رییس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه در واکنش به نوشته های برخی از روزنامه ها و سایت های مبنی بر شکست طرح احیای دریاچه ارومیه، گفت:ارزیابی و نتیجه گیری از چنین طرح بزرگی به حداقل سه سال زمان نیازدارد.
مرزنیوز به نقل از ایرنا، نخستین مصوبه دولت یازدهم، تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه است که این مساله نشان از اهمیت دادن دولت دکتر روحانی به نجات این حوضه آبی ارزشمند دارد، از این رو بلافاصله ستاد تشکیل و حدود ۲۶ پیشنهاد به تصویب رسید.
اکنون که حدود دو سال از تشکیل و فعالیت این ستاد می گذرد اقدامات سازه ای زیادی در این حوضه آبی انجام شده که مشهودترین آن تثبیت وضعیت دریاچه و ممانعت از کاهش تراز آبی دریاچه است، تا پیش از این سالانه ۴۰ سانتی متر تراز آب دریاچه کاهش می یافت که امسال این عدد به ۲۰ سانتی رسید که خود موفقیت بزرگی در این عرصه است.
مسعود تجریشی رییس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره فعالیت این ستاد و نتایج آن به خبرنگار علمی ایرنا گفت:رسانه ها باید جانب انصاف را رعایت کنند و هنگام پرداختن به این طرح به تلخی خشک شدن دریاچه ارومیه و پیامدهای ناگوار آن بپردازند.
وی ادامه داد: خشک شدن دریاچه ارومیه در مدت ۲۰ سال اتفاق افتاده و در این مدت به طور میانگین تراز آب آن سالانه ۴۰سانتی متر کاهش داشته است.سال گذشته یعنی از آبان و آذرماه که فعالیت های ستاد احیای دریاچه ارومیه آغاز شد، اولین اقدام برای نجات دریاچه انجام شد که آن رها سازی ۱۳۶ میلیون متر مکعب آب از سد بوکان به بستر دریاچه است که می توان گفت شروع دوره تثبیت تراز آب دریاچه است.
سد بوکان در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بوکان و در استان آذربایجان غربی قرار داردکه برای تنظیم و استفاده از آب و سیلاب های رودخانه زرینه ایجاد شده است.
تجریشی ادامه داد: طبق مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه در مدت سه سال از آغاز به کار احیا نباید اجازه دهیم شرایط دریاچه وخیم تر شود و باید با انجام اقدامات پیش بینی شده در همان شرایط باقی بماند.
تجریشی تاکید کرد: در چند سال گذشته اهالی اطراف دریاچه ارومیه سهم آبی این حوضه را به تاراج بردند و دیگر آبی برای آن باقی نمانده است تا وارد دریاچه شود، دور تا دور این حوضه آبی چاه های عمیق مجاز و غیر مجاز حفر و تمام آبها صرف کشاورزی شد، حتی کشاورزان داخل رودخانه های منتهی به دریاچه بند زدند و آب را با کانال به سمت زمین های کشاورزی هدایت کردند.
وی اظهار کرد: بنابراین با چنین شرایطی اگر قرار باشد اقدامی آغاز شود ابتدا باید وضعیت دریاچه ثبیت و بعد از آن کارهای اجرایی انجام شود که قطعا نیاز به زمان دارد.
تجریشی ادامه داد: بر این اساس یکی از برنامه های امسال ستاد احیا، رها سازی ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب از سد بوکان به بستر دریاچه است که باید در بهمن و اسفندماه سالجاری انجام شود، تقریبا تمام کارهای سازه ای این رها سازی انجام شده است.
وی با اشاره به اقدامات سازه ای رها سازی آب سد بوکان گفت: اتصال زرینه رود و سیمینه رود به هم ، لایروبی نهرهای منتهی به دریاچه و جمع آوری آبهای سطحی و بارانی جزو اقدامات سازه ای است که انجام شده است، تا پیش از این هر آب سطحی که وارد دریاچه می شد به علت هدایت نشدن در بستر پخش می شد و از آنجا که شوری بالا است به سرعت تبخیر می شد اما اکنون این آبها هدایت شده وارد بستر خواهند شد.
رییس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: این اقدامات از آبان و آذرماه سال گذشته آغاز شده است و لایروبی ها تا آخر مهرماه به پایان خواهد رسید و به بعد از آن به این سمت می رویم که ورود آب را به پیکره اصلی دریاچه تسهیل کنیم.
*** ورود پساب هاب تصفیه شده به دریاچه ارومیه
تجریشی ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه ورود پساب های تصفیه شده شهرهای بزرگ اطراف دریاچه است که قرار بود سال ۹۷- ۹۶ انجام شود اما با توجه به اهمیت موضوع در ابتدای سالجاری برای این کار تامین اعتبار کردیم و قرار است از سال آینده ابتدا پساب تصفیه خانه های تبریز وارد دریاچه شود.
وی با بیان اینکه به ترتیب پساب تصفیه خانه های دیگر شهرهای بزرگ اطراف دریاچه نیز وارد پیکره ارومیه می شود گفت: قرار است برای سال اول حدود ۵۰ میلیون متر مکعب، سال بعد از آن ۱۵۰ میلیون متر مکعب و به تدریج حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب پساب تصفیه خانه ها وارد دریاچه ارومیه شود که اقدامات اجرایی آن آغاز شده است.
*** بیش از هزار میلیارد تومان اعتبار برای احیا در سالجاری
تجریشی درباره تامین اعتبار اجرای طرح ها گفت: در مجموع بودجه سالجاری ستاد احیای دریاچه ارومیه هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان است که از این میزان هزار میلیارد تومان آن به تصفیه خانه ها، لایروبی ها، تثبیت شن ها، قرق، کنترل چرا و کاشت درختان و بوته اختصاص دارد.
وی تاکید کرد: امسال تمام تلاش ما این است تا آنجا که می توانیم آب وارد پیکره دریاچه کنیم و همزمان با آن نیز گرد و غبار ناشی از خشک شدن دریاچه را کنترل کنیم.
*** ورود ۱۹۰ میلیون متر مکعب آب از سد سیلوه به دریاچه
تجریشی گفت: یکی دیگر از اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه که تا پایان سالجاری جواب خواهد داد، آبگیری سد سیلوه واقع در ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان پیرانشهر است که وزارت نیرو قول داده تا پایان سالجاری انجام شود، بر این اساس قرار است به تدریج ۱۹۰ میلیون متر مکعب آب از این سد وارد دریاچه ارومیه شود.
وی اظهار کرد: اینها یک سری اقداماتی است که شرایط دریاچه را تثبیت و از وخیم تر شدن وضعیت آن جلوگیری می کند.
*** انتقال آب از سد کانی سیب
تجریشی گفت: دو هفته گذشته وزیر نیرو احداث یکی از تونل های سد کانی سیب شهرستان پیرانشهر را افتتاح کرد و بر این اساس حفاری آن آغاز شده است که امیدواریم دومین دستگاه حفار که قرار است برای احداث تونل دوم وارد منطقه شود تا اسفندماه کارش را آغاز کند.با احداث این تونل ها قرار است در سال ۹۸- ۹۷ حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود.
*** کاهش حدود ۸ واحد درصد مصرف آب در بخش کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه
تجریشی گفت: اقدام دیگر ستاد احیای دریاچه ارومیه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی با استفاده از فناوری های نوین و افزایش راندمان است تا بتوانیم آب به دست آمده از محل صرفه جویی را وارد بستر دریاچه کنیم.
وی با بیان اینکه این کار را از بخش جنوبی دریاچه آغاز کرده ایم گفت: بخش جنوبی دریاچه از لحاظ وسعت ۳۴ درصد مساحت حوضه آبریز دریاچه را تشکیل می دهد اما ۵۰ درصد آب دریاچه را تامین می کند که همان محدوده های سیمینه رود و زرینه رود است.
تجریشی افزود: سد بوکان در این منطقه وجود دارد که می توانیم آب ورودی و خروجی آنرا تنظیم کنیم ، کارهای اولیه آن از امسال آغاز شده و تا ۵ سال آینده ادامه خواهد داشت که بر این اساس قرار است بتوانیم هر سال حدود ۸ واحد درصد مصرف آب را در بخش کشاورزی کاهش دهیم و آنرا به دریاچه برسانیم.
وی ادامه داد: در حال نهایی کردن اقدامات آن هستیم و تا دو ماه آینده کارهای اجرایی مربوط به بالادست این بخش از حوضه که به بالادست سد بوکان مربوط می شود آغاز خواهد شد.
*** روند ۲۰ ساله خشک شدن دریاچه ارومیه
رییس کارگروه علمی ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکید کرد: دریاچه ارومیه در مدت ۲۰ سال به دلایل مختلف از جمله نحوه نادرست استفاده از منابع آبی، زمین و سیاست های غلط در این بخش به تدریج خشک شده است بنابراین نباید انتظار داشته باشیم در مدت دو یا سه سال به حالت عادی و زمان حیات خود برگردد.
وی اظهار کرد: در این میان نقش مردم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا اگر آنها با عمق فاجعه آشنا نشوند و آگاهی نیابند که خشک شدن دریاچه چه بلایی به سرشان خواهد آورد قطعا با جدیت وارد عمل نمی شوند.
تجریشی گفت:هنوز مردم به این آگاهی و قطعیت نرسیده اند که خشک شدن دریاچه ارومیه یعنی بروز انواع بیماری ها و کلا تعطیل شدن زندگی در منطقه، بنابراین آگاه سازی اهالی و مشارکت دادن آنها در روند احیای دریاچه ارومیه بسیار حایز اهمیت است تا آنها نیز با انجام یک سری اقدامات در مصرف آب صرفه جویی کنند.
وی افزود: در این راستا دولت می تواند با تامین به موقع اعتبارات و به کار گیری فناوری های جدید در بازدهی بیشتر ۶۰ درصد آبی که در بخش کشاورزی مصرف می شود به تولید و درامد بیشتر اهالی کمک کند که البته این یک کار جمعی است.
*** خشک شدن دریاچه ها یک پدیده جهانی است
تجریشی گفت: خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها فقط مختص کشور ما نیست بلکه جهانی است، سطح تراز آب دریاچه آرال در آسیای میانه نیز کاهش یافته است ، همچنین سطح آب دریاچه ‘سالتون سی ‘ در کالیفرنیا نیز کم شده است.
وی تاکید کرد: در مدت ۷ تا ۸ سال گذشته هیچ توجهی به روند خشک شدن دریاچه ارومیه نشده است و به حال خود رها شد و اکنون به مرحله ای رسیده است که نیاز به یک جراحی بزرگ دارد که فقط با همکاری دولت، استانداری ها و مردم امکان پذیر است، وضعیت دریاچه بحرانی است و باید به آن مانند یک میدان جنگ نگاه شود زیرا تبعات خشک شدن دریاچه قابل جبران نیست.
تجریشی درباره وضعیت کنونی دریاچه ارومیه اظهار کرد: پیش بینی ما این است که اگر بارندگی ها نرمال باشد و با توجه به رها سازی مقداری آب به بستر دریاچه، وضعیت دریاچه بدتر از سال گذشته نشود و در حال تثبیت باقی بماند.
دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور است و بیشتر از رودخانه های زرینه رود، سیمینه رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می شود.
این دریاچه چند سالی است با بحران خشکی مواجه شده و بیش از ۹۵ درصد آب خود را از دست داده است، اکنون ستاد احیای دریاچه ارومیه با تصویب ۲۶ پیشنهاد در قالب مصوبه ای تلاش می کند این حوضه آبی ارزشمند را نجات دهد.
