تنش تازه میان مسکو و کیف بار دیگر به نگرانی ها از بروز درگیری در کرانه های دریای سیاه دامن زده و سبب موضع گیری های متفاوتی از سوی بازیگران دخیل در مناسبات روسیه و اوکراین شده است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:توقیف سه شناور نظامی و بیست و چند ملوان اوکراینی از سوی گارد ساحلی ارتش روسیه در تنگه کرچ که روز یکشنبه چهارم آذرماه رخ داد، طی روزهای اخیر ابعاد و پیامدهایی تازه یافت.
تنگه کرچ دریای آزوف را به دیگر ساحل جنوبی اوکراین در دریای سیاه متصل می کند با این تفاوت که دریای آزوف پهنه ای محصور بین روسیه در شرق و کریمه در غرب است و با توجه به انضمام کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴، عملا کنترل کرچ در دست روس ها قرار گرفته است.
توقیف دو قایق توپدار و یک یدک کش اوکراینی در روز یکشنبه بدون درگیری نبود و منجر به تیراندازی از سواحل روسیه به این شناورها و زخمی شدن ملوانان اوکراینی شد.
طرفینِ تنش روایت های متفاوت و گاه متضادی را از این رخداد ارائه کرده اند. بنا بر اعلان اوکراینی ها تیراندازی به سوی شناورهای این کشور بدون هشدار قبلی بوده و اقدام جنگی محسوب می شود که در عرصه کشتیرانی آزاد رخ داده است. روس ها اما می گویند شناورهای اوکراینی وارد آب های سرزمینی روسیه شده اند و با اقداماتی تحریک آمیز به هشدارهای گارد ساحلی ارتش این کشور بی توجهی کرده اند.
در تایید این ادعا بود که مسکو اقدام به پخش اعترافات شماری از ملوانان اوکراینی کرد. فرمانده نیروی دریایی اوکراین ضمن رد این اظهارات گفته، اعترافات، تحت فشار از ملوانان گرفته شده است. دو طرف حتی در شمار ملوانان زخمی شده در تیراندازی هم با هم اختلاف نظر دارند.
پس از این رخداد بود که روسیه خواستار بررسی این موضوع در شورای امنیت سازمان ملل شد؛ تقاضایی که مورد مخالفت آمریکا و چند کشور دیگر عضو شورا قرار گرفت. در سوی دیگر ماجرا کیف به سوی متحدان اروپایی خود روی آورد و با دبیرکل ناتو به رایزنی پرداخت.
حامیان غربی اوکراین که در جریان تحولات سال ۲۰۰۴ و ۲۰۱۳ پشت سر نیروهای ضدروسی این کشور قرار گرفتند، طی روزهای گذشته مواضعی مختلف اتخاذ کرده اند.
از یک سو آلمان و فرانسه خواستار طرح و بررسی درگیری اخیر در گروه نورماندی شامل این دو کشور و نیز روسیه و اوکراین شده و بر ضرورت واکاوی دقیق شواهد و همچنین خویشتنداری دو طرف تاکید کرده اند.
برخلاف حمایت های تلویحی برلین و پاریس از موضع اوکراین، لندن و واشنگتن کوشیدند تا مواضعی قاطعانه مقابل روس ها اتخاذ کنند.
همزمان با سخنان وزیر امور خارجه انگلیس مبنی بر محکومیت توسل به زور برای برخورد با قایق های اوکراینی در تنگه کرچ، نماینده آمریکا در سازمان ملل روسیه را به اقدامات تحریک آمیز علیه اوکراین متهم کرد و گفت واشنگتن و متحدان اروپایی در شورای امنیت، با نگرانی حوادث اخیر را دنبال و از تمامیت سرزمینی اوکراین حمایت می کنند. وزیر امور خارجه آمریکا هم اقدامات روسیه را زمینه ساز یک تنش خطرناک و ناقض قوانین بین المللی توصیف کرده است.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا برای تحت فشار قرار دادن همتای روسی خود گفته ممکن است دیدار پیش رو با «ولادیمیر پوتین» را لغو کند. دو رئیس جمهوری قرار بود روزهای پایانی هفته جاری در حاشیه نشست بیست قدرت اقتصادی جهان در پایتخت آرژانتین با هم دیدار کنند.
در تحلیل رخدادهای اخیر بسیاری به اقدام «پترو پروشنکو» رئیس جمهوری اوکراین اشاره دارند که بلافاصله پس از توقیف شناورهای این کشور درخواست تصویب وضعیت اضطراری را به پارلمان ارائه داد و توانست با اکثریت به تایید نمایندگان برساند.
بر اساس وضعیت اضطراری سی روزه که از امروز آغاز می شود دولت می تواند انتخابات را به تعویق انداخته و ضمن ممانعت از برگزاری هرگونه تجمع، کنترل رسانه ها را در دست گیرد.
ناظران می گویند ممکن است دولت با حمایت اکثریت نمایندگان همسو در پارلمان این وضعیت را تا ماه مارس سال آینده و موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یعنی چهارماه دیگر ادامه دهد.
انتخابات پارلمانی اوکراین نیز اکتبر سال ۲۰۱۹ برگزار می شود و برخی تحلیلگران می گویند با توجه به مشکلات چند سال اخیر این کشور تحت هدایت دولت غربگرا، روسیه قصد دارد تا اوکراینی ها را به سوی چهره ها و احزاب نزدیک به مسکو سوق دهد.
در همین ارتباط، برخی بر این باورند که سران کیف قصد دارند با تشدید احساسات ضدروسی مانع از بازگشت طرفداران مسکو به قدرت شوند. تبعات تنش جدید میان دو طرف و امکان تکرار درگیری البته نگرانی حامیان غربی کیف را به دنبال داشته است؛ کشورهایی که به رغم اتخاذ مواضع سرسختانه در برابر مسکو پس از بحران سال ۲۰۱۴ اوکراین و اعلام تحریم های ضدروسی در عمل نتوانستند قاطعیتی را در برابر کرملین از خود نشان دهند.
اوکراین در سال ۲۰۰۴ از اصلی ترین عرصه های تقابل نیروهای روس گرا و غرب گرا در شرق اروپا، قفقاز و آسیای میانه بود و در سال ۲۰۱۳ نیز غرب گرایان توانستند «ویکتور یانوکویچ» را از قدرت برکنار کنند. در ادامه نیروهای طرفدار روسیه وارد عمل شدند و درگیری های شرق اوکراین منجر به برگزاری همه پرسی در شبه جزیره کریمه و انضمام این منطقه به خاک روسیه شد.
در این شرایط، روس ها می گویند اوکراینی ها دست به اقدامات تحریک آمیز زده اند تا با اهدافی سیاسی در تنشی تازه جبهه ای غربی را در برابر کرملین بگشایند.