با پیگیری و درخواست خانه استان اردبیل در تهران تابلو خیابان اردبیل (نیایش سابق) حد فاصل خیابان توحید و بهبودی در منطقه دو نصب شد.
به گزارش مرزنیوز؛ این خیابان یکی از خیابان های مهم تهران به شمار می رود و در راستای خیابان آزادی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوده که چندین مرکز مهم تجاری و اداری در آن قرار دارد.
گفتنی است استان اردبيل در شمال غرب كشور و در بين نصف‌النهارات۴۷ درجه و۱۵دقيقه و۴۸ درجه و۵۶ دقيقه طول شرقي و مدارات۳۷ درجه و ۹ دقيقه و ۳۹ درجه و ۴۲ دقيقه عرض شمالي قرار گرفته و از غرب به استان آذربايجان شرقي، از شمال و شمال شرق به كشور جمهوري آذربايجان، از شرق و جنوب شرق به استان گيلان و از جنوب به استان زنجان محدود است. اين استان به عنوان جزئي از منطقه آذربايجان، شامل نواحي شرقي، شمال شرقي و جنوب شرقي آن مي‌شود و از لحاظ شكل ظاهری، استانی است مطول كه فاصله شمالی ترين و جنوبي‌ترين نقطه آن در حدود ۲۹۰ كيلومتر و فاصله شرقی ترين و غربی ترين آن بيش از ۱۳۲ كيلومتر است. مساحت استان اردبيل ۱۷۸۸۰/۹۱۸ كيلومتر مربع مي‌باشد كه حدود ۱/۰۷ درصد از مساحت كل كشور را تشكيل مي‌دهد. طول مرزهاي اين استان حدود ۳۶۹ كيلومتر با كشور جمهوري آذربايجان مي‌باشد. استان اردبيل با توجه به شكل طولي آن در امتداد نصف النهارات ، از تنوع اقليمي قابل توجهي برخوردار مي‌باشد. شهرستان اردبيل‌در اقليم خشك قرار دارد كه ماههاي خشك و يخبندان آن بيش از ۸ ماه است و شدت بارندگي‌در بهار و پائيز بوده و داراي زمستان سرد و تابستان معتدل است . پوشش گياهي در اين منطقه به صورت استپي بوده و در شمالغرب آن پوشش نيمه جنگلي نيز مشاهده مي‌شود. شهرستان گرمي با تابستانهاي گرم و نامساعد و زمستان ملايم، در مرز بين اقليم نيمه خشك و نيمه مرطوب واقع شده است. شهرستان های پارس آباد و بيله سوار از اقليم نسبتاً گرم و نيمه مرطوب و شهرستان خلخال داراي اقليم نيمه خشك با تابستان معتدل و زمستان سرد و در ارتفاعات طالش سرد و پر برف مي‌باشد. استان اردبیل براساس نتایج سرشماري عمومي‌نفوس و مسكن سال ۱۳۹۰ جمعيتي بالغ بر ۱,۲۴۸,۴۸۸ نفر داشته و طبق آخرين مصوبات تقسيمات كشوری دارای ۱۰ شهرستان، ۲۹ بخش، ۲۶ شهر، ۷۱ دهستان و ۱۸۵۴ آبادي است كه از اين تعداد ۱۷۲۳ آبادی دارای سکنه و ۱۳۱ آبادي خالي از سكنه است.
اردبيل، شهر مقدس و خاستگاه تشيع در ايران
استاني كه امروزه به نام يكي از شهر هاي كهن آن و با مساحتی حدود ۱۷ هزار ۹۵۳ کیلومتر مربع به اردبيل شهرت يافته است ، يكي از كانون هاي مهم فرهنگ و تمدن ايران و اسلام به شمار مي رود . اردبيل به عنوان مركز و شهرستان ها و مناطق ديگر اين استان به سبب موقعيت استثنايي طبيعي و استراتژيكي ، از دير باز توجه جدي حكومت گران و تلاشگران عرصه علم و هنر را به اين خطه ي سر سبز و تاريخي جلب نموده است و اين امر خود دليل واضحي برجايگاه مهم فرهنگي و تمدني منطقه در دوران مختلف تاريخي ، مي تواند باشد . به طوري كه مركز استان ، محوريت مرزباني ايالت آذربايجان را دردوره ي اسلامي به عهده داشته و تا قرن چهارم هجري ، اردبيل هنوز بزرگ ترين و مهم ترين شهر آذربايجان، مركز ايالت آذربايجان و قرارگاه لشكريان بوده است .بر همين اساس، استان اردبيل به عنوان بخشي از آذربايجان ايران در دوره ي پيش از اسلام و نيز به عنوان پاره اي از سرزمين پهناور اسلامي در دوره ي بعد از اسلام ، همچون ساير مناطق كشور، يكي از مراكز مهم فرهنگ خيز و تمدن ساز ايران و جهان بوده است .و در اين راستا ، ارتباط وجه تسميه اردبيل با واژه اوستايي آرتاویل به معني شهر مقدس وانتساب تاسيس آن به يكي از فرزندان حضرت نوح (س)و نيز زمان پيدايش شهر به دوره هاي سومري ، كياني ، اشكاني ، سلوكي و ساساني و همچنين انتساب منطقه ي مغان به روحانيون زرتشتي ، نير به نرسي از پادشاهان ساساني و بيله سوار به پيلسوار ، حاكم منطقه در دوره ي‌آل بويه ووجود ده ها اثر تاريخي در شهرستان هاي اردبيل، مشگين شهر ، خلخال ، گيوي ، گرمي، پارساباد ، نير ، نمين و بيله سوار ، دلايل روشني بر اهميت اين استان از نظر فرهنگ وتمدن بشري در طول تاريخ بوده و برخي از شهرها و مناطق اين استان ، همچون اولتان ،ورثان ، باجروان ، برزند ، وراوي ، فيروزآباد ، و… ، جايگاه ويژه اي را در منابع تاريخي و جغرافيايي به خود اختصاص داده است . به طوري كه اردبيل با عناويني همچون اردويل ، آرتاويل ، ارتغيت يا اردويت يا اردويد ، بادان پيروزيا باذان فيروز ، فيروز آباد ، فيروز رام ، فيروز گرد ، اربلا ، آذربهمن ، اندرآباد ، و آردپيل ، نظر بسياري از مورخين و جغرافي دانان دوره ي قبل و بعد از اسلام ونيزبرخي شعراي طرازاول اين سرزمين همچون فردوسي را به خود جلب نموده است .با فتح اردبيل به دست اعراب مسلمان در سال ۲۲ ق، دين اسلام جايگزين آئين گذشته گشت و نخستين مسجد جامع اين شهر در سال ۳۵ يا ۳۶ ق توسط « اشعث بن قيس كندي »، حاكم اردبيل تأسيس شد و دين اسلام جايگزين كيش زرتشتي گرديد و مردم در مدت كوتاهي با احكام و اصول قرآني آشنايي پيدا كردند . وحتي در سده‌هاي نخستين اسلامي به نام هاي دانشمندان و بزرگاني از اردبيل بر مي‌خوريم كه نه تنها در اردبيل بلكه برخي از آنان همچون «ابوجعفر بن محمد اردبيلي» از حافظان قرآن، در مراكز خلافت اسلامي به نشر علوم اسلامي پرداخته و بعضي ديگر همچون «ابوالحسن يعقوب ابن موسي‌الاردبيلي» ،حسین بن عمر اردبیلی، واقد اردبیلی،عبدالواحد بکر ورثانی در قرن سوم وچهارم هجري از علما و معلمان بنام بغداد بوده اند. اگر چه ريشه تاريخي علاقه ايرانيان به تشيع را بايد در همان اوايل ظهور اسلام جستجو كرد و ارادت ايرانيان نسبت به جانشين پيامبر اسلام(ص)، حضرت علي‌ابن ابيطالب(ع)، به زمان حيات حضرت رسول (ص) برمي‌گردد و از همان دوره، جانشيني ايشان به جاي پيامبر اكرم(ص)، از جانب ايرانيان حمايت شده، ليكن در عصر صفوي ،اين مذهب به عنوان مذهب رسمي در ايران شناخته شد. در مجموع می توان گفت که وجود آثار فرهنگی ، هنری و تمدنی متعدد در سطح استان از دوره های مختلف تاریخی ،از پیش از اسلام به صورت تپه های باستانی و دژهای نظامی و نیز آثاری همچون مسجد جامع (مسجد جمعه) از دوره سلجوقی ،بقعه شیخ جبرائیل و فرزندش شیخ صفی الدین اردبیلی با ده ها اثراز هنرهاي اسلامی، پل ها و حمام ها و سایر آثار تاریخی و نیز استعدادهای فراوان همچون قابلیت های کشاورزی، معادن غنی و بکر و مناظر طبیعی متنوع، چشمه سارها و ده ها چشمه آب معدنی سرد و گرم و کوه سر به فلک کشیده شده سبلان با ارتفاع ۴۸۱۱ متر، جایگاه ویژه ای را در صنعت گردشگری به این استان بخشیده است. اردبیل در دوران پیش از اسلام به ویژه دوره ی اشکانی (۲۵۰ ق.م-۲۲۴ م) در بین شهرهای آذربایجان ممتاز و همزمان با حمله اعراب مسلمان مقر مرزبان آذربایجان بوده است. در دوره ی اسلامی هم گرچه اردبیل مورد تاخت و تاز خزران قرار گرفت ولکن این شهر در اوایل خلافت عباسیان (۶۵۶ -۱۳۲ ق ) بار دیگر در میان شهرهای آذربایجان مقام اول یافت و وقوع بخشی از قیام خرم دینان و فعالیت آنان در برابر عباسیان در اردبیل و نیز انتخاب این شهر به عنوان پایتخت ساجیان (۲۶۷ -۳۱۷ ق)، نشانگر جایگاه خاص سیاسی ،اجتماعی و دینی این منطقه در این دوران تاریخی است ،وچنانكه اشاره شد، در قرن چهارم هجری اردبیل از بزرگترین و مهم ترین شهرهاي آذربایجان و نیز مرکز ایالت آذربایجان و همچنین قرارگاه لشگریان بوده است. اردبیل در بیشتر دوران تاریخی به سبب واقع شدن در مرز ایران و روسیه ،از اهمیت استراتژیکی فراوانی برخوردار بوده و همواره در معرض تهاجم کوه نشینان قفقاز و اقوام دشت های روسیه قرار داشته است.که علاوه بر تهاجم خزران در سال های ۱۰۷ ق و ۱۱۲ ق به اردبیل و نیز قیام بابک خرم دین در اردبیل ، حملات ملک طغرل و سلطان مسعود بن محمد ملکشاه سلجوقی ، تهاجم سلطان جلال الدین خوارزمشاه در سال ۶۰۳ ق ونيز گرجیان در سال ۶۰۵ ق و بالاخره حمله های پی درپی مغولان از سال ۶۱۷ق به اردبيل، نشان دهنده بخشی از اهمیت سیاسی و نظامی این ناحیه است. در دوره ی ایلخانی ( ۶۷۵ -۶۵۴ ق) ،اردبیل به مرکز بزرگ تجاری و هنری تبدیل شد و در دوره ی تیموریان ملاقات تیمور گورکانی با شیخ خواجه علی، از اخلاف شیخ صفی الدین اردبیلی(م ۷۳۵ ق) جد بزرگ دودمان صفوی در این شهر صورت گرفت. با این حال دوره ی صفوی (۹۰۷ -۱۱۴۸ ف) را باید اوج اعتلای اردبیل نامید. زیرا با ظهور دودمان شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل ،این شهر علاوه بر توسعه ی سیاسی ، فرهنگی و اجتماعي، به دارالارشاد تبدیل شد. به طوری که در زمان سلطان جنید ،جد شاه اسماعیل اول اردبیل در شمار شهرهای مقدس شیعیان درآمد و دركنار تبریز و قزوین و اصفهان،به عنوان پايتخت سياسي،اردبيل هم ازاهميت خاص برخوردار گرديد .و در دوره ی دیگر شاهان صفوی هم، اردبيل در واقع مقام پایتخت معنوی صفويان را يافت .در دوره ی قاجاریه (۱۲۱۰ ه.ق-۱۳۰۴ش) گرچه اردبیل رونق و شکوه دوره های قبلی را نداشت ولکن این شهر در نهضت مشروطیت ایران سهم بزرگی داشت و اولین انجمن ولایتی اردبیل در سال ۱۳۲۶ ه.ق تشکیل و بدنبال آن روسیه به بهانه ی حفظ جان و مال اتباع خود، در اردبیل نیرو پیاده کرد. در دوره ی پهلوی هم ،همزمان با حادثه ی سوم شهریور سال ۱۳۲۰ شمسی، اردبیل توسط سپاه روس اشغال شد و حضور آنان تا سال ۱۳۲۵ شمسی تداوم پیدا کرد و در دوره ی حاکمیت یکساله فرقه دموکرات بر آذربایجان در سال ۱۳۲۴ شمسی، اردبیل هم تحت سلطه ی آنان درآمد. با آغاز قیام مردم کشورمان به رهبری امام راحل (ره) علیه رژیم پهلوی، مردم انقلابی اردبیل هم برحسب اعتقادات مذهبی و غیرت ملی ،علم مخالفت بارژیم شاهنشاهی برافراشتند و در پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و نیز تداوم آن همواره بر وظایف اسلامی و انقلابی خویش عمل نموده اند. درعين حال، ظهور چهره های برجسته مذهبي، سياسي، علمي، فرهنگي و ورزشي از این استان، همچون آیات عظام موسوی اردبیلی، مرحوم مشگینی، مرحوم صادق خلخالی، آیت الله شیخ ابولفضل صائینی نيري، علی دایی، حسین رضازاده، ظهیرنژاد، و نیز شهیدان بزرگواری همچون شاپور برزگر، بنی هاشم و شهید دکتر دادمان، نشانگر جایگاه خاص این استان در وجود استعدادهای فراوان در این منطقه است.
خبرنگار: غلامحسین دیده‌بان
