گروه طالبان در دوره سلطه بر افغانستان طی سال های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۱ میلادی، چنان تصویر نامطلوبی از رفتار خود با جامعه زنان در اذهان عمومی هک کردند که امروز با جدی شدن روند مذاکرات صلح آمریکا با این گروه، مهمترین نگرانی زنان بر تضعیف جایگاه این جنس متمرکز شده است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:آمریکا بعد از تغییر راهبرد خود در افغانستان، حفظ منافع خویش را در مذاکره مستقیم و آشکار با گروه طالبان تعریف کرد و تماس های پنهانی قبلی را در اواخر شهریور ماه سال جاری عیان نمود.
اگر چه در این روند کشورهای منطقه نیز وارد بحث شده اند اما هنوز دیدار مستقیمی بین طالبان و مقامات یا نمایندگان دولت وحدت ملی افغانستان بخاطر اجتناب طالبان صورت نگرفته است که این وضعیت به نوعی جایگاه دولت را تضعیف کرده و همین شرایط سبب نگرانی زنان شده است و می گویند که اگر طالبان باز از راه مذاکره با آمریکا به ساختار قدرت باز گردد ، محدودیت های تحمیلی بر جامعه زنان نیز احیا می شود.
اکنون مردم افغانستان به ویژه زنان از نقش کم رنگ خود در روند گفت و گوهای صلح با طالبان و ترسیم آینده حضور این گروه در کشورشان نگران هستند.
گروه طالبان که در سال ۱۹۹۴ میلادی با بهره مندی از دلار های نفتی عربستان و در سایه سکوت آمریکا به کمک حمایت نظامیان پاکستان از شهرستان «اسپین بولدک» در استان «قندهار» افغانستان اعلام موجودیت کردند و به سرعت طی پنج سال ۹۵ درصد خاک این کشور را در تسلط خود درآوردند، حضور زنان را در ادارات دولتی، مدارس و حتی در خارج از خانه برای خرید ملزومات زندگی ممنوع ، محدود و مشروط به همراهی محارم کردند و در عمل این جنس را در چهار دیواری خانه محبوس کردند.
محاکمه صحرایی، بریدن دست ها ، زدن شلاق و ضرب و شتم مردم در اماکن عمومی از متداول ترین خاطرات از حضور اجتماعی طالبان در روزگار سلطه آنها در یمان مردم افغانستان است که البته نباید نادیده گرفت که این تصویری بود که به شدت از سوی رسانه های غربی برجسته سازی می شد و آن رسانه ها هرگز به این نکته نپرداختند که این گروه چگونه شکل گرفت و رشد کرد ، چطور در بافت اجتماعی جامعه افغانستان جایگاه پیدا کرد و تسلط خود را وسعت بخشید.
در ادوار بعد از طالبان ، زنان افغانستان توانستند دوباره به ادارات دولتی، مجلس نمایندگان، نهادهای مدنی بویژه آموزش و پرورش بازگردند و حضوری پررنگ ، تضمین شده و موثر پیدا کنند که البته هنوز هم شماری از کارشناسان افغان و زنان این کشور بر این باورند که نقش آنها نمادین است و به آن جایگاه واقعی خود در جامعه نرسیده اند.
«حبیبه سرابی» معاون شورای عالی صلح در روزهای اخیر در نشستی که در کابل برای نقش زنان در روند گفت و گوهای صلح برگزار شده بود، حضور زنان را در این مذاکرات کم رنگ خواند و گفت که نقش آنها در این روند نادیده گرفته شده است.
به باور سرابی در افغانستان هنوز هم هویت مستقل زنان با چالش مواجه است و کوشش می شود تا زنان را توسط مردها و فرزندان آنها بشناسند تا نام و هویت مستقل خود زنان که این کار به نقش آنها آسیب وارد می کند.
سرابی که بعد از سقوط طالبان در نقش های وزیر امور زنان، استاندار، معاون شورای عالی صلح و معاون رئیس جمهوری در تیم های انتخاباتی نقش ایفا کرده است از حضور کم رنگ زنان در روند مذاکرات صلح و توافق برای آینده آنها با حضور طالبان ابراز نگرانی می کند.
سرابی تاکید دارد که رهنمود حمایت از مشارکت فعال زنان در روند صلح برای زنان باید محسوس باشد و راه کارهای عملی و تعهد لازم نیز در این راستا اخذ شود .
سرابی افزود با ایفای نقش زنان در روند صلح تغییرات چشمگیری بوجود خواهد آمد و آنها می توانند تاثیر فوقالعاده در شناسایی و نفوذ بر خانواده های طالبان، همکاری با بزرگان محلی و تشویق آنان به پایان جنگ داشته باشند.
به باور وی گفت و گوهای مستقیم زنان با طالبان برای پیوستن به روند صلح، تدوین پیش نویس های مربوط به صلح و در نظر گرفتن توازن جنسیتی از دیگر آثار مثبت مشارکت زنان در تحقق صلح دائمی در کشور خواهد بود.
«فوزیه کوفی» نماینده استان «بدخشان» در مجلس نیز به دادن نقش بیشتر برای زنان در روند صلح با طالبان تأکید دارد و عدم این کار را موجب خلق صلح ناقص یا هم شکست دانست.
«نهاد تحقیقاتی حقوق زنان و کودکان افغانستان» هم با نشر گزارشی به این دغدغه پرداخته و نوشته است که «حاکمیت ذهنیت طالبانی» بر روند صلح، باعث محدودیت نقش زنان در مذاکرات شده است.
این نهاد با اشاره به موانع حضور زنان در این روند، افزوده است که نگران جدی حقوق زنان و دستاوردهای دهه اخیر نقش زنان هستند که در گفت وگوهای صلح با طالبان قربانی صلح نشود.
این نهاد مخالفت گروه طالبان با مشارکت زنان در روند صلح را از جدی ترین موانع در این زمینه دانسته و افزوده که این امر باعث شده که احتمال معامله سیاسی برسر حقوق زنان ممکن فرض شود.
«زرقا یفتلی» یکی از مسئولان زن این نهاد در این گزارش گفته است که زنان باید در همه گفت وگوهای صلح حضور داشته باشند و مشارکت اندک زنان در روند صلح، تلقی مردانه از صلح است و نشان عدم اعتماد به توانایی زنان و حمایت ضعیف جامعه مدنی از حضور این بخش از جامعه در روند صلح است که خود چالش مهمی برای زنان خواهد بود.
یفتلی تاکید کرده است که در نشست هایی که به منظور تعیین نقشه راه صلح برگزار می شود، حضور زنان لازم است تا آنها بتوانند نظریات خود را بیان کنند.
این نهاد خواستار حضور پر رنگ زنان در گفت وگوهای صلح شده و تأکید کرده است که میزان تاثیرگذاری آنها در این گفت وگوها باید مشخص شود.
یفتلی از شورای عالی صلح افغانستان خواسته است که ارتباط بیشتری با نهادهای حامی حقوق زنان برقرار کند و جامعه بین المللی از مشارکت زنان در روند صلح حمایت جدی کند.
هر چند دولت افغانستان در بین نمایندگانی که برای گفت و گو با طالبان تعیین کرده است، نام دو تن از زنان را هم در آن گنجانده است اما مشکل اصلی این است که اصلا طالبان هنوز حاضر به گفت و گو با نمایندگان دولت نشده است که بخواهد در آن زنان باشند یا اگر نبودند خواستار حضورشان شد.
برخی رسانه های افغانستان حدود یک ماه پیش به نقل از یکی از اعضای بلند پایه طالبان نوشته بودند که اگر طالبان بار دیگر به قدرت برگردند، آن طالبان سابق نخواهند بود.
وی توضیح بیشتر نداده بود که طالبان چه تغییراتی در شیوه رفتار و عمل خود با گذشته خواهند داشت که با توجه به آن مردم نگران بشوند یا نشوند.