کتاب «سیاست های مرزی و مرزهای بین المللی ایران» تألیف دکتر پیروز مجتهدزاده و با ترجمه دکتر حمیدرضا ملک محمدی به همت مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) منتشر شده است.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب آمده است: « مرز و سرزمین گرایی پدیده هایی اند که اغلب زاینده منازعات و ساینده امنیت در روابط بین الملل تلقی می شوند، و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در واقع، ایران، با داشتن ۱۵ همسایه، بیشترین شمار همسایگان را در جهان دارد و به همین دلیل است که متنوع ترین و پیچیده ترین مسایل مرزی جهان در اطراف ایران به چشم می خورند. مسایل میان مرزی در اینجا به شدت در اقتصاد منطقه ای و حیات سیاسی کشور تأثیر می گذارند. از رهگذر مثال، تعیین حاکمیت سرزمینی ایران و تحدید حدود آن در دریای خزر تأثیری شدید در منافع ملی و روابط خارجی ایران در دهه ۱۹۹۰ داشت، به ویژه آنکه ایالات متحده آمریکا می کوشید تا اهمیت فوق العاده ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک موقعیت ایران را در حد فاصل ذخایر انرژی در خلیج فارس و دریای خزر خنثی کند: چالش های سرزمینی در جنوب از امارات متحده درباره جزایر تنب و ابوموسی و در غرب از سوی رژیم سابق بعث عراق درباره شط العرب و خوزستان تأثیرات عمده ای در حیات سیاسی ایران در طول سه دهه گذشته بر جای گذاشته است.
ایران، به رغم داشتن چنین موقعیتی، یکی از معدود کشورهای جهان است که هنوز مرزهایش به طور نظام مند و طبقه بندی شده مطالعه و تحلیل نشده است، زیرا این مرزها، تا کنون، موضوع مطالعات منظم و فراگیر دانشمندان و دانشگاهیان قرار نگرفته است. این کمبود زمانی خود را بیشتر می نمایاند که به یاد آوریم مفاهیمی همچون حکومت، سرزمین و مرز اگر چه ساخته های اروپا در قرن نوزدهم تلقی می شوند، ریشه در تمدن کهن ایرانی دارند.
تهیه و تنظیم: محمدنقی دیده بان
