دولت افغانستان و آمریکا پیمان امنیتی را چهار سال قبل امضا کردند که چکیده آن در حمایت همه جانبه آمریکا از افغانستان در نبرد علیه تروریست خلاصه می شود اما این روزها صدای تردید در کارآمدی این پیمان از زبان اعضای مجالس سنا و نمایندگان افغانستان شنیده می شود.
مرزنیوز به نقل از ایرنا: دولت وحدت ملی افغانستان در دومین روز پس از آغاز به کارش در سال ۱۳۹۳، پیمان امنیتی ۲۶ ماده ای را با آمریکا امضا کرد که «حامد کرزی» رئیس جمهوری سابق افغانستان به اشکال مختلف تا پایان دوره ریاست جمهوریش از امضای آن خود داری کرد.
برخی مدعی هستند که کرزی به فشارهای آمریکا برای امضای این پیمان تن نداد و تصریح می کنند که او این امضاء را مشروط کرده بود به دریافت تضمین موثق آمریکا برای تامین امنیت و صلح در افغانستان .
کرزی معتقد بود که ریشه های نا آرامی در کشورش به نقش پاکستان در صحنه افغانستان باز می گردد و آمریکا با توجه به ارتباط عمیقی که با اسلام آباد دارد باید ضمانت کند که می خواهد و می تواند در برقرار صلح جامع و موثر عمل کند.
وی به سران دولت وحدت ملی افغانستان که خود برآمده از یک توافق تدوین شده از سوی آمریکا بود ، توصیه کرد که از عجله در امضای این پیمان امنیتی خودداری کنند و با دقت بیشتر عمل کنند اما «محمد اشرف غنی» رئیس جمهوری افغانستان بعد از دومین روز از مراسم تحلیف آن را امضا کرد.
بر اساس توافقنامه امنیتی میان آمریکا و افغانستان که طرح پیش نویس آن در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۰ به دولت افغانستان ارایه شد و در مهر ماه سال ۱۳۹۳ امضا شد، آمریکا آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی و نظامی افغانستان را تعهد کرده است و البته آمریکا ملزم به دفاع از افغانستان در برابر حملات خارجی نیست و تنها در بخش مشاوره دادن به افغان ها کمک می کند.
البته بر اساس این قرارداد نظامیان آمریکایی در افغانستان مصونیت قضایی دارند و تنها آمریکایی ها خود صلاحیت رسیدگی به تخلفات و جرایم نیروهای نظامیشان را دارند.
قرارداد امنیتی کابل – واشنگتن در قالب یکی از زیرمجموعه های پیمان راهبردی است که در زمان دولت بوش با حامد کرزی رئیس جمهوری وقت افغانستان به امضا رسید.
آمریکا در این مسیر به دنبال آن بود تا با توجه به هزینه های هنگفتی که برای آمدن به افغانستان متحمل شد، راهکاری را مدون نماید که حرکاتش و ماندنش را در افغانستان که به بهانه و بدون مشروعیت برآمده از مجوزهای مراجع بین المللی بود ، وجه قانونی بدهد.
مفاد این پیمان در ظاهر امنیت کلی افغانستان را تامین و آمریکا را متعهد می کند که در ایجاد امنیت نقش داشته باشد و همچنین به دولت افغانستان برای سرکوب مخالفان و گروه های مختل کننده امنیت و مساله مقابله با تروریسم، کمک کند.
اما پس از خود نمایی گروه تروریستی داعش در سال ۲۰۱۵ میلادی در استان شرقی ننگرهار افغانستان و گسترش سریع آنها به استان های شمالی و شمال شرق افغعنستان برخی از اعضای مجلس نمایندگان و آگاهان سیاسی از تردید های خود درباره ثمر بخش بودن همکاری با نیروهای خارجی سخن گفتند به ویژه آن که محور دلایل گروه های طالبان برای اقدامات تروریستی، حضور نیروهای خارجی درافغانستان بود.
وسعت مناطق در اختیار طالبان ، تشدید حملات این گروه در کنار تحرکات تروریستی تازه ای زیر عنوان داعش در افغانستان طی ۳ سال اخیر و کشیده شدن دامنه ناامنی ها تا دروازه های مراکز استان ها و حملات خونین شهر کابل موجب شده است که بحث های جدی پیرامون حضور آمریکایی در افغانستان در اذهان عمومی ، کارشناسان و به تازگی نمایندگان مجلس مطرح شود.
دیروز یکشنبه در مجلس سنای افغانستان برخی از اعضا با اشاره به افزایش حملات طالبان زیر عنوان عملیات «خندق» در اغلب شهرستان ها به ویژه مرکز استان «فراه» خواستار بررسی دوباره پیمان امنیتی کشورشان با آمریکا شدند و شماری دیگر هم تأکید کردند که حضور آمریکایی ها هیچ سودی برای کشورشان نداشته و باید این پیمان لغو شود.
«فضل هادی مسلمیار» ، رئیس مجلس سنا در نشست عمومی دیروز ، نظامیان آمریکایی و ناتو را به عدم حمایت به موقع هوایی از نیروهای امنیتی افغانستان در صحنه نبرد متهم کرد و افزود که نیروهای حمایت قاطع، نیروهای امنیتی ما را در جنگ با طالبان به موقع حمایت نمی کند.
مسلمیار اضافه کرد که مسولان امنیتی باید چگونگی عملی شدن مفاد پیمان امنیتی امریکا را روشن سازند تا بر اساس آن بتوان در برابر این پیمان تصمیم گرفت.
به گفته او این مسولان امنیتی افغانستان هستند که باید پاسخ دهند که این پیمان امنیتی به چه اندازه عملی شده است و تا چه حد به سود مردم افغانستان بوده است.
مسلمیار خاطر نشان کرد که سود نداشتن پیمان امنیتی با امریکا و ناتو برای مردم افغانستان قابل پذیرش نیست و باید این دو پیمان به نفع مردم افغانستان تمام شود.
نیروهای نظامی افغانستان نظری مغایر با مسلمیار دارند و اغلب فرماندهان ارشد افغانستان از همکاری آمریکا حداقل در برابر دوربین ها ابزار رضایت می کنند و حتی محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان چندی قبل گفته بود که با خروج نیروهای خارجی ارتش این کشور شش ماه هم در برابر گروه های طالبان دوام نمی آورند.
«محمد علم ایزدیار»، معاون اول مجلس سنا نیز در ارتباط با پیمان همکاری امنیتی تاکید کرد که دولت مکلف است تا پیمان امنیتی با آمریکا را بازنگری کند.
«زلمی زابلی»، عضو دیگرمجلس سنا هم در آن نشست گفت که دولت توان تامین امنیت را ندارد و همچنین جرات ندارد که از پیمان راهبردی آمریکا دفاع کند زیرا این پیمان سودی برای افغانستان نداشته و باید لغو شود.
به گفته زابلی؛ سناتوران هنگام تایید پیمان امنیتی با امریکا و ناتو فریب خورده اند و حالا هم اگر این پیمان عملی نمی شود باید لغو شود، زیرا گفته می شود دولت آمریکا می خواهد جنگ افغانستان را ۱۰۰ سال دیگر ادامه دهد.
«محمد حنیف حنفی»، از دیگر اعضای مجلس سنا هم یادآور شده است که اگر خارجی ها با نیروهای افغان همکاری نمی کنند باید افغانستان را ترک کنند؛ زیرا حضور آنها در افغانستان هیچ سودی ندارد.
البته تنها مجلس سنا خواستار بازنگری در پیمان امنیتی کابل- واشنگتن نیست بلکه شماری از اعضای مجلس نمایندگان نیز بارها مشابه همین خواسته ها را در مورد این پیمان مطرح کرده اند.
در محافل سیاسی افغانستان نیز برخی از کارشناسان به این باورند که آمریکایی ها از این پیمان تنها بطور یکجانبه به سود خود استفاده می کنند و این پیمان سودی برای افغانستان ندارد.
گروه طالبان نیز حضور آمریکایی ها و همپیمانان خارجی آنها را مانع صلح در افغانستان دانسته و تأکید کرده اند؛ تا زمان که نظامیان خارجی در کشور حضور داشته باشند جنگ با آنها ادامه خواهد یافت.
آمریکا در راهبرد تازه ای که برای جنوب آسیا در اواخر مرداد ماه سال گذشته عرضه کرد، خواسته است به بخشی از این انتقادها پیرامون تعلل در تعهداتش در قالب پیمان امنیتی با کابل پاسخ دهد و شاید از همین رو موضوع پاکستان را برجسته کرده است.
آمریکا ، پاکستان را به حمایت و پناه دادن به گروه های طالبان متهم کرده و با توجه به راهبرد جدیدیش تهدید کرده است که در صورت عدم تغییر رفتار پاکستان؛ فشار سیاسی را بر آن افزوده و آن را به انزوا می کشاند اما بعد از گذشت نزدیک ۹ ماه از راهبرد هنوز هیچ کارشناسی در مورد یک اقدام عملی و موثر از سوی آمریکا برای اجرای این تهدید سخنی نگفته است.
آمریکایی ها البته این انتقادها را نمی پذیرند و با ارایه آمار پروازهای متعددشان و تعداد بمب های مصرف شده خود در تهاجمات هوایی و ترسیم کمک هایشان برای تجهیز نیروهای افغانستان و ارسال بالگرد و هواپیماهای ملخی به افعانستان به نوعی تلاش دارند صداقت خود را در پایبندی به تعهداتشان در قالب پیمان امنیتی مشترک با کابل نشان دهند.
اما گزارش های متعدد منتشر شده از سوی نهادهای بازرسی و نظارتی خود آمریکا در مورد فسادهای کلان موجود در چرخه فرآیند عملکرد نیروهای این کشور در افغانستان بیانگر وجود لایه هایی پنهانی در بحث حضور آمریکا زیر پوشش پیمان همکاری امنیتی است.
