در گفت وگو با رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران به جایی رسیدیم که وی برای روشن شدن این مساله که مسائل خوزستان ، اثرات ملی دارد نه استانی، توضیح داد، ریزگرد شدیدی در سال ۹۵ منجربه قطع برق و به تبع آن توقف کار تلمبه خانه ها شد و همان روز کار تولید ۷۰۰ هزار بشکه نفت به دلیل نبود برق متوقف شد که اثر این رویداد بر کل کشور بود.
مرزنیوز به نقل از ایرنا: در جریان سفر تیم خبری ایرنا به استان خوزستان، گفت وگویی با دکتر احمد لندی استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز داشتیم که وی در آن گفت وگو بر اهمیت استان خوزستان تاکید زیادی داشت و در باب اهمیت این خطه کشور گفت نباید فراموش کنیم ، اثرات تغییرات اقلیمی، اقتصادی و نیز سایر حوزه ها، از جمله محیط زیست ، مانند سایر استان ها، تاثیراتی استانی و منطقه ای نیست، بلکه اثراتش ملی است.
دستیار ویژه استاندار در امور مقابله و کنترل گرد و غبار در این گفت وگو اولویت های استان را در دو حوزه قابل بررسی دانست؛ اول ریزگردها و بعد حوزه کشاورزی.
وی افزود: استان خوزستان مزیت های بزرگی نسبت به متوسط برخورداری های کشور دارد؛ از نظر درآمد ناخالص ملی رتبه دوم بعد از تهران را دارد و در بخش نفت بیشترین تولید در استان به میزان ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه (۸۰ درصد تولید نفت کشور) و در بخش کشاورزی با حدود ۱۶ میلیون تن تولید ، سهم اصلی را در تامین غذایی کشور دارد و در برخی محصولات مانند نیشکر و گندم رتبه اول دارد.
به گفته رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران، در بخش صنایع نیز استان جایگاهی ویژه ای به خود اختصاص داده است، کارخانجات بزرگ مانند صنایع فولاد و شرکت های توسعه نیشکر. از نظر اقلیمی نیز استانی چهار فصل است ، بطوری که همزمان در یک روز ۴ فصل را در خوزستان می توانیم ببینیم.
‘همچنین از نظر کشاورزی ، خوزستان یک منطقه تعیین کننده است، بطوری که به دلیل وجود ۵ رودخانه بزرگ کشور در این استان و وجود خاک حاصلخیز و شرایط مناسب برای کشت انواع گیاهان و نباتات ، به یکی از مهمترین، مراکز تامین غذای کشور تبدیل شده است. ‘
دکتر لندی افزود: این استعداد طبیعی و خدادادی باعث شد تا بخش بزرگ طرح ۵۵۰ هزار هکتار رهبر معظم انقلاب درخوزستان واقع شود.
وی در عین حال این را هم اضافه کرد که با همه مواهب طبیعی و مزیت هایی که استان خوزستان برای کل کشور دارد، اما در معرض تهدیدهای متنوع و مختلف قرار دارد ، بطوری که مجموع خسارات وارده گرد و غبار در استان دستکم ۳ برابر استان های ایلام و کرمانشاه است.
تصور کنید یک روز تعطیلی کارخانجات در خوزستان چقدر هزینه بر دوش دولت می گذارد؟؛ این نکته ای بود که دکتر لندی مطرح کرد و سپس ادامه داد : آب هم یکی از اصلی ترین مولفه های تعیین کننده جایگاه استان در کل کشور است، اما اگر سرشاخه های رودخانه های بزرگ استان را محدود کنیم (طرح های انتقال آب)، اراضی مستعد بطور قطع تخریب خواهد شد و محیط زیست نیز به شدت آسیب خواهد دید.
این شخصیت دانشگاهی و علمی استان خوزستان در خصوص مخاطرات کم آبی گفت اکنون تالاب های هور العظیم و شادگان که به عنوان آثار طبیعی و گردشگری ثبت شده اند و از تالاب های بزرگ کشور محسوب می شوند، در معرض نابودی قرار دارد و اگر فکری اساسی نشود، به کانون اصلی ریزگردها تبدیل خواهند شد.
‘اکنون که هور العظم طی دو سال گذشته آب گیری شده ، وضعیت تا ۷۰ درصد بهبود یافته و به میزان ۱۰ هزار هکتار از کانون های تولید ریزگرد حذف شده است.’
به اعتقاد دکترلندی، مشکل آب از زمانی شکل گرفت که استان های یزد و اصفهان به محل تجمع کارخانجات و صنایع آب بر تبدیل شدند ، بویژه فولاد و به تبع آن سهم بیشتری از زاینده رود به این واحدها اختصاص یافت، در حالی که تا پیش از این مساله بحران آب در این استان نبود.
وی اضافه کرد: راه حل هم وجود دارد، کارخانه های استان های مرکزی به سیستم بازیافت آب مجهز شوند تا به جای هدر رفت آب آن را در کشاورزی بکار بگیرند؛ همچنین الگوی کشت را تغییر دهند و متناسب با اقلیم و آبی که دارد، عمل کنند.
لندی با بیان اینکه ‘مردم خوزستان در مساله تامین آب شرب مناطق مرکزی حرفی ندارند، بلکه مساله مربوط به تامین آب برای مصارف صنعتی و کشاورزی است’، گفت، هر واحد جدیدی که در این مناطق ایجاد می شود، سهم بیشتری از سرچشمه های کارون برداشته می شود و این اثرش را بر آب خوزستان می گذارد.
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه چمران اهواز این نکته را هم اضافه کرد که با کاسته شدن از سهم آب خوزستان در سال های اخیر ، نخیلات مردم جنوب روبه نابودی گذاشته است، آب خلیج فارس هنگام مد وارد کارون شده و در نهرهای نخلستان ها جاری می شود و شوری بالای آن نخل ها را از ریشه می سوزاند.
‘اگر امسال بارش های خوب نبود، نمی دانستیم باید چه کنیم؟ قطعا شرایط بحرانی می شد ؛ سال گذشته با ۶/۲ میلیارد متر مکعب ذخیره آب در پشت سدها وارد پاییز شدیم و امسال حدود ۲/۱ تا ۴/۱ میلیارد متر مکعب که خوشبختانه بارش های امسال تا حدودی وضعیت را تغییر داد.’
*دلایل آلودگی آب خوزستان
از این مقام دانشگاهی خوزستان در باره آلودگی آب در خوزستان پرسیدیم که گفت، متوسط و حد طبیعی دبی (حجم ورودی) آب یک رودخانه ۲۴۰ متر مکعب در ثانیه است، اگر این میزان به ۹۰ متر مکعب برسد، این آب دیگر قابل استفاده نیست، چرا که املاح و فاضلاب آن به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. در فصول کم بارش این میزان باید حداقل ۱۷۰ مترمکعب در ثانیه باشد تا قابل استفاده تلقی شود.
وی توضیح داد: ورودی یا دبی آب در بالادستی کارون ۲۴۰ میلیارد متر مکعب در سال بوده است که با ۴ سد احداث شده ، به ۱۶ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است، حال آنکه بخاطر کم بارش بودن سال های اخیر این میزان به ۱۲ میلیارد متر مکعب هم رسیده است.
دکتر لندی در ادامه توضیحاتش در خصوص آلودگی آب خوزستان گفت، آب کارون از بالادست کم شده و اثرات گسترده اش را بر همه شوون زندگی در این استان گذاشته است، از محیط زیست، تالاب ها ، آب آشامیدنی ، تا ریزگردها و مهاجرت معکوس نخبگان و سرمایه داران! از همین رو مهاجرت به استان های اصفهان، چهار محال ، تهران، کرج و تا حدودی به مناطق شمالی کشور شروع شده و ادامه دارد ، چرا که ریزگردها مصرف آب را افزایش می دهند ، ضمن آنکه با قطعی برق، پمپ ها از کار می افتند و به تبع آن کیفیت آب به شدت کاهش می یابد.
وی گفت: امیدواریم بودجه ۱۰۰ میلیون دلاری ۹۷، معادل ۳۵۰ میلیارد تومان( با احتساب ارز دولتی) برای موضوع ریزگرد و کنترل و مهار کانون های ریزگرد بطور کامل تخصیص یابد.
لندی در خصوص تلاش های صورت گرفته برای مهار ریزگردها گفت، منابع طبیعی از سال گذشته جمعا ۴۰ هزار هکتار از کل اراضی و کانون های ریزگرد را مالچ پاشی کرده و در کنار آن ۱۱ هزار هکتار از این اراضی را نیز زیر کشت برده و ۱۲ هزار هکتار را نیز قرق کرده است(ممنوعیت چرا برای دام).
‘در استان همچنین ۳۵۰ هزار هکتار اراضی و کانون ریزگرد داریم که جنس خاک آن متفاوت است بطوری که از خاک آن از دانه های ریزتر از شن معمولی است و به آن ‘لای و رس) می گویند که سبک تر از شن است و مشکل اصلی و عمده بحران های گرد و غبار اخیر بوده است. این اراضی که ۵۰ هزار هکتار آن در شمال خرمشهر واقع است، از سوی منابع طبیعی در حال کشت است و اگر این حمایت ها ادامه یابد و اعتبار تخصیصی به موقع تزریق شود، طرح های مقابله با ریزگردها بین ۳ تا ۵ سال آینده به نتیجه خواهد رسید و با کاهش قابل ملاحظه گرد و غبار از کانون های داخلی خواهیم بود.’
این نخبه دانشگاهی در عین حال، فعالیت های صورت گرفته در داخل را تنها نیمی از مساله دانست و گفت، در خصوص حذف کانون های خارجی ریزگردها، همزمان باید با کشورهای عراق، اردن ، عربستان ، کویت و سوریه رایزنی و کار کنیم.
دکتر لندی ، در خصوص میزان غلظت ریزگردها طی سال های اخیر گفت، غلظت آن از ۸۵ به ۱۵ ، به ۶۰ به ۴۰ رسیده است که این افزایشی خطرناک است و دست آخر اینکه اگر مساله ریزگردها حل نشود ، بطور مستقیم تاثیر آن را در موارد زیر خواهیم دید:
– خلل در کار صنایع
– اختلال در روند تولید نفت
– بروز مشکلات در سیستم حمل و نقل
– تهدید سلامت و بهداشت عمومی
– تخریب عرصه های کشاورزی
– سرعت گرفتن مهاجرت مردم و نخبگان به خارج از استان
– آسیب های زیست محیطی بویژه نابودی گونه های گیاهی، جنگل های بلوط و زیست گاه های پرندگان
دکتر احمد لندی رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمراناثرات تغییرات اقلیمی در خوزستان ملی است
