استان آذربایجان غربی یکی از ۳۱ استان ایران است، که در منطقهٔ آذربایجان در شمال غربی این کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. این استان با داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه که از شمالیترین نقطه استان (مرز بازرگان) تا جنوبیترین منطقه آن (بوکان) را به هم متصل میکند و از امکان ارتباطات زمینی مناسبی برخوردار است.این استان تنها استان ایران است که با ترکیه هم مرز است.
جغرافیا
استان آذربایجان غربی در شمالغربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق بهاستان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب میشود و ۲٫۲۵ درصد مساحت کل کشور را تشکیل میدهد. جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، ۲٬۸۷۳٬۴۵۹ نفر است که ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل کشور را در خود جای دادهاست و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت کشور بهشمار میآید.
استان آذربایجان غربی یکی از مناطق کوهستانی کشور است و توپوگرافی متنوع و گستردهای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اکوسیستمهای ویژهای از ترکیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمدهاست که اهم آنها به شکل جنگلها و مراتع خودنمایی میکنند.
ناهمواریها
سراسر مرز استان با ترکیه و عراق از کوههای مرتفع دیوارمانندی از شمال به جنوب کشیده شدهاست که منبع چشمههای آب فراوان هستند.
حوزههای آبریز
- دریاچه ارومیه
- رودخانه ارس
- رودخانه زاب کوچک
آبهای معدنی
- ایستی سو؛ در نزدیکی گردنه قوشچی.
- آب گرم محال باراندوز؛ در نزدیکی قریهٔ هفتآباد ارومیه.
- آب معدنی کوه زنبیل؛ در کنار دریاچهٔ ارومیه.
- آب معدنی دریک؛ که بسیار گوارا بوده و در روستای دریک سلماس قرار دارد.
۵) آب معدنی کانی گراوان؛ در روستای کانی گویز در نزدیکی شهر رَبَط، فاصلهٔ ۲ کیلومتری ۶) آب معدنی شیخ معروف؛ در جاده نقده-مهاباد.
بلندیها
- رشتهکوههای مرکزی ترکیه و عراق
- ارتفاعات گردنهٔ قوشچی
- کوههای باستان
- ارتفاع مور شهیدان
- ارتفاعات گردنه کله شین
- کوه بینار ارومیه
- کوه قندیل
- دره حاجی ابراهیم
۹) کوه ترغه بوکان به ارتفاع ۲٬۲۴۶ متر
رودخانهها
- گدار چای
- زرینه رود
- سیمینه رود
- مهابادرود
- باراندوزچای
- شهرچای
- نازلوچای
- زولاچای[۴]
جنگلها
جنگلهای طبیعی استان، هرچند که در قسمتهایی از پیرانشهر و مهاباد وجود دارد، ولی مناطق وسیع جنگلی در سردشت قرار گرفتهاست که مساحت آن را بین ۶۰ تا ۸۰ هزار هکتار تخمین میزنند. کل مساحت جنگلهای مصنوعی در استان به ۳۲۰ هکتار در قطعات متفاوت میرسد.
مردمشناسی
ترکهای آذربایجانی و کردها (که اکثر آنها با ترکی آذربایجانی آشنا هستند) از گروههای عمده این استان بهشمار میروند.[۵]
کردها در بخشهای مرتفع غربی و جنوبی استان نشیمن دارند و متقابلاً ترکهای آذری در دشتهای پیرامون دریاچه ارومیه و بخشی نیز در دشتهای شمال و جنوب شرقی استان، سکونت دارند.[۵][نیازمند منبع] همچنین اقلیتهای آشوری و ارمنی هم در استان ساکن هستند.
در یک نظرسنجی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام داد و بر اساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر ایران بود، درصد اقوامی که در این نظرسنجی نمونهگیری شد در استان آذربایجان غربی ۷۶٫۲٪ ترک، ۲۱٫۷ کرد، ۰٫۸٪ فارس، ۱٫۱٪ سایر اقوام و ۰٫۳٪ بدونجواب بود. جزئیات به شرح زیر بود:[۶]
- ۷۶٫۲٪ ترک (که ۶۷٪ از مردان استان و ۸۴٫۷٪ از زنان استان، ۸۲٫۵٪ از شهرنشینان استان و ۶۶٫۴٪ از روستانشینان استان، ۷۳٪ از جمعیت زیردیپلم استان و ۸۰٫۳٪ از دیپلمههای استان و ۸۲٫۶ از جمعیت بالای دیپلم استان را تشکیل میدادند)
- ۲۱٫۷ کرد (که ۳۰٫۵٪ از مردان و ۱۳٫۴٪ از زنان استان، ۱۵٫۴٪ از شهرنشینان و ۳۱٫۲٪ از روستانشینان استان، ۲۶٪ از جمعیت زیردیپلم و ۱۶٫۱٪ از دیپلمهها و ۱۲٫۸٪ از جمعیت بالای دیپلم استان را تشکیل میدادند)
- ۰٫۸٪ فارس (که ۰٫۳٪ از مردان و ۱٪ از زنان استان، ۱٫۳٪ از شهرنشینان و ۰٪ از روستانشینان استان، ۰٪ از جمعیت زیردیپلم و ۱٫۵٪ از دیپلمهها و ۲٫۸٪ از جمعیت بالای دیپلم استان را تشکیل میدادند)
- ۱٫۱٪ سایر اقوام (که ۱. ٫۶٪ از مردان و ۱٪ از زنان استان، ۰٫۳٪ از شهرنشینان استان و ۲٫۴٪ از روستانشینان استان، ۱٪ از جمعیت زیردیپلم و ۲٫۲٪ از دیپلمهها و ۰٪ از جمعیت بالای دیپلم استان را تشکیل میدادند)
- و ۰٫۳٪ بدونجواب (که ۰٫۶٪ از مردان، ۰٫۵٪ از شهرنشینان، و ۱٫۸٪ از جمعیت بالای دیپلم استان را تشکیل میدادند)
تاریخ استان
از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیختهاست. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمتهای غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله میتوان به دولت آشور در شمال بینالنهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیاندر حوالی کوههای زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.
گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگترین آتشکدههای زرتشتی در این منطقه بودهاست و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا ماندهاست. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد میدانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سردارآتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی اداره نمود.
موقعیت اقتصادی اجتماعی
این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهرهبرداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاههای موجود استان نیز نشان میدهد که دو گروه صنعتی کانیهای غیرفلزی و غذایی – داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان میتوان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.
طبق قانون مصوب ۱۶ آبان ۱۳۱۶ تقسیمات کشوری، ارومیه-با نام قبلیش، رضائیه-در استان شمال غرب قرار گرفت. در سوم بهمن همان سال آذربایجان شرقی و غربی از یکدیگر جدا شده و ارومیه جزو استان چهارم قرار گرفت. از سال ۱۳۴۴ این استان با نام آذربایجان غربی شناخته میشود. در سال ۱۳۴۴ قسمتهای از نواحی جنوبی کردنشین (بوکان) از این استان جدا گردید و به استان کردستان الحاق شد.
رئیس پلیس آگاهی فرمانده انتظامی آذربایجان غربی از شناسایی و دستگیری یک فرد سازنده سکه های طلا با اوزان کم در ارومیه خبر داد.
بیماری سرطان که از دیرباز به عنوان بیماری هولناک در دنیا شناخته می شد، امروز وسیع تر از گذشته در بین مردم دنیا و ایران رواج یافته و به یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در بین کشورهای مختلف تبدیل شده است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی آذربایجانغربی گفت: خشونت علیه زنان ۱۳ درصد نسبت به پارسال کاهش داشته است.
بهبود وضعیت معیشت مردم و نجات دریاچه ارومیه مهمترین مصوبات و تصمیمات نخستین نشست رسمی هیات دولت تدبیر و امید بود.
مدیر مطالعات پایه منابع آبی شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی گفت: طبق آخرین پایش صورت گرفته در یازدهم اسفندماه ، تراز آب دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۶۴ متر رسیده که دو سانتیمتر بیشتر از زمان مشابه سال گذشته است.
نایب رییس دوم مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کرد، به کشاورزان اراضی اطراف دریاچه ارومیه یارانه پرداخت شود تا دست از کشت بردارند زیرا زیان این کشاورزی بسیار فراوان تر از منافع آن است.
رئیس دادگستری سلماس گفت: اولیای دم نیز که تا پای چوبه دار اصرار به اجرای حکم داشتند از حق خود گذشته و اعلام کردند در این زمینه با خدا معامله کرده اند.
فرمانده انتظامی آذربایجان غربی از انهدام سه باند قاچاق اسلحه و مهمات غیر مجاز در این استان خبر داد.
فرماندار سلماس در استان آذربایجان غربی از بسته شدن راه های ۱۵۰ روستای این شهرستان در پی بارش برف سنگین خبر داد.
فرمانده انتظامی آذربایجانغربی گفت: باندی که در میاندوآب مواد مخدر را با قوطیهای کنسرو حمل میکردند، شناسایی و منهدم شدند. (بیشتر…)