آثار باستانی و تاریخی آذربایجان غربی

قلعه کاظم داشی از اماکن دیدنی و تاریخی دریاچه ارومیه

قلعه کاظم داشی از اماکن دیدنی و تاریخی دریاچه ارومیه می باشد که بیشتر شبیه به جزیره ای سنگی است. نام اصلی کاظم داشی در اصل قالا داشی می‌باشد و در قدیم به قیرخلار (۴۰ نفر) نیز معروف بوده‌است.
سنگ كاظم خان یا قيرخلار (محل سكونت چهل نفر) صخرهای سنگی است كه بيش از ۳۵ متر ارتفاع دارد. دورتا دور این سنگ را با بریدن بدنه آن به شكل راهی در آورده اند كه عرض آن ۶۰ متر و طولش در حدود ۵۰۰ متر است.تنها راه دستيابی به بالای سنگ همین راه است. عرض این معبر به سمت فوقانی آن کاسته می شود، به طوری که در بالای سنگ به ۶ متر کاهش می یابد.

دخمه سنگی قارلی دام ارومیه

دخمه سنگی قارلی دام ارومیه ، در غرب شهرستان ارومیه،در ارتفاعات غربی روستای بند و در کوه معروف به قارلی دام قرار دارد . گور دخمه نوعی معماری صخره ای می باشد و فضایی است که در صخره‌ها، کوه‌ها و یا تپه‌ها برای خاکسپاری متوفیان ساخته می‌شده‌است.مقبره صخره‌ای معروف به قارلی‌دام در شمال دره‌‌بند واقع شده و شامل دو اتاق باریك با یك جلوخان وسیع در روبروست و ورودی اتاقك اول به شكل چهارگوش است. این گور صخره ای به لحاظ تقسیم بندی، از نوع مقابر تک واحدی پیوسته با دو اتاقک و یک جلو خان در مقابل است. ارتفاع مدخل و عرض آن به ترتیب حدود ۹۵ و ۶۰ سانتی‌متر است.
گوشه‌های اتاقك مدور است و فضای آن كم، و بلندی آن از كف تا سقف اتاقك كه ساده و مسطح است حدود ۱/۷۰ متر است. اتاقك دوم پشت اتاقك اول است. فرم ورودی آن نیز كه در میانه دیواره عقبی اتاقك اول تعبیه شده همان است كه گفته شد. ارتفاع مدخل این یكی هم كه مقابل ورودی اصلی است ۹۲ سانتی‌متر و عرض آن ۶۰ سانتی‌‌متر است.
گوشه‌‌های اتاقك عقبی (دوم) هم قوسی است. ارتفاع اتاقك دوم از كف تا زیر سقف از ۱۲۰ تا ۱۳۰ سانتی‌متر تغییر می‌‌كند.
قبر صخره‌ای قارلی دام فاقد تزئینات داخلی و متعلق به اقوام اورارتو و این گوردخمه صخره ای ساده به هزاره اول قبل از میلاد تعلق دارد.
این گور از حیث طرز تراش و نحوه ایجاد آن با تمام مقابر صخره‌ای شناخته شده و در آذربایجان غربی قابل تطبیق است و از حیث طرح و شكل در پلان هم، با آنچه كه در قره ضیاءالدین و خان دره‌ قاسملو (دره شهدا) دیده می‌شد،‌ مشابه است. برای محافظت از گوردخمه‌های موجود در کشور، بجز ثبت ملی، عملاً هیچ اقدامی صورت نمی‌پذیرد.
به گونه‌ای که قاچاقچیان اشیای عتیقه گاه با مواد منفجره اقدام به حفاری در این گوردخمه‌ها می‌کنند.

بداق السلطان از سرداران شاه‌عباس صفوى

بداق السلطان از سرداران شاه‌عباس صفوى که مقبره وی در جنوب غربى مهاباد، داخل قبرستان عمومى شهر واقع شده است. اين مقبره به يکى از سرداران شاه‌عباس صفوى تعلق دارد که در زمان خود حکمران منطقه ساوجبلاغ بوده و در عمران و آبادانى آن کوشيده است. از جمله اقدامات او سد رودخانه ساوجبلاغ، قنات شهر، کاروانسراها، حمام و مسجد جامع مهاباد را مى‌توان نام برد که به غير از مسجد جامع بقيه آثار از بين رفته‌اند

بداق‌السلطان در سال ۱۰۱۲ هجرى قمرى در يکى از جنگ‌هاى شاه عباس در نزديکى ايروان به قتل رسيد. اما نامبرده را به خاطر خدمات عمرانى‌اش به مهاباد آوردند و در آنجا دفن کردند.
مقبره بداق‌ السلطان بنايى ساده و کوچک است که با تورفتگى و برون‌زدگى‌هايى به شکل مستطيل است. مقبره از دو قسمت، يکى ورودى و ديگرى اطاق اصلى تشکيل شده که بر روى هر کدام گنبدى ساده قرار دارد

قبر بداق‌السلطان داخل اطاق اصلى است. ساختمان مقبره که بر روى صفحه سنگى قرار گرفته، فاقد پى‌بندى اساسى و تماماً از آجر است که قسمت‌هاى عمده آن بارها مرمت شده است این بنای تاریخی، که دست ویرانگر زمانه بخش وسیعی از آن را در معرض انهدام قرار داده ، با پی سنگی و گنبد آجری ساخته شده است.
این بنا ترکیبی از سنگ و آجر قرمز چهارگوش و ملاط ماسه و آهک و دقیقا بر اساس فرم معماری مقابر دوره صفوی است، که از سه قسمت شمالی، جنوبی و گنبد دوار مرکزی تشکیل شده است.
ورودی شمالی بر اثر حادثه ای سالها بعد از احداث تخریب شده که با حفاری اولیه و بیرون آمدن از راه های زیرین بنا که به صورت ازاره زیر سنگ های بنا گذاشته شده مشاهبت کاملی با بنای مسجد جامع مهاباد دارد.

دخمه سنگی ماکو یا بام فرهاد

دخمه سنگی ماکو یا بام فرهاد مربوط به اورارتوئی-دوره مادها است. اخيراً آثار يک شهر تاريخى مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد در شهرستان ماکو کشف شده است که در مکانى موسوم به بام فرهاد در ارتفاعات مجاور روستاى «سنگر» در ۷ کيلومترى شمال شهر ماکو قرار دارد. این گور دخمه شامل اتاق هایی است که در دل کوه و درون صخره‌ای بزرگ تراشیده شده است و با راه پله‌ای سنگی به کوه متصل می‌شود.

مسجد مناره از مساجد قدیمی و تاریخی ارومیه

مسجد مناره از مساجد قدیمی و تاریخی ارومیه به فاصله كمی از مسجد سردار قرار دارد و متصل است به مدرسه قدیمی هدایت در محله امیرنظامی و ضلع شمالی خیابان امام. مسجد مناره، بنایی است با مناره بلند كه در دوره قاجاریه و توسط دو تن به نام حاج‌علی یارخان و حاج یداللّه‌خان امیرنظمی افشار ساخته شده است.
مسجد از دو قسمت زیرزمین و یك سالن بلند تشكیل می‌گردد؛ به طوری كه سالن از بیرون دو طبقه به نظر می‌رسد. در گوشه جنوب شرقی مسجد مناره‌ای بسیار بلند قرار گرفته كه كاربرد آجر در آن از نظم و دقت زیادی برخوردار است.