تعريف مرز :
- آخرين حد قلمرو زميني، هوائي و دريايي و تحت الارضي هر كشور را مرز آن كشور مي گويند .
- مرز مهمترين عامل تشخيص و جدائي سرزمين يك كشور از كشور همسايه است .
- خطوط مرزي خطوطي اعتباري و قراردادي است كه به منظور تحديد حدود يك كشور روي زمين و اسناد مرزي مشخص مي شود.
ویژگی مرز (Border feature):
ویژگی مرز در ادبیات مرزی موارد و عواملی است که مخصوص مرز می باشد. ویژگی مرز عبارت است از خصوصیات و عواملی که در تشکیل مرز نقش دارد. همچنین شامل عواملی است که بر تمامیت ارضی، حاکمیت ملی، امنیت ملی، امنیت داخلی، اوضاع اقتصادی، فرهنگی و نیروی نظامی یک کشور تأثیرگذار است. مناطق مرزی به دلیل تماس با محیط های گوناگون داخلی و خارجی، از ویژگی های خاصی برخوردار هستند که برخی از مهمترین این ویژگی ها عبارتند از:
- شکل هندسی مرزها و تأثیر آن در عملیات نظامی؛ وضعیت مرزها بر حسب اینکه طبیعی، مصنوعی و دریایی باشند و بر حسب اینکه پوششی برای حفاظت از مناطق حیاتی کشور تشکیل دهند.
- وجود بحران های سیاسی، اقتصادی و امنیتی؛
- ضعف حاکمیت دولتها در مرزها و مناطق مرزی مربوط؛
- وجود سوداگران، سودجویان و باندهای قاچاق مواد مخدر و کالا؛
- دوری از مرکز: این ویژگی از طبیعت مناطق مرزی ناشی می شود .
انزوای جغرافیایی: پدیده حاشیهای بودن، بیشتر دارای ماهیتی اقتصادی است و با پدیده جغرافیایی دوری از مرکز مشترکات فراوانی دارد.
ناپایداری سکونت: ناپایداری سکونت به دلیل توسعه نیافتگی و حاشیهای بودن مناطق مرزی و همچنین تفاوت سطح اقتصادی، فناوری، تولید صنعتی و کشاورزی در دو سوی مرز است.
تفاوت های فرهنگی: مناطق مرزی از تنوع قومی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار هستند.
تهدیدات خارجی: مرز حد فاصل امنیت و دفاع درونی با تهدید و ناامنی خارجی را با خود دارد.
تبادلات مرزی: در این زمینه مرزها دو وظیفه دارند:
الف- کنترل و هماهنگ کردن مبادلات یک کشور با کشورها و محیط مجاور؛
ب- محافظت کشور از تهاجمات امنیتی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و …
منبع: مرکز مطالعات خلیج فارس
به گزینی: محمدنقی دیده بان
