تأثیر حریم مرزی بر معیشت مرزنشینان یکی از مسائل کلیدی در مطالعات توسعه منطقهای و سیاستگذاری مرزی است.
به گزارش مرزنیوز؛ حریم مرز، به معنای محدودهای است که از نظر امنیتی، اقتصادی و اجتماعی دارای حساسیت ویژه بوده و معمولاً محدودیتهایی در فعالیتهای اقتصادی و جابجایی در آن اعمال میشود. این حریم میتواند بهصورت مستقیم و غیرمستقیم بر کیفیت زندگی و معیشت ساکنان مناطق مرزی تأثیر بگذارد.
اگر سیاستگذاریها درست انجام شود، حریم مرزی میتواند فرصتهایی برای توسعه اقتصادی فراهم کند. بسیاری از دولتها برای بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینان، بازارچههای مرزی ایجاد کردهاند که به آنها امکان تجارت قانونی با کشور مقابل را میدهد.
بخشی از جمعیت مرزنشین در نیروهای انتظامی، گمرک، و خدمات پشتیبانی مرزها مشغول به کار میشوند که منبع درآمد پایدار است. در برخی مناطق نیز مرزها به عنوان جاذبه فرهنگی (مانند آداب و رسوم مشترک دو سوی مرز) میتوانند عامل رشد اقتصادی باشند.
در بسیاری از موارد، مقررات سختگیرانه و ضعف در زیرساختها موجب محدودیتهای جدی برای ساکنان مرزی میشود. از این رو کنترلهای امنیتی باعث میشود روستاها و طوایف دو سوی مرز، که پیشتر روابط خانوادگی و اقتصادی داشتند، از هم جدا شوند.
بهدلیل فاصله از مراکز اقتصادی و کمبود سرمایهگذاری، فرصتهای کاری اندک بوده و در نتیجه بسیاری از مرزنشینان به تجارت غیررسمی یا کولبری روی میآورند.
در مناطق مرزی ناامن، فعالیتهای اقتصادی دائماً تهدید میشوند و مردم ناچارند بین امنیت و معیشت یکی را انتخاب کنند.
لذا به دلیل نگاه امنیتی به مرزها، بسیاری از طرحهای عمرانی یا سرمایهگذاریهای دولتی در این مناطق محدود شده و بخش عمدهای از درآمد خانوارهای مرزی از مبادلات غیررسمی یا مشاغل ناپایدار حاصل میشود.
هچنین نبود شغل و خدمات، موجب مهاجرت جوانان به شهرها و خالی شدن نوار مرزی از سکنه شده و موجب افزایش مهاجرت و تخلیه روستاهای مرزی می شود.
از سوی دیگر هم ایجاد حصارها و محدودیتهای عبوری، ارتباط خانوادگی و فرهنگی اقوام دو سوی مرز را کاهش میدهد.
بهطور کلی، حریم مرزی یک تیغ دو لبه است؛ اگر با رویکرد امنیتی صرف اداره شود، موجب فقر، مهاجرت و نارضایتی میشود و اما اگر با نگاه توسعهمحور و مشارکت مردم محلی همراه باشد، میتواند به سکوی رشد اقتصادی، افزایش تعاملات فرهنگی و حفظ امنیت پایدار تبدیل گردد.
در پایان می توان گفت، توسعه تجارت قانونی مرزی با ایجاد بازارچهها و مجوزهای خاص برای ساکنان بومی؛ ایجاد زیرساختهای تولیدی محلی (کارگاههای صنایع دستی، کشاورزی پایدار، دامداری مکانیزه)؛ سرمایهگذاری در آموزش فنی و حرفهای برای مهارتآموزی جوانان مرزنشین؛ توسعه گردشگری مرزی و تبادلات فرهنگی با کشورهای همسایه و بازنگری در سیاستهای امنیتی مرزها برای متعادل کردن کنترل امنیتی و آزادی اقتصادی راهکارهای بهبود وضعیت معیشتی مرزنشینان به شمار می روند.
تهیه و تنظیم: فاطمه سیدحاتمی
لینک کوتاه: https://marznews.com/?p=217130
