حفاظت از مرزهای سرزمینی هر کشور یکی از مهمترین وظایف و شاید بتوان گفت مهمترین وظیفه دولت ها به شمار می رود.
به گزارش مرزنیوز و به نقل از پایگاه خبری پلیس ؛ در نظام جمهوری اسلامی ایران مجموعه نیروهای نظامی و غیر نظامی مسئولیت خطیر حفاظت از مرزها را عهده دار هستند. فرماندهی کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در راستای وظایف خود و در چارچوب فرماندهی مرزبانی تأمین امنیت نقاط مرزی را عهده دارمی باشد . بدین منظور فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران وظایفی همچون نظارت بر نصب و مقررات علائم مرزی، بررسی قوانین و مقررات مرزی، رعایت قوانین کشور و قوانین بین المللی مرتبط با مرزها و… را بر عهده دارد.
این وظایف فرماندهی مرزبانی، اگر چه مبتنی بر قانون و نظام اداری جمهوری اسلامی ایران است، اما ریشه در شریعت مقدس اسلامی و قوانین و متون فقهی دارد. در قرآن کریم آیات متعددی در باب جهاد با کفار مقاتله وحفظ مرزها و سر حدّات بلاد اسلامی وجود دارد. در سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین نیز روایات زیادی هست که به مسئله مرزها، مسئله دارالاسلام و دارالکفر اشاره دارد.
گذشت و فداکاری و خدمتگزاری مرزبانان به حدی است که نمی توان آن را توصیف کرد و آن را در هیچ قالبی گنجاند و شاید بتوان معنای این همه مجاهدت ها، خدمت گذاری ها و فداکاری را در کلمه عشق الهی تجسم کرد.
در تمامی کشورها، یکی از وظایف مهم حکومت ها که قابل واگذاری به هیچ نهاد و سازمانی نیست، تامین امنیت است. شاید بتوان در حوزه اقتصاد برخی کارکردها را به بخش های خصوصی واگذار کرد، اما امنیت از جمله مسائلی است که هم چنان در حوزه وظایف اصلی هر حکومت تعریف می شود. در حوزه مرزها نیز تامین امنیت از کارکردهای مهم فرماندهی مرزبانی به عنوان تابعی از فرماندهی کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است. امنیت به عنوان یک تولید اجتماعی، نیازمند همکاری و هماهنگی سازمان ها ، نهادهای دولتی و بخش خصوصی و از همه مهم تر مشارکت مردمی است(کریمایی، ۱۳۹۰ :۱۰۴). البته بایستی اذعان نمود که از مصادیق مهم برقراری امنیت ملی، امنیت مرزها است. مرزهای هر کشور به عنوان دروازه های ورود و خروج آن سرزمین عمل کرده و حدود اراضی آن را مشخص می کند ( علیزاده ، ۱۳۹۲ :۸) در حوزه مرزها ، ایجاد ، حفظ و پاسداری امنیت و نیز پیشگیری از جرایم مرزی ، نیازمند انسجام، مشارکت ، همدلی و هم اندیشی با مرزنشینان است که حامی مرز بانان غیور کشورمان می باشند و صادقانه در راه تامین امنیت مرزها با مرزبانی یاری می رسانند
لازمه تامین امنیت در درون هر کشور، نیازمند داشتن امنیت مطلوب در شهرهای مرزی است؛ چرا که هر گونه ناامنی در حوزه مرزها می تواند در ثبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نظامی درون هر کشور مشکلات بزرگی ایجاد نموده و باعث ایجاد اختلال در درون شهرها گردد. در واقع می توان گفت که مرزهای هر کشور عامل بسیار موثری در زمینه حفظ استقلال و تمامیت ارضی، حاکمیت مادی، امنیت داخلی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی وضعیت نظامی و سیاسی آن کشور بوده و از آن حیث اهمیت آن را دوچندان می نماید که در کشور مان فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی عهده دار این مهم می باشد.
امروز مرزبانان به عنوان یکی از مستحکمترین سدها در مقابل متجاوزین محسوب میشوند و همواره شاهد کشف و توقیف قاچاقچیان و متخلفان بسیار زیادی در ایام مختلف سال بودیم. که بر اساس ماموریتهای متعدد، جان خود را برای مقابله با متخلفان مرزی به خطر میاندازند تا ما در کشور آسایش و امنیت و آرامش بیشتری داشته باشیم.
مرزداران جان برکف نیروی انتظامی که حافظان امنیت این سرزمین در سرحدات هستند، جلوی خرابکاران و عوامل استکبار مبارزه می کنند که این خود نشان از با اهمیت ترین وجوه امنیت می باشد. که وجود امنیت در ابعاد گوناگون مرهون تلاش مرزبانان و دریابان، نیروهای مسلح و مشارکت و همدلی وهم صدایی مردم مرزنشین و مرزدار و متدین است. در بین مرزداران جوانانی دیده می شود، که برای شهادت در راه اسلام و قرآن پا به این منطقه گذاشته اند. اینان همان عاشقان بال پر بریده ای هستند که در دریای عاشقی خود را غرق می نماید. چه بسیار از این جوانان که در راه اسلام و قرآن و نظام مقدس اسلامی جان می دهند.
اهمیت و ضرورت موضوع
ایران با داشتن بیش از ۸۷۰۰ کیلومتر مرز خشکی و آبی با ۷ کشور عراق، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان و ترکیه دارای مرز خشکی و با ۶ کشور روسیه قزاقستان (در شمال)، کویت، قطر، امارات متحده عربی و بحرین (در جنوب) دارای مرز آبی است.
ایران طولانی ترین مرز خود را با عراق و کوتاه ترین مرز را با کشور ارمنستان دارد. مرز ایران با عراق ۱۴۵۸ کیلومتر و مرز ایران با ارمنستان تنها ۳۵ کیلومتر است. همچنین طول مرز ایران با کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، آذربایجان و ترکیه نیز به ترتیب ۹۳۶، ۹۰۹، ۹۹۲، ۷۵۹ و ۴۹۹ کیلومتر است.
از بین ۳۱ استان کشور ۱۶ استان، استان های مرزی محسوب می شوند که براساس سرشماری سال ۹۰ بیش از ۴۵ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده اند. طبق این سرشماری جمعیت ۱۶ استان مرزی کشور ۳۶ میلیون و ۲۴۱ هزار و ۸۵۵ نفر است و این میزان جمعیت خود نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد استان های مرزی است.
علاوه بر این با در نظر داشتن موارد فوق، مناطق مرزی با بیشترین محرومیت، بیکاری و پایین ترین سطح کیفیت زندگی در کشور مواجه می باشند و فاصله این مناطق با استان های مرکزی سالانه سبب بیشترین مهاجرت ها مرزنشینان به مراکز استان ها و شهرهای مرکزی کشور می شود.
امروزه کاهش جرم و افزایش امنیت، به ویژه امنیت مناطق مرزی، از نیازهای اساسی و اولیه در جامعه بوده و بدون وجود امنیت در مناطق مرزی بدیهی است که امنیت درون شهری نیز دستخوش تغییرات منفی گردیده و تبعات نامطلوب فراوانی در پی دارد. فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان بخش مهمی از فراجا وظیفه حساس برقراری امنیت نقاط مرزی نظام جمهوری اسلامی ایران را برعهده دارد. این فرماندهی با اتخاذ تدابیر و روش های گوناگون و با کمک و مشارکت و همدلی با مرزنشینان در تلاش است تا امنیت پایداری را در سطح مرزها به ارمغان آورد.
مرزبانی و حفاظت از مرزهای دولت اسلامی در زمره یکی از ارکان اصلی دولت اسلامی است، چرا که عدم حفاظت از مرزها و به تبع آن سرزمین های اسلامی دشمنان حکومت، جامعه و امت اسلامی را در موضعشان قویتر و در حمله به بلاد اسلامی جریتر خواهد کرد و نهایتا کیان حکومت اسلامی را با خطر مواجه خواهد کرد. بر این اساس است که حفاظت و دفاع از نظام اسلامی همان گونه که در احکام اسلامی آمده است وظیفه تک تک افراد جامعه اسلامی است. وظیفه ای که هم در قرآن به عنوان مهمترین کتاب و مرجع دینی ما مسلمانان و هم در سایر متون دینی همچون احادیث، روایات و ادعیه بر آن تأکید شده است و نهایتا اینکه فقها ومراجع تقلید به عنوان منبع و ملجا فکری، فقهی و معنوی جامعه اسلامی بر آن تا کید کردهاند.
از آنجا که مرزهای هر کشور، دارای تاثیرات مستقیم بر استقلال و تمامیت ارضی، حاکمیت ملی، امنیت داخلی، اوضاع اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و دیپلماسی و نیروهای مسلح آن کشور و کارکردهای آن می باشد، اهمیت مرزبانی به مفهوم کلی نظارت و کنترل کلیه تحریکات انسانی و دگرگونی ها و تغییرات طبیعی و تاثیرپذیری و تکنولوژی در مرزها آشکار می شود. مرزبانی نقطه ثقل هشدار نسبت به هر گونه سوء نیتی است که در صورت سهل انگاری به سرعت به یک تهدید و خطر بزرگ برای موجودیت یک ملت و یک کشور تبدیل خواهد شد. از سوی دیگر مرزبانی، زمینه ساز فرصت های حسن همجواری، وفاق و دوستی منطقه ای همیاری و مساعدت انسانی در هنگامه حوادث و رخدادهای طبیعی و در یک کلام همبستگی انسانی صرفنظر از تعلق به یک کشور یا نژاد می باشد. اگر در درون یک واحد سیاسی و محدوده جغرافیایی ثبات، ،آرامش و سازندگی تولد می یابد این مولود مبارک، مرهون مجاهدات شبانه روزی مجاهدان فی سبیل الله در مرزبانی هاست.
جایگاه امنیت پایدار در زندگی مرزنشینان حامی
نخستین شرط زندگی سالم اجتماعی، استقرار و برقراري امنیت در جامعه است. انسان همواره در تلاش براي تامین امنیت پایدار در زندگی خود بوده است. به نحوي که پس از تشکیل جوامع انسانی، یکی از انگیزه هاي مهم تشکیل حکومت ها تامین امنیت بوده است. با برقراري امنیت، شهرنشینی اهمیت پیدا می کند، اقتصاد شکوفا می شود و نظام شهري به سمت نظم و رفاه پیش می رود و حوزه فرهنگی گرفتار سکون می شود. از سویی می توان توسعه پایدار و امنیت اجتماعی در مرزها را حاصل تعامل امنیت مرزي و رشد و توسعه قلمداد کرده و نتیجه می گیریم که تحقق رشد و توسعه جز در سایه امنیت میسر نمی گردد و تنها در این صورت است که امنیت بستر مناسبی براي استمرار رشد و توسعه می شود.
آسایش و امنیت براي شهروندان در مرزها و در فضاهاي عمومی شهر مرزي آنچنان حائز اهمیت است که یکی از مولفه هاي مهم در تعیین برنامه ریزي در مناطق مرزي، امنیت و عوامل امنیتی می باشد بدون وجود امنیت و هماهنگی، نیروهاي ایجاد کننده آن در مرزها، نه محیط مناسبی براي آزادي و عدالت و رشد فضائل و کرامت هاي انسانی فراهم می آید و نه شرایط زندگی انسانی در جامعه وجود خواهد داشت. ناپایداري امنیت در مناطق مرزي، ناکامی و بی اعتمادي به بار خواهد آورد و به سرمایه گذاريهاي بلندمدت و برنامه هاي توسعه و رفاه اجتماعی آسیب جدي خواهد زد. مهمترین کارکرد مرز، ایجاد مانع و عامل بازدارنده است. بدین معنا که مرزها از ورود و خروج هر پدیدهاي که در اعمال قدرت و حاکمیت آن کشور اخلال ایجاد می کند، ممانعت به عمل می آورند. به عبارت دقیق تر مرز همانند فیلتر و مانعی عمل می کند که مانع از انتقال کالا، موجودات زنده، حرکت مردم و همچنین اندیشه ها و آرمان هاي آنان، در قالب روزنامه، مجلات، کتاب ها و… می شود که از نظر حکومت این موارد مخل امنیت کشور محسوب می شود(زرقانی، ۱۳۸۶ :۱۸۵ )
پیشنهادها وراهکارها:
-توسعه هم اندیشی ایجاد همسویی راهبردی و عملیاتی بین دستگاههای متولی مدیریت در استان های مرزی کشور به منظور ارتقاء هم افزایی و جلوگیری از اتلاف منابع.
۲-استفاده از ظرفیت های سازمان های مردم نهاد اعم از اعضای شورای شهر و روستا، بزرگان و ریش سفیدان اقوام و قبایل و معتمدان در شناسایی و رفع مشکلات مردم.
۳-ایجاد اشتغال در خور شان و متناسب با اقلیم محلی و منطقه ای در استان های مرزی کشور
۴-جلوگیری از عرضه محصولات مخرب فرهنگی در واحد های صنفی و معابر در شهرها و استان های مرزی کشور
۵- اجرای طرح ویژه افزایش مهارت های زیستی و مقابله با آسیب های اجتماعی با بهره گیری از نیروهای توانمند بومی علی الخصوص در مناطق سنی نشین با ترسیم محورهای آموزشی (به صورت علمی و هدفمند) با تخصیص اعتبار مناسب
۶ ـ توجه خاص به فرهنگ مرزنشینان و لزوم تربیت مسئولان بومی برای تصدی مسئولیت های مختلف استان و شناسایی و معرفی نخبه های بومی در جهت جلب اعتماد عمومی موثر.
۷- دعوت و نشست های دوره ای با بزرگان مذهبی این استان ها و مناطق از سوی مقامات مذهبی و اجرایی (از جمله نماینده ولی فقیه در استان و استاندار) می تواند باعث حس همگرایی آنها به نظام شود
۸- توانمندسازی عشایر، توسعه پایگاه های مقاومت بسیج در استان ها و مناطق مرزی با جذب و بکارگیری نیروهای بومی و مومن و پایبند به نظام
