نشست اخیر طالبان و نمایندگان گروه های سیاسی افغانستان در مسکو با انتقاد دولت کابل روبرو شد. با این حال از نگاه برخی تحلیلگران و رسانه ها، در این نشست تغییراتی که در رویکردهای طالبان به چشم می خورد امیدواری هایی را برای کاهش مناقشات در افغانستان به وجود آورد.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:پایتخت روسیه از واپسین روز هفته گذشته میزبان سومین دور از مذاکرات صلح در افغانستان بود. در دو نشست پیشین، هدف اصلی که روسیه و برخی دیگر از کشورهای میانجی به دنبال آن بودند یعنی آماده کردن شرایط جهت دیدار مستقیم نمایندگان دولت مرکزی و طالبان حاصل نشد. دور جدید از این مذاکرات دو روزه تا حدودی با قبل متفاوت بود و گفت وگوها بین افغان ها با شرکت چهره های برجسته سیاسی و نمایندگان طالبان برگزار شد. هدف اصلی این مذاکرات هم دستیابی به یک مکانیسم مشخص برای پیشبرد فرایند صلح در افغانستان اعلام شد.
بر اساس اعلام مقام های مسکو، آنان گام های خود را بر پایه این اصول برنامه ریزی کرده اند که افغانستان نباید صحنه رقابت های گروهی شود، ضمن اینکه وظیفه همه کشورهای جهان و سازمان های بین المللی پایان دادن به جنگ ۱۷ ساله در این کشور و کمک به دولت کابل برای نابودی تروریسم و برقراری صلح است.
یکی از دلایل شکست همه تلاش های پیشین اختلاف نظر شدید دو طرف بود. در دوره های قبل کابل خواستار آتش بس و اعلام زمانی مشخص برای آغاز مذاکرات با طالبان بود اما در طرف مقابل این گروه هم تاکید داشت پیش از شروع هر مذاکره مستقیم، نیروهای خارجی باید این کشور را ترک کنند.
** کابل و ابتکارهای واشنگتن و مسکو
به نظر می رسد «محمد اشرف غنی» رئیس جمهوری و دیگر مقامات افغانستانی نسبت به مجموعه مذاکراتی که در آن ها دولت مرکزی این کشور نادیده گرفته می شود، ناراضی اند. تارنمای شبکه خبری «الجزیره» نوشت دولت افغانستان با انتقاد از دیدار برگزار شده در مسکو، سیاستمداران معارض حاضر در نشست را به تلاش برای کسب قدرت متهم کرد.
یکی از مشاوران ارشد رئیس جمهوری افغانستان، حضور چهره هایی همچون «حامد کرزای» رئیس جمهوری پیشین در گفت وگوهای مسکو را تاسف آور دانست. حامد کرزای یکی از ۳۸ چهره سیاسی برجسته افغانستانی بود که برای حضور در مسکو دعوت شده بود.
بنا بر تحلیل این شبکه قطری، مذاکرات اخیر در مسکو، دولت کنونی افغانستان را بیش از پیش تحت فشار قرار خواهد داد. علت آن است که در مذاکرات نماینده ویژه آمریکا با طالبان هم که نتایج مثبتی به همراه داشت، دولت کابل نادیده گرفته شد.
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نیز در تحلیلی که از تحولات این کشور ارائه داد غیبت دولت افغانستان در مذاکرات را برجسته ساخت و چنین بیان کرد که سی سال پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان، روسیه خود را به عنوان بازیگری مهم در منطقه نشان می دهد و میزبانی مذاکراتی میان طالبان و سیاستمداران این کشور را برعهده می گیرد.
بر اساس تحلیل فوق غایب این مذاکرات، ریاست جمهوری افغانستان بود که از سوی آمریکا حمایت می شود. البته اشرف غنی به شدت از این اقدام روسیه انتقاد کرد و آن را تلاشی برای تضعیف حاکمیت وی و دولت کابل دانست. گفتنی است وی با آمریکایی ها نیز رابطه کاملا خوبی ندارد زیرا اعتقاد دارد خیلی زود است که آن ها توافقی را با طالبان امضا کنند. وی نگاه مثبتی را به دیگر کشورها و بازیگرانی که در چارچوب ابتکارهای آمریکا مشارکت می کنند هم ندارد.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، اشرف غنی تاکید کرد می توان صدها نشست مشابه را برگزار کرد اما تا زمانی که دولت و پارلمان افغانستان و نهادهای قانونی آن را تایید نکنند، گفت وگوها تنها توافقی بر روی کاغذ خواهند بود.
گفته می شود این نشست از سوی افغان های مهاجر به روسیه هماهنگ شده است و دولت روسیه نقش چندانی در برگزاری آن نداشت. با این حال مقام ها در کابل اعلام می کنند کاخ کرملین در پشت صحنه نقش اساسی را در هدایت این نشست برعهده گرفته است. روسیه در سال ۲۰۰۳ طالبان را به عنوان یک گروه تروریستی اعلام کرد و در آن زمان از عملیات ایالات متحده برای سرکوب این گروه به شدت حمایت کرد. حتی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور این کشور هم طالبان را تهدیدی برای امنیت توصیف کرد.
همه دعوت شدگان در هتلی اقامت کردند که مالک آن کاخ کرملین و دولت این کشور است. نیویورک تایمز افزود در خلال رقابت های مسکو و واشنگتن که به سبک جنگ سرد در جریان است، روسیه کمربندهای خود را برای گشودن کانالی با طالبان محکم کرده است. مسکو حتی به ۱۰ عضو هیات طالبان اجازه ورود به کشورش را داد حال آنکه از نظر قانون این کشور اعضای گروه های تروریستی حق ورود به خاک روسیه را ندارند.
**طالبان؛ رویکردی متفاوت با قبل
نکته جالب و شگفت آور از نگاه برخی رسانه های جهان دیدگاه به نسبت متفاوت هیات نمایندگی طالبان به مذاکرات صلح بود. این گروه در نشست اخیر در مسکو دیدگاه هایی تازه را در زمینه حقوق زنان و قانون اساسی این کشور بیان کرد. برخی تحلیلگران این دگرگونی را حاصل دیدارهای طالبان و آمریکا در دوحه می دانند.
از نگاه الجزیره این نکته قابل توجه است که نشست مسکو کمتر از ۱۰ روز پس از مذاکرات صلح ایالات متحده و طالبان در قطر رخ داد که با خبر دستیابی به توافقاتی در زمینه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و همکاری طالبان همراه بود.
به نظر می رسد در مسکو دیدگاه های مطرح شده در مورد تحولات افغانستان هم با گذشته فرق کرد. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز از یک سو حامد کرزای رئیس جمهوری پیشین افغانستان در سخنانی بر ضرورت حفظ دستاوردهای دو دهه اخیر این کشور تاکید کرد و در طرف مقابل طالبان از قانون اساسی جدیدی سخن گفت که با ساختار کنونی این کشور متفاوت است. طالبان حتی دیدگاه خود را نسبت به زنان تاحدودی تغییر داده است و اکنون به موضوع تحصیل و کار آن ها نیز فکر می کند.
به نوشته خبرگزاری «فرانس پرس» در این نشست غیرمنتظره، طالبان رئوس رویکردهای خود برای افغانستان را در مقابل برخی چهره های سیاسی برجسته این کشور تشریح کرد که در میان موضوعات مطرح شده قوانین در مورد زنان و شریعت اسلامی نیز قرار داشت.
بر اساس تحلیل این خبرگزاری، تغییر رویکرد طالبان ممکن است با نشست هفته گذشته آن ها با ایالات متحده و دستیابی به برخی توافق ها با واشنگتن ارتباط داشته باشد. اگرچه تلاش ها در دوحه و مسکو کاملا از یکدیگر مجزا هستند اما در هر دوی آن ها دولت کابل کنار گذاشته و این موضوع باعث ناراحتی رئیس جمهوری این کشور شد. در نشست مسکو چهره های مخالف اشرف غنی هم حضور داشتند که حتی برخی از آن ها برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شده اند. برخی از حاضران هم درخواست تشکیل دولتی موقت را با مشارکت طالبان ارائه کردند.
بر اساس تحلیل رسانه ها، یکی از اعضای گروه طالبان در این نشست خواستار تدوین قانون اساسی افغانستان بر پایه شریعت و نظام اسلامی فراگیر یا به عبارتی ایجاد امارت اسلامی شد. «شیر محمد عباس استانکزی» رئیس دفتر سیاسی طالبان در دوحه همچنین یکی از موانع برای صلح را قانون اساسی کنونی افغانستان دانست که برگرفته از قوانین غرب است. نکته دیگر از نگاه طالبان آن است که دولت در کابل ابزار کشورهای غربی به ویژه آمریکا است و به همین دلیل طالبان حاضر به گفت وگوی مستقیم با آن ها نیست. طالبان همچنین یکی از پیش نیازها برای مذاکره با دولت را تاسیس دفتر رسمی این گروه در کابل عنوان کرده است.