگر روس در تحلیل خود تصریح کرد: نیروهای ایرانی و روسی در جریان این رزمایش و اقدامات مشترک، تبادل تجربه کرده و هدف این اقدامات افزایش آمادگی و قدرت رزمی ناوگان دو کشور در دریای خزر بود.
در یادداشت با اشاره به اینکه رزمایش یک ماه پس از آغاز عملیات ضدتروریستی روسیه در سوریه (در مهر ماه ۹۴) برگزار شد، خاطرنشان شد که برای نظامیان ایرانی تجربه روسیه در پرتاب موشک های کروز کالیبر از ناوهای واقع در دریای خزر به سوی مراکز و اهداف تروریست ها در سوریه جالب بود.
‘آلکساندر خرولنکو’ تحلیلگر ریانووستی در ادامه یادداشت خود نوشت: رزمایش مشترک ایران و روسیه در ماه اکتبر سال ۲۰۱۵ در آبهای روسیه نمونه خوبی از همکاری های دو کشور در دریای خزر بود.
وی افزود: در ماه اوت همان سال واحدهای دریایی ایران و روسیه رزمایش مشترک دیگری را در بندر انزلی برگزار کردند.
در مقاله خبرگزاری روسی تاکید شده است که سفرهای دوستانه ناوهای ایرانی و روسیه بطور منظم هر ساله برگزار می شود که نشانه همکاری دو کشور در دریای خزر است.
تحلیلگر روس یادآور شد: برای نخستین بار در ۳۰ سال اخیر، ناوهای روسی در ماه نوامبر سال ۲۰۰۷ به ایران سفر کردند چرا که پهنه آبی خزر برای ناوگان ایران و روسیه به محدوده امنیتی مشترک تبدیل شده است.
در ادامه این یادداشت تصریح شد دریادار ‘ویکتور چیرکوف’ فرمانده وقت نیروی دریایی روسیه در سال ۲۰۱۵ در سن پترزبورگ با فرماندهان نیروی دریایی ایران، قزاقستان و جمهوری آذربایجان برای برگزاری رایزنی هایی به منظور ایجاد سیستم امنیتی جمعی و تشکیل کمیته فرماندهی ناوگان کشورهای ساحلی خزر توافق کردند.
**روسیه به تامین امنیت خزر برای مقابله با ناتو توجه دارد
روسیه جلوگیری از نفوذ غرب و ناتو در دریای خزر را در اولویت برنامه های خود در این منطقه قرار داده و در همکاری ها با کشورهای ساحلی خزر به این مساله توجه دارد.
ریانووستی در گزارشی اعلام کرده است که ایران و روسیه در این موضوع (جلوگیری از نفوذ غرب در دریای خزر) مواضع مشترک داشته و سه کشور ساحلی دیگر به موضع این دو کشور قدرتمند توجه دارند.
راهگذر بین المللی شمال -جنوب که از هند و از طریق ایران به روسیه و کشورهای اروپای شمالی کشیده می شود پروژه دیگری است که موجب نزدیکی بیشتر ایران و روسیه و توسعه همکاری های دو کشور در عرصه های مختلف از جمله نظامی (برای تامین امنیت خزر) شده است.
‘آندره پتروف’ کارشناس روس در مقاله ای در تارنمای روسی اکونومیکا سودنیا افزود: راهگذر بین المللی شمال -جنوب، ایران و روسیه را به یکدیگر در دریای خزر می رساند.
وی معتقد است این عامل به همراه همکاری ایران و روسیه در مساله سوریه، موجب گسترش پیوندها و همکاری ها بین تهران و مسکو شده است ضمن اینکه امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر نیز باعث توسعه بیشتر ساختار همکاری های ایران و روسیه در این پهنه آبی شد.
با توجه به تحلیل های صاحبنظران روس و اظهارات مقامات دو کشور می توان گفت ایران و روسیه برای تامین امنیت دریای خزر تفاهم دارند و همان طور که «آناتولی تسیگانوک» عضو مرکز مطالعات سیاسی – نظامی روسیه پیشتر به خبرنگار ایرنا گفت: تهران و مسکو به عنوان دو قدرت بزرگ منطقه خزر و دارای مسئولیت بیشتر برای تامین امنیت آن، مخالف حضور نیروهای فرامنطقه ای و بیگانه در این پهنه آبی هستند و معتقدند که حضور این نیروها هیچ کمکی به تامین امنیت دریای خزر نمی کند.
