مرزنیوز به نقل از تابناک نماینده روسیه در سازمان ملل متحد روز چهارشنبه در نامهای به رئیس شورای امنیت مدعی شد گروه تروریستی داعش، آثار باستانی سوریه را در شهری در جنوب شرقی ترکیه به فروش میرساند.
به گزارش فارس، ویتالی چورکین، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد روز چهارشنبه مدعی شده اعضای داعش میراث فرهنگی ربوده شده در سوریه را به شهر «غازی عینتاب» در جنوب شرقی ترکیه انتقال میدهند.
آقای چورکین، علاوه بر این در نامهای به رئیس دورهای شورای امنیت سازمان ملل متحد گفته این مصنوعات از طریق مزایدههای غیرقانونی به فروش میرسند و سپس در شبکهای از فروشگاههای عتیقهفروشی و بازارهای محلی توزیع میشوند.
بر اساس این اظهارات که رسانه روسی اسپوتنیک آن را گزارش داده، داعش ۲۰۰ میلیون دلار از درآمد سالانهاش را از بخشهایی از حدود ۱۰۰ هزار قطعه آثار باستانی در مناطق تحت کنترلش در عراق و سوریه به دست میآورد.
دیپلمات روسی خاطرنشان کرده شرکتهای حل و نقل ترکیه این مصنوعات شامل سکه و جواهرآلات را از اعضای داعش تحویل گرفته و آنها را در مغازههایی که در مرز ترکیه و سوریه باز شدهاند به فروش میرسانند. این کالاها، سپس وارد دیگر شهرهای ترکیه اعم از «ازمیر»، «مرسین» و «آنتالیا» میشوند و با دستکاری اسناد، مبدأشان، مخفی میشود.
لینک خبر: https://marznews.com/?p=97768
مرزنیوز به نقل از تابناک قرهباغ نام منطقهای در همسایگی ایران در ناحیه شمالی است که به دلایل مختلف از دیرباز تاکنون همواره مورد توجه بوده است. قرهباغ (به ترکی آذربایجانی) یا آرتساخ (به زبان ارمنی) نام منطقهای کوهستانی در همسایگی شمال ایران است.
این نام برگرفته از دو کلمه قره و باغ است؛ بر خلاف تصور عموم کلمه «قره» در ترکی علاوه بر معنای سیاه، به معنای بزرگ نیز هست و کلمه «باغ» نیز به همان معنی مصطلح در فارسی است. از اینرو، قره باغ به منطقه یا محلی گفته میشود که در آنجا باغهای وسیع و انبوه وجود داشته و رنگ سبز درختان نیز متمایل به سیاه است. این نام برای نخستین بار در اسناد متعلق به قرن ۱۲ میلادی ذکر شده است. علاوه بر این، یکی از قدیمیترین اقامتگاههای انسانهای اولیه به نام «غار آزیخ» در کوههای قرهباغ کشف شده است.
موقعیت جغرافیایی
منطقه قرهباغ در همسایگی شمالغرب ایران و در شمال رود ارس قرار دارد. قلمرو این منطقه از رشتهکوه قفقاز کوچک شروع شده و تا اراضی واقع در میان رودهای ارس و کر ادامه مییابد. این منطقه کوهستانی مساحتی بالغ بر ۴،۳۷۸ کیلومترمربع دارد و بر اساس آخرین سرشماری انجام گرفته در سال ۱۹۸۹، شمار جمعیتی آن در حدود ۱۸۹۰۲۹ نفر بوده است. از شهرهای مهم این منطقه میتوان به خانکندی و شوشا اشاره کرد. با وجود احاطه قلمرو قرهباغ با کوهستانهای مرتفع و دشواری حمل و نقل و ارتباط به این منطقه؛منابع و ثروتهای زیرزمینی ارزشمندی نظیر معادن و جنگلها و زمینهای حاصلخیز دارد. این منطقه به دلیل پستی و بلندیهای آن اقالیم مختلفی دارد، ولی بیشتر دارای مناطق زمستانی ملایم و تابستانی گرم و خنک است.
فرهنگ
قرهباغ با وجود ترکیب قومیتی مختلف از وحدت فرهنگی برخوردار بوده است و این مسئله را میتوان در نمونه صنایع دستی نظیر قالیچهها و سفالهای موجود مشاهده کرد. همچنین مکتب موسیقی قرهباغ شهرت بسیاری دارد.
تاریخچه
منطقه قرهباغ در دوران صفویه جز قلمرو ایران محسوب میشد، اما پس از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمنچای به روسیه تزاری واگذار شد. روسها پس از انعقاد این دو قرارداد، ارامنه ایرانی را به مناطق تحت تسلط خود کوچانده و مناطق مسلماننشین ایروان و قرهباغ را برای اسکان ارامنه تازهوارد در نظر گرفتند. به دنبال وقوع جنگهای عثمانی و روسیه، جمعیت ارامنه مناطق شرقی امپراطوری عثمانی با روسها متفق شده و علیه دولت عثمانی وارد جنگ شدند. به دنبال پیروزیهای ارامنه در این جنگ، مجبور به مهاجرت به داخل مرزهای روسیه شده و ترکیب جمعیتی خاننشین ایروان و قرهباغ را به نفع ارامنه تغییر دادند.
پس از این واقعه، قرهباغ به منطقهای عمدتا ارمنینشین تبدیل شد، ولی با استقلال ارمنستان و آذربایجان از امپراطوری روسیه در سال ۱۹۱۸ اختلاف بر سر حاکمیت این منطقه آغاز شد. با تثبیت سلطه و قدرت اتحاد جماهیر شوروی، این حکومت در سال ۱۹۲۳ اوبلاست (استان) خودمختار قرهباغ کوهستانی را درون جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی ایجاد کرد.
در آخرین سالهای حکومت اتحاد شوروی مجددا اختلافها بر سر این منطقه بالا گرفت و حتی پس از سقوط این حکومت در سال ۱۹۹۱ میلادی و اعلام استقلال قرهباغ درگیریها شدت بیشتری گرفت. در سال ۱۹۹۴، نیروهای ارمنی توانستند بخشهایی از منطقه قرهباغ را به اشغال خود درآورده و این جنگ خونین با گرفتن جان ۳۵۰۰۰ نفر، در نهایت، با اعلام آتشبس به پایان برسد. امروزه نیز مقامهای این کشور خود را کشوری مستقلی میدانند، ولی با این وجود، سازمان ملل و هیچ کشوری دیگری این استقلال را به رسمیت نشناخته است.
تغییرات جمعیتی
توام با دشمنی شکل گرفته بین روس ها و قاجاریان، سیاست های دولت تزاری روسیه در راستای حمایت از جمعیت مسیحیان خارج از قلمرو روسیه قرار گرفته بود که موجب جلب توجه هرچه بیشتر ارامنه به سوی روسیه شد. حتی قبل از جنگ های ایران و روس در سال ۱۷۹۳ ارامنه با ارسال نامه و گسیل هیئت از روسیه تقاضای کمک کردند و در زمان کاترین کبیر فرمانی باری اعطای تسهیلات برای مهاجرت ارامنه به قفقاز صادر شد. در عوض محبت روس ها نسبت به ارامنه سراسقف ارمنی ار. گیوتینسکی در ۲۲ می ۱۷۹۶ از ارامنۀ دربند خواست که دلاوری خود را نزد روس ها اثبات و خود را از تسلط مسلمانان آزاد سازند. ریمسکی کویساکوف، ژنرال ارتش روسیه ضمن تقدیر از تلاش های سر اسقف اظهار امیدواری می کند که ارامنه تدارکات ارتش روسیه را به رود کر بیاورند. نقشی که ارامنه در پیشروی روس ها به گنجه داشتند نیز بسیار مهم بوده است.
در این زمینه سویتوخوفسکی به نامه ای اشاره می کند که در آن ورتسف-داشکف به نیکلای دوم امپراطور روسیه در مورد خدمات ارامنه می نویسد:
خط مشی روسیه از زمان پطر کبیر مبتنی بر حسن نیت با ارامنه بوده است که ایشان نیز با کمک های همه جانبه خود در طول جنگ ها آن را جبران کرده اند.
ارامنه بعد از افتادن قفقاز به دست روسیه به ایفای نقش خود ادامه داده و در راستای سیاست های روسیه تزاری در دوره های مختلف در مناطق مسلمان نشین سکنی یافتند. در بیانیه ای که لازاروف در حین جنگ های ۱۸۲۸-۱۸۲۹ روس و عثمانی خطاب به ارامنه ایران و عثمانی صادر کرده است آنها را به زندگی توام با امنیت و سعادت در محال های ایروان، نخجوان و قره باغ و در اختیار داشتن مزارع حاصلخیز و معافیت از مالیات ها وعده می دهد.
در عهده نامه هایی مانند گلستان و ترکمانچای نیز در جهت تسهیل مهاجرت ارامنه به قفقاز موادی گنجانده شده بود که در عهد نامه ادرنه در سال ۱۸۲۹ که یکسال بعد از ترکمانچای و بین روسیه و عثمانی منقعد شد، نیز چنین مواردی تکرار شد. در این زمان تنها مشکل پذیرش مهاجرین از طرف ساکنین بود که در برخی اسناد وجود نگرانی در بین روس ها را تایید می کند. در قسمتی از نامه گریبادوف به پاسکویچ فرماندار قفقاز در طی همین جنگ نوشته است که:
ماباید مسلمانان را قانع سازیم که این وضع موقتی است و باید ترس آنها را از اینکه ارامنه ممکن است زمین هایی را که در آن اسکان داده شده اند برای همیشه تصاحب کنند،از بین ببریم.
همراه با تضعیف نفوذ قاجار در قفقاز مهاجرت مسلمانان به سمت قسمت های خارج از قلمرویی که تحت نفوذ تزارها قرار گرفته بود، شروع شده بود که یکی از این بخش ها قره باغ بود. در زمان جنگ های دوم ایران و روس عباس میرزا ایلاتی را از قره باغ به داخل ایران کوچانید. باکیخانوف در این زمینه می نویسد:
نایب السلطنه عزیمت قراباغ کرده جمعی را به سرکردگی امیرخان قاجار و به اتفاق جعفر قلی آقا به کوچانیدن جبرئیللو و سایر ایلات قراباغ مامور.
همچنین در سال ۱۸۱۶ میلادی و در میانه جنگ ایران روس ۴ هزار خانوار مسلمان به همراه ابوالفتح آقا، پسر ابراهیم خلیل خان، قره باغ را ترک کردند اولین منبع رسمی درباره جمعیت قره باغ مربوط به سرشماری ۱۸۰۵ است جمعیت آن ده هزار خانوار نفر ذکر شده است. در سال ۱۸۰۸ در نتیجه جنگ ایران و روس جمعیت قره باغ به ۷ هزار و ۷۴۷ خانوار کاهش می یابد و درست بعد ار معاهده گلستان ۳۹۰ خانوار ارمنی در شوشا اسکان داده شدند. در سال ۱۸۲۳ از ۶۲۵ روستای قره باغ ۴۷۸ روستا مسلمان نشین گزارش شده است. بنا به گفته رضوانی نیز حدود ۳۵ تا ۴۵ هزار ارمنی از ایران به جنوب قفقاز مهاجرت کردند.
یک هیئت انگلیسی که بعد از جنگ های ایران و روس از شوشی دیدار کرده است، گزارش می دهد که عمده ساکنان شهر مسلمان و عموما شیعه هستند. بنا به نوشته توماس داول ۹۰ درصد جمعیت شوشا تا همین اواخر و قبل از شروع جنگ قره باغ نیز مسلمان بوده است.
بر اساس آماری که موگیلوسکی و ژنرال ارملوف در سال ۱۸۲۳ ارائه داده اند در ایالت قره باغ ۹۰ هزار نفر در ۶۰۰ روستا زندگی می کردند که ۱۵۰ تا از آنها ارمنی نشین بوده اند. همچنین در شهر شوشی هزار و ۴۸ خانوار مسلمان و ۴۷۹ خانوار ارمنی زندگی می کرده اند.
بنابه گفته امیر احمدی بر اساس سرشماری نفوس سال ۱۸۹۸ در قره باغ ۵۴ هزار و ۸۷۱ خانوار وجود داشت است که ۲۹ هزار و ۳۵۰ خانوار آذربایجانی بوده اند به این ترتیب جمعیت ارامنۀ قره باغ از ۹ درصد در سال ۱۸۲۳، به ۳۵ درصد در میانه قرن نوزدهم، ۴۰ درصد در اواخر قرن نوزدهم رسیده که در پایان جنگ جهانی اول به ۷۰ درصد جمعیت قره باغ افزایش پیدا کرده است.
بعد از آن نیز سیاست مهاجرت ارامنه منجر به این شد که نهایتاً در سال ۱۹۷۹ حدود ۷۶ درصد از جمعیت قره باغ را ارامنه تشکیل می دادند این رقم در سال ۱۹۹۴ بعد از اخراج کامل آذربایجانی ها از قره باغ به ۱۰۰ رسیده است. همچنین با وجود اینکه جمعیت خود ارمنستان در طی سال های جنگ و بعد از آن دائماً رو به کاهش بوده است، جمعیت قره باغ همواره افزایش داشته است.
وضعیت فعلی
در تقسیمات اداری شوروی بخشی از جمهوری آذربایجان بود. در سال ۱۹۸۸ نیروهای ارمنی جنگ خود را برای تصرف این زمینها آغاز کردند. مدتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جنگ تشدید شد، و در سال ۱۹۹۴ پس از اینکه ارتش ارمنستان این بخشها را به تصرف خود در آورد، جنگ با آتشبس تمام شد.
مقامات این ناحیه خود را یک کشور مستقل میدانند، ولی تا امروز هیچ کشوری این جمهوری خودخوانده را به رسمیت نشناختهاست. سازمان ملل نیز هنوز این ناحیه را بخشی از خاک جمهوری آذربایجان میداند و در مکالمات رسمی و غیر رسمی در جهان (از جمله ایران) در هنگام نام بردن از این ناحیه یا رهبران آن، با لفظ «خودمختار» بیان میشود.
از زمان اشغال قره باغ تاکنون، شورای امنیت سازمان ملل چهار قطعنامه صادر کرده است. قطعنامه ۸۲۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۳۰ آوریل ۱۹۹۳ طی نشست ۳۲ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ رای ممتنع تصویب شد. در این قطعنامه بر غیر قابل قبول بودن تغییر مرزهای بین المللی و ممنوعیت توسل به زور در تصرف سرزمین های دیگر کشورها تاکیده شده و در بند یک آن خواستار توقف هرچه فوری همه مخاصمات و فعالیت های خصمانه و بر قراری آتش بس دائم و همچنین خروج فوری نیروهای اشغالگر از کلبجر و سایر نقاط اشغالی جمهوری آذربایجان شده است
در قطعنامه ۸۵۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۲۹ ژوئیه ۱۹۹۳ طی نشست ۵۹ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد، بر حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای منطقه تاکید شده است. در بند یک این قطعنامه، تصرف منطقه آقدام و سایر مناطقی که در آن زمان از قلمرو جمهوری آذربایجان به اشغال در آمده است، محکوم شده است. در بند ۳ همین قطعنامه نیز توقف فوری همه مخاصمات و عقب نشینی بی قید و شرط نیروهای اشغالگر از منطقه آغدام و دیگر مناطق اشغالی آذربایجان آمده است. در بند نهم نیز از دولت ارمنستان خواسته شده است که با اعمال نفوذ موثر بر قره باغ جهت رسیدن به توافق در اجرای قطعنامه ۸۲۲ و ۸۳۵ و پذیرش طرح پیشنهادی گروه مینسک توسط طرف ارمنی اقدام کند.
قطعنامه ۸۷۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۱۴ اکتبر ۱۹۹۳ طی نشست ۹۲ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد، دوباره بر قطعنامه های ۸۲۲ و ۸۵۳ تاکید شده است. در بند اول از طرفین خواسته شده است با گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری در اروپا برای برقراری آتش بس دائم و موثر با همکاری و مساعدت فدراسیون روسیه همکاری کنند. در بند ۱۲ آمده است که موضوع اشغال اراضی جمهوری آذربایجان به صورت فعال در شورای امنیت مورد بررسی قرار گیرد.
قطعنامه ۸۸۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۲ نوامبر ۱۹۹۳ طی نشست ۳۳۱۳ام با ۱۵ رای موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد. در این قطعنامه از تشدید مخاصمات مسلحانه به عنوان نقض آتش بس و کاربرد نیروی نظامی در پاسخ به این نقض، به ویژه منطقه زنگیلان و هورادیز جمهوری آذربایجان ابراز نگرانی شده و بر حاکمیت و تمامیت ارضی تاکید و بر غیر قابل تغییر بودن مرزهای بین المللی و ممنوعیت توسل به زور جهت تصرف سرزمین دیگران تاکید شده است. در بند دوم از دولت ارمنستان می خواهد از نفوذ خود بر ارامنه قره باغ برای به دست آوردن رضایت آنان استفاده نموده و با اتکا به قطعنامه های ۸۲۲، ۸۵۳ و ۸۷۴ تضمین نماید که عوامل درگیر در مناقشه از عملیات استفاده ننمایند.
در یکی از آخرین اقدامات بین المللی در خصو مناقشه قره باغ، پارلمان اروپا در نشست ۲۳ اکتبر خود در استراسبورگ به اصلاحیه قطعنامه ای در خصوص تقویت روابط با کشورهای عضو برنامه همسایگی شرقی و همچنین موفقیت ها و ناکامی های موجود رای مثبت داد. در بند ۱۶ این قطعنامه همچنین به مناقشات موجود در مناطق عضو برنامه همسایگی شرقی اشاره شده است و بر مشارکت فعال اتحادیه اروپا در حل مسالمت آمیز این مناقشات تاکید کرده و موضع خود را در قبال اشغال خاک یک کشور از سوی کشوری دیگر یادآور شده است. در متن این قطعنامه به ویژه تاکید شده، که حل مناقشه قره باغ باید بر اساس چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۱۹۹۳ و بر اساس اصول گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و اصول مندرج در بیانیه مشترک ۱۰ ژوئیه ۲۰۰۹ در لاکویلا صورت پذیرد.
لینک خبر: https://marznews.com/?p=97697
مرزنیوز به نقل از ایرنا اولیانوف روز سه شنبه در گفت و گو با خبرگزاری روسی اینترفاکس گفت: روسیه از شورای امنیت سازمان ملل درخواست صدور مجوز فروش جنگنده های سوخو-۳۰ به ایران را نکرده است.
وی افزود: بر این باوریم که فروش احتمالی جنگنده های سوخو-۳۰ و تانک های تی-۹۰ روسی به ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در باره مساله هسته ای ایران منع نشده و این قطعنامه چنین اجازه ای را به ایران داده است.
رئیس اداره امنیت و خلع سلاح وزارت امور خارجه روسیه گفت: تهدید آمریکا برای جلوگیری از صدور مجوز فروش جنگنده های سوخو-۳۰ اقدام سودجویانه است. تحریم تسلیحاتی در مورد ایران دیگر وجود ندارد. نظام جدیدی برای فروش تسلیحات به ایران اعمال شده که فروش تسلیحات و قطعات یدکی سلاح ها به ایران با اجازه شورای امنیت انجام می گیرد.
خبرگزاری اینترفاکس در ادامه به اظهارات یک مقام وزارت خارجه روسیه اشاره کرد که گفته است هواپیماهای نظامی، بالگردهای تهاجمی، ناوها و سیستم های توپخانه ای و موشکی بر اساس این نظام جدید و با مجوز شورای امنیت باید به ایران فروخته شود و منع نشده است.
به نوشته مطبوعات روسی، توماس شنون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که کشورش برای جلوگیری از صدور مجوز شورای امنیت برای فروش تسلیحات سنگین روسی به ایران آمادگی دارد. این تسلیحات شامل تانک های تی -۹۰ و جنگنده های سوخو-۳۰ می شود.
لینک خبر: https://marznews.com/?p=97685
مرزنیوز به نقل از ایرنا تصاویر ویدیویی این بالگرد در یوتیوب ارتش سوریه قرار گرفته و خبرگزاری اسپوتنیك روسیه نیز عكس هایی را از این بالگرد منتشر كرده است؛ پرنده ای مهاجم كه گفته می شود چیزی از بالگردهای آپاچی آمریكایی كم ندارد.
این بالگرد علاوه بر قابلیت حمل تسلیحات و طول پرواز بیشتر به نسبت آپاچی، مجهز به سیستم پرتاب صندلی خلبانان به منظور حفظ جان آنها در مواقع سقوط احتمالی است.
لینک خبری: https://marznews.com/?p=97681
مرزنیوز به نقل از ایرنا این اسناد ادعایی كه نخستین بار روز یكشنبه (۱۵ فروردین ۹۵) در روزنامه(سایتونگ) آلمانی زوددویچه انتشار یافت و بسرعت در رسانه های سراسر جهان منتشر و به اسناد یا اوراق پاناما موسوم شد، براساس تحقیقاتی است كه یك گروه روزنامه نگار به نام شبكه بینالمللی روزنامه نگاران تحقیقی (ICIJ) انجام داده و طبق آن شركت ‘موساك فونسكا’ كه مقر اصلی آن در پاناما است در یك دوره ۳۸ ساله با ایجاد شركتهای فرضی و جعلی، برای مشتریان خود امكان پولشویی فراهم كرده است.
مرزنیوز به نقل از تابناک رییس جمهوری ارمنستان نسبت به تبدیل درگیریها و خشونتها در منطقه ناگورنو-قره باغ به یک جنگ تمام عیار هشدار داد.
سرژ سرکیسیان، رییس جمهور ارمنستان در دیدار با سفرای خارجی در ایروان گفت: تداوم درگیریها در منطقه ناگورنو-قره باغ میتواند به یک جنگ تمام عیار و غیرمنتظره در منطقه بدل شود.
با وجود درخواست های جامعه بین الملل و میانجی گران خارجی برای توقف درگیریها، دو کشور هنوز به تبادل آتش و درگیری در منطقه می پردازند.
بازگشت به درگیری و تنش در منطقه میتواند باعث بی ثباتی در آن شود و ترکیه و روسیه را نیز که اولی متحد باکو و دومی متحد ایروان است را به تنش و درگیری بکشاند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در تماسی تلفنی با جان کری، وزیر امور خارجه امریکا و فرانک والتر اشتاینمایر، همتای آلمانیاش بر ضرورت آتشبس فوری میان دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان تاکید کرد.
در همین حال، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز اعلام کرده که خواهان پایان درگیریها در منطقه است اما ارمنستان هنوز به تیراندازی ادامه میدهد.
دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان اوایل دهه ۹۰ میلادی بر سر به دست گرفتن کنترل ناگورنو -قره باغ وارد جنگ شدند که هزاران کشته برجای گذاشت و صدها هزار تن از دو کشور بی خانمان شدند.
این جنگ در ۱۹۹۴ پایان یافت اما خشونتهای گاه و بیگاه در طول این چند سال ادامه داشته است.
لینک خبر: https://marznews.com/?p=97630
مرزنیوز به نقل از تابناک درگیری نظامی بین آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ در شرایطی شدت گرفته که برخی میپرسند، چرا این اختلاف تاریخی و سی ساله در این بازه زمانی که منطقه درگیر منازعات دیگری است، اتفاق افتاد؟ در این میان، برخی شواهد نشان از دخالتهای دولت ترکیه و شخص اردوغان در این درگیری دارد؛ دخالتهایی که در راستای رقابتهای منطقهای ترکیه با روسیه و اندیشههای خیالی نوعثمانی گری قابل تشریح است.
درگیری و جنگ کوتاه مدت ولی پر هزینه ارمنستان و جمهوری آذربایجان، که در روز شنبه ۱۴ فروردین بر سر یک اختلاف تاریخی سی ساله یعنی مسئله قره باغ شکل گرفت، موج دیگری از نگرانیهای منطقهای و جهانی را ایجاد کرد؛ هرچند ظاهر این جنگ نشان از دو طرفه بودن آن و نگرانی سایر بازیگران منطقهای از این اختلاف داشت، شواهد و مواضع دولت ترکیه در روزهای اخیر، این گمانه را ایجاد کرد که پشت پرده این درگیری و جنگ منطقهای نیز دولت ترکیه قرار داشته باشد؛ دولتی که در رابطه با دیگر درگیریها و جنگهای خاورمیانه نظیر جنگ داخلی عراق و سوریه نیز نقش مخربی داشته است.
در این رابطه میتوان به مطلب حبیب فوعانی اشاره کرد که در شبکه خبری «روسیا الیوم» به نقل از مطبوعات آذربایجان تأکید کرد، سفر الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در روز ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۵ به ترکیه و دیدار با دولتمردان این کشور، بدون شک از مهمترین رویدادهای این ماه بود؛ رویدادی که در رابطه با آن پایگاه اینترنتی آذربایجانی «۱ نیوز» نیز گزارش داد: «این سفر روح تازهای در شعار علی اف درباره “ملت واحد و دو کشور” دمیده است».
رجب طیب اردوغان نیز در خبری که در پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی «تی آر تی» منتشر شد، بر حمایت کامل دولت ترکیه از دولت آذربایجان تأکید کرد و در گفت و گوی تلفنی با الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان گفت: «دولت و مردم ترکیه همواره در کنار مردم جمهوری آذربایجان خواهند بود».
از سوی دیگر در خبری که در خبرگزاری «ترند» جمهوری آذربایجان منتشر شد، محمت علی شاهین، سخنگوی سابق شورای بزرگ ملی ترکیه اعلام کرد: اتحادیههای ملی گرای ترکیه در جنگ اخیر به طور کامل پشتیبان دولت جمهوری آذربایجان خواهند بود. محمت علی شاهین با اشغالگر توصیف کردن نیروهای نظامی و سیاسی ارمنستان تأکید کرد که ارمنستان در این جنگ محکوم است و باید منطقه قره باغ را به آذربایجان واگذار کند. خبرگزاری «آسوشیتدپرس» نیز از قول رئیس جمهور ترکیه نوشت اردوغان معتقد است باید تا پیروزی نهایی در این جنگ از جمهوری آذربایجان حمایت کند.
این در حالی است که حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در همین رابطه گفت: «تشدید درگیریها در منطقه قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان موجب نگرانی شدید جمهوری اسلامی ایران است و ایران هر دو همسایه شمالی خود را به خویشتنداری و توقف فوری درگیری دعوت میکند».
در رابطه با دیگر بازیگر مهم منطقه یعنی روسیه نیز باید گفت، بنا به گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک»، وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف در رابطه با درگیری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرد: «پیام ما این است که باید هر چه زودتر آتشبس برقرار شود و طرفین اوضاع را به سمتی پیش نبرند که حل و فصل مسالمتآمیز آن دشوار شود. مناقشه قره باغ راه حل نظامی ندارد و حتماً باید از طریق راههای مسالمتآمیز حل شود».
از سوی دیگر، معاون دومای روسیه نیز از دست داشتن «کشوری ثالث» در شعله ور کردن مناقشه قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان خبر داد. سرگئی ژلزنیاک بدون اشاره به نام کشوری به طور تلویحی با انتشار مطلبی در صفحه فیسپبوک خود نوشت: «کاملاً آشکار است که نیرویی به تشدید مناقشه در قره باغ دامن می زند، نیرویی که به جنگ افروزی در خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز علاقه مند است».
معاون دومای روسیه افزود: «جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیازی به این تنشها ندارند. تاریکی کوهستانهای منطقه کافی است تا یک گروه مسلح آموزش دیده آشنا با منطقه برای ایجاد درگیری اقدامات تحریک آمیز انجام دهد».
واقعیت آن است، در شرایطی که بیشتر بازیگران منطقهای از جمله ایران و روسیه در رابطه با درگیری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان تلاشهایی در جهت بازگشت آرامش در دو کشور شروع کردند و اصولاً علاقهای به ایجاد درگیری میان این دو کشور ندارند، دولت ترکیه و شخص رئیس جمهور این کشور بر آتش بر افروخته دامن میزنند.
چرایی حمایتهای علنی و همه جانبه دولت ترکیه از جمهوری آذربایجان در این جنگ دوطرفه موضوعی است که میتوان آن را از دو بعد بررسی کرد؛
۱ ـ رقابت منطقهای ترکیه با روسیه
در این رابطه نخست باید اشاره کرد که روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به منظور ارتقای ظرفیتها و متحد نگه داشتن کشورهای عضو سابق اتحاد به تشکیل سازمان پیمان امنیت جمعی اقدام کرد. در این سازمان، کشورهای نظیر ارمنستان، بلاروس، تاجیکستان، قرقیزستان و… عضویت دارند که در تأمین امنیت به ویژه در بزنگاهها و حملات خارجی همواره چشم امید فراوانی به روسیه دارند.
از همین روی، رهبران این پیمان و روسیه بارها در رابطه با بحران قره باغ تأکید کردهاند که مخالف هر گونه اقدام نظامی برای حل و فصل مناقشه قره باغ هستند و مقامات سیاسی ارمنستان نیز بارها اعلام کردهاند که با توجه به عضویت در این سازمان، به واکنش مناسب و حمایت متحدانشان در این سازمان در مواقع اضطراری امیدوارند.
بنا بر آنچه آمد، به نظر میرسد دولت ترکیه پس از آغاز درگیریهای علنی و جدی با روسیه در ماجرای بحران عراق و سوریه که با سرنگون کردن جنگنده روسی دامنه دار شد، این بار نیز قصد دارد جبهه جدیدی را علیه روسیه باز کند و در حیات خلوت روسیه به رقابت با این کشور بپردازد.
۲- تداوم اندیشه نو. عثمانی گری اردوغان
رئیس جمهور ترکیه بارها در اظهاراتی عجیب به تاریخچه امپراتوری عثمانی اشاره کرده و از علایق خود برای احیای آن دوران پرده برداشته است. برای مثال، پایگاه اینترنتی آذربایجانی «۱ نیوز» در مطلبی به این موضوع پرداخت و به با اشاره به علایق عثمانی گری اردغان نوشت که اردوغان گفته است: «مساجد ما پادگانهای ماست، گنبدهای ما کلاه. خود ماست، گلدستههای ما نیزههای ماست، نماز.گزاران ما، سربازان ما هستند، این ارتش مقدس از دین ما حفاظت میکند».
بر همین مبنا میتوان یکی دیگر از دلایل حمایتهای یکجانبه و تنش زای دولت ترکیه در رابطه با جنگ میان آذربایجان و ارمنستان را مسأله نوعثمانی گری و علایق خیالی و تاریخی اردوغان دانست.
با این تفاسیر، به نظر میرسد، رئیس جمهور ترکیه بدون توجه به آثار و عواقب حمایتهای آشکار و دنباله دار خود از گروههای تروریستی عراق و سوریه که باعث کشته و آواره شدن میلیونها انسان بی گناه شد، این بار نیز در راستای ارضای علایق شخصی خود جان انسانهای بی گناه دیگری را به خطر انداخته است.
گفتنی است، منازعات و اختلافات میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر مسأله قره باغ از سال ۱۹۸۸ آغاز شده و به عبارتی، تاریخی سی ساله دارد که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال این دو کشور حل نشده مانده و بهترین راهکار در این زمینه برای حل اختلاف، ارجاع مسأله به مجامع بین المللی و گفت و گوهای دو طرفه است.
لینک خبر: https://marznews.com/?p=97627