روابط سیاسی سعودی ها با رژیم صهیونیستی که از سال گذشته میلادی آشکار شد، در ماههای اخیر به توسعه روابط اقتصادی میان دو رژیم کشیده شده است .
مرزنیوز به نقل از ایرنا:بهانه سعودی ها برای برقراری روابط با صهیونیست ها، نگرانی مشترک از توافق هسته ای ایران اعلام شده بود، اما معلوم نیست تلاش آنها برای کشاندن روابط سیاسی به همکاری دوجانبه و چند جانبه اقتصادی به چه بهانه ای صورت گرفته است .
** امنیتی ها دلال روابط با صهیونیست ها
بسیاری از ناظران امور منطقه تلاش های عربستان برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را به طرح این کشور در اجلاس سران اتحادیه عرب که سال ۲۰۰۲ میلادی در بیروت برگزار شد، نسبت می دهند. بر اساس این طرح در ازای عقب نشینی رژیم صهیونیستی به سرزمین های اشغالی پیش از جنگ سال ۱۹۶۷، کشورهای اسلامی و عربی این رژیم را به رسمیت خواهند شناخت.
اما اگر بخواهیم از یک شخصیت اصلی سعودی که در فرآیندی آهسته، روند عادی سازی روابط با صهیونیستها را آغاز کرد، نام ببریم کسی را غیر از «ترکی الفیصل» نمی توان نام برد.
الفیصل رئیس پیشین سازمان اطلاعات و سفیر اسبق سعودی ها در آمریکا است. او همان کسی است که ۱۰ روز قبل از حملات ۱۱ سپتامبر از مقام خود به عنوان رییس استخبارات عربستان استعفا کرد .
وی اکنون مقام رسمی ندارد، اما در اروپا سرگرم چانه زنی با لابی های تاثیر گذار برای پیشبرد اهداف سعودی ها است.
دست دادن با «موشه یالون» وزیر جنگ پیشین رژیم صهیونیستی و گفت و گوهای مفصل او با مشاور سابق امنیت ملی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس دو مورد از سابقه الفیصل در عادی کردن روابط با تل آویو می باشد که تاکنون فاش شده است . او هم ابایی از تایید آن ندارد.
در ادامه ماموریت امنیتی ها، «انور عشقی» ژنرال بازنشسته و امنیتی سعودی ها که اکنون مشاور «ملک سلمان» است، جولای ( تیر – مرداد) سال گذشته در راس هیاتی به سرزمین های اشغالی سفر و با مقامات ارشد رژیم صهیونیستی دیدار و گفت و گو کرد .
هیات همراه عشقی را شماری از دانشگاهیان و تجار عربستانی تشکیل می دادند و این در حالی بود که همه این افراد مجوز انجام سفر خود را از ریاض دریافت کرده بودند.
این دیدار اگر چه در ابتدا غیر قابل انتظار به نظر می رسید، اما از آنجایی که وی پیشتر در ماه ژوئن سال ۲۰۱۵ میلادی در واشنگتن با «دوری گلد» سفیر سابق رژیم صهیونیستی در سازمان ملل متحد دیدار کرده بود، این ملاقات برای ناظران امور دور از انتظار به نظر نیامد.
ژنرال سعودی در این دیدار بار دیگر ابتکار صلحی که در سال ۲۰۰۲ میلادی توسط عربستان در اجلاس سران اتحادیه عرب در بیروت ارایه شد را مطرح کرده بود. در این طرح عربستان پیشنهاد از برقراری روابط دیپلماتیک کشورهای عرب و مسلمان با صهیونیستها را پس از دستیابی به صلح مطرح کرده بود.
تاکید عربستان بر این ایده در حالی است که جبهه مقاومت فلسطین با این طرح مخالف است و تنها راه حل قضیه فلسطین را مقاومت علیه اشغالگران می داند.
حتی مقامات رژیم صهیونیستی هم با این طرح موافق نیستند. نتایناهو نخست وزیر این رژیم یک بار در سال ۲۰۱۴ اعلام کرد، این پیشنهاد در زمانی مطرح شد که خاورمیانه شرایط متفاوتی نسبت به حال حاضر داشت و با شرایط فعلی تناسبی ندارد.
عشقی یک بار دیگر با گلد دیدار کرد، اما این بار این دیدار در هتل انجام شد و نه در وزارت خارجه. در واقع از زمانی که گلد به عنوان مدیر کل وزارت خارجه رژیم صهیونیستی منصوب شد، تلاش کرده کشورهایی که این رژیم را به رسمیت می شناسند و روابط خود را با آن توسعه می دهند، افزایش دهد. از این رو، نتانیاهو در سفر خود به کنیا، اوگاندا، روآندا و اتیوپی او را همراه خود برد.
گلد همچنین در تلاش است با جهان عرب ارتباطاتی برقرار کند. اگرچه وی چندی پیش در سخنرانی خود بیان کرد، ایجاد همکاری با اسراییل نیازمند مخفی نگه داشته شدن است تا به حساسیت عمومی اعراب منجر نشود.
گلد معتقد است، بیست یا سی سال پیش همه می گفتند، اگر مساله فلسطین را حل کنید، با جهان عرب صلح خواهید کرد، اما اکنون ما سیاست متضادی را در پیش گرفته ایم و معتقدیم بهبود روابط با کشورهای عربی به صلح با فلسطینی ها منجر خواهد شد.
موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک درباره وی نوشت: گلد در گفت و گو با یک دیپلمات عربی گفته است، مساله فلسطین «کاملا نزدیک به پایین ترین» اولویت جاری مقامات رسمی کشورهای عربی است. چنین دیدگاهی توسط «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی هم چند بار تکرار شده است .
در داخل عربستان هم رژیم سعودی از مرحله عادی سازی علنی روابط با رژیم صهیونیستی به شیوه برگزاری نشست ها و تماس ها در سطوح مختلف پا را فراتر گذاشت و کمپین تشویق و ترویج عادی سازی روابط با این رژیم را در رسانه های رسمی خود به راه انداخته است.
در همین راستا، سایت خبری «ایلاف» وابسته به سعودیها با ‘گادی ایزنکوت’ رئیس ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی مصاحبه کرد تا با این کار، عادی سازی روابط را به طور رسمی اعلام کند.
با وجود اینکه این اولین مصاحبه در نوع خود با رسانه های سعودی و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نبود، اما اولین باری بود که یک مسئول صهیونیستی در این سطح با یک رسانه سعودی مصاحبه می کرد.
این مصاحبه در مقر ستاد مشترک رژیم صهیونیستی در تل آویو برگزار شد. این مصاحبه نشان داد که یک تیم کاری سعودی به راحتی می تواند به فلسطین اشغالی برود و این امکان برای صهیونیست ها نیز فراهم است که به عربستان سفر کنند. این امر بیانگر همکاری موجود بین دو طرف است.
حمایت از ادعای صهیونیست ها درباره «هولوکاست»، دیدار مسئولان سعودی از یک کلیسای یهودی در پاریس و حمایت بن سلمان از حق صهیونیست ها برای اشغال سرزمین های اسلامی نشان می دهد، روابط سعودی ها با صهیونیست فراتر از روابط عادی سیاسی شده و به سمت یک ائتلاف راهبردی در حرکت است .
** ارتباط با صهیونیست ها برای جلب رضایت ترامپ
«جمال الشبلی» استاد علوم سیاسی دانشگاه «الهاشمیه» اردن معتقد است: انگیزه های عربستان برای عادی سازی روابط با تل آویو به این تفکر اشتباه در محافل رژیم های سیاسی عربی باز می گردد که ‘راضی کردن اسرائیل، ضرورتا به معنای آن است که آمریکا از این یا آن کشور راضی خواهد بود’.
عربستان دقیقا این راهبرد را در برخورد با مسایل منطقه ای و ارتباط با رژیم صهیونیستی در پیش گرفته است . سعودی ها از اقدام یکجانبه ترامپ برای خروج از «برجام» و اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران حمایت کرد و این در حالی بود که این اقدام رییس جمهوری آمریکا با مخالفت جهانی روبرو شد.
ریاض همچنین برای جلب نظر ترامپ به رغم توافقی که با کشورهای عضو و غیر عضو «اوپک» داشت، با بالا بردن تولید نفت خود باعث کاهش قیمت این ماده حیاتی شد که مرز ۸۰ دلار را گذارنده بود .
مقاومت اتحادیه اروپا در مقابل زیاده خواهی ترامپ به ویژه در زمینه برجام، زمینه دیگری برای حمایت سعودی ها از طرح های رییس جمهوری ماجراجوی آمریکا فراهم کرده است . در این زمینه حمایت به ویژه آلمان از ادامه همکاری با ایران در چارچوب برجام به مزاق سعودی ها خوش نیامده و با هدف تغییر در نگاه برلین، شرکت های آلمانی فعال در عربستان را به قطع همکاری تهدید کرده است .
رژیم سعودی همچنین در مقابل اقدام آمریکا برای انتقال سفارت خود از تل آویو به قدس هم سکوت کرد و نه تنها حاضر نشد، اقدام موثری انجام دهد، حتی در نشست سران سازمان همکاری اسلامی که در استانبول ترکیه برگزار شد، سطح مشارکت خود را کاهش داد.
روزنامه «الشرق» قطر در این زمینه نوشت: بدترین اقدام، سکوت عربستان در قبال اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن شهر اشغالی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بود. حتی فاش شد که اقدام ترامپ با چراغ سبز و موافقت سران حکومت سعودی صورت گرفت.
سعودی ها منافع عمیقی را در خشنود ساختن رئیس جمهوری ایالات متحده تصور می‌کند و ترامپ نیز علاقه عمیقی را به اسرائیل از خود نشان داده است. حتی اگر اسرائیل نتواند بیش از آنچه در حال حاضر به عربستان ارائه می‌کند، برای آن فراهم سازد، ممکن است سعودیها به خاطر منافعی که در حوزه‌های دیگر دارند، برقراری روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی را پیش ببرند.
اگر اشغالگران صهیونیست، برقراری روابط رسمی با عربستان را اولویتی مهم در نظر بگیرند، ممکن است بخشی از کمک‌های خود را منوط به شناسایی رسمی کند و دامنه و چشم‌انداز کمکی که سعودیها بدون به رسمیت شناختن اسرائیل می‌توانند دریافت کنند، محدود شود.
سران سعودی و صهیونیست گمان می کنند، از آنجا که منازعه اسرائیل – فلسطین در حال حاضر از اهمیت کمی در میان کشورهای عربی برخوردار است، شاید هزینه به رسمیت شناختن اسرائیل آن قدر هم زیاد نباشد.
در مجموع، این امکان به طور مشخص وجود دارد که بازیگری غیر قابل پیش‌بینی نظیر بن سلمان، مسئله فلسطین را نادیده بگیرد و به تدریج یا در اقدامی جسورانه با اسرائیل روابط رسمی برقرار کند.
** قطار عادی سازی روابط در ایستگاه اقتصادی
روابط اقتصادی ریاض و تل آویو سال گذشته میلادی از همکاری در زمینه های کوچکی آغاز شد . دی ماه پارسال خرید و فروش لباس های ارتش رژیم صهیونیستی با پرچم این رژیم در منطقه «جازان» ( جنوب) عربستان سر و صدای زیادی به پا کرد .
روزنامه «تایمز» به نقل از منابع سعودی و آمریکایی نوشت که دامنه روابط اقتصادی و تجاری این عربستان و اسراییل در مرحله نخست به مواردی چون امکان فعالیت تجاری شرکت‌های صهیونیست در خلیج فارس و امکان پرواز خط هواپیمایی ملی این رژیم در حریم هوایی عربستان محدود خواهد بود.
همچنین از سویی طرح ساخت شهر هوشمند سعودی با نام «نئوم» با امکان مشارکت شرکت‌های صهیونیست است که می‌تواند همگرایی منافع اقتصادی دو طرف را وسعت بخشد.
درگاه خبری «میدل ایست آی» نوشت که دو کریدور زمینی اذهان اسراییلی ها و مقامات نظامی این رژیم را به خود مشغول کرده است. یکی منبع نگرانی است و دیگری منبع امید. هر دو از یک راهبرد منبعث می شود.
اولین کریدور زمینی که منبع نگرانی اسرائیلی هاست به «هلال شیعی» معروف است. این کریدور حاصل اقدامات ایرانی ها در جنگ داخلی سوریه و عراق است. از نگاه صهیونیست ها تهران مسیر زمینی مستقیمی را از ایران از طریق مناطق شیعه نشین در عراق به سمت سوریه و سپس به سمت حزب الله در لبنان و سواحل مدیترانه باز کرده است.
مسیر زمینی دیگر مسیر ریلی بین سرزمینهای اشغالی، اردن، عربستان و امارات است .
رژیم صهیونیستی ۶۰ کیلومتر مسیر ریلی از بندر «حیفا» به «بیت شین» در اردن دارد. این رژیم می خواهد این مسیر را به اندازه ۶ کیلومتر دیگر در مرز اسرائیل و اردن امتداد دهد. این اقدام می تواند برای انتقاد کالا با قطار به جای استفاده از کامیون مثمر ثمر باشد.
مرحله بعدی بر اساس برنامه صهیونیستها این است که اردن امتداد این مسیر ریلی را به سمت عربستان و امارات بسازد. مقامات صهیونیست و اردن سه سال پیش درباره این ایده گفت و گو کرده اند، اما ماه های اخیر مذاکرات مربوط به این خط ریلی مجددا آغاز شده است.
به دلیل جنگ در سوریه و عراق و بسته شدن مسیر های مواصلاتی، این همکاری مهم تر هم خواهد شد. با همه این ها روابط اقتصادی و تجاری بین اسرائیل و عربستان هم اکنون نیز بدون جدی شدن مسیر ریلی آغاز شده است.
اسرائیل محصولات کشاورزی ، اطلاعاتی و سایبری و همچنین فناوری های امنیتی اش را به بحرین، عربستان و امارات می فروشد.
بیشتر این مبادلات از طریق یک کشور سوم مانند اردن و قبرس انجام می شود و برخی از آنها به صورت مستقیم.
محصولات صنایع پتروشیمی نظیر مواد خام نیز از عربستان و از طریق اردن به دست اسرائیل می رسد.
اخیرا پیشنهاد پرواز هواپیماهای صهیونیستها بر فراز حریم هوایی عربستان از مسیر هند نیز مورد پذیرش ریاض قرار گرفته است. اما چنین اقدامی هنوز در ابتدای راه دو رژیم تلقی می شود. عربستان خود را خادم حرمین می داند و به سختی می تواند این خبر را به مردم بدهد، به ویژه با توجه به اینکه هیچ پیشرفتی در جبهه اسرائیل و فلسطین رخ نداده است.
از نظر ریاض شکاف بین کشورهای سنی مذهب موجب اهمیت یافتن ارتباط با اسرائیل در رویارویی با ایران می شود، با این وجود نزدیک شدن عربستان به رژیم صهیونیستی با محدودیت هایی همراه است و علاوه بر این سیاست خارجی شتاب زده بن سلمان موجب مخالفت های منطقه ای با او شده که بخشی از این مخالفت ها چه بسا اسرائیل را با چالش هایی روبه رو سازد که در راس آن واکنش های تهران و آنکارا خواهد بود.
