مرزبندی و مفهوم مرز در ملل گوناگون تاریخ و پیشینه دارد.
به گزارش مرزنیوز و به نقل از پایگاه تخصصی مجلات نور؛ ایرانیان منشأ سرحد و مرز را به دوران اساطیری رساندند و در دوران تاریخی نیز به حدود و ثغور قلمرو خویش واقف بودند و با سکونت دادن اقوام جنگاور در مناطق مرزی و بنیاد استحکامات مرزی بدین امر پا فشرده‌اند. بنابراین، در جواب این پرسش اساسی که «ایرانیان چه تصور و جهان‌بینی‌ای از مرز و سرحد داشته‌اند و چه اهمیتی برای آن قائل بودند؟» می‌توان گفت که ایرانیان از مرز و مرزداری، تعداد ساتراپ‌ها و حدود قلمرو خویش مفهوم روشنی داشتند. هم‌چنین با توسل به شیوة توصیفی ـ تحلیلی در بررسی منابع تاریخی و بهره‌گیری از علم زبان‌شناسی می‌توان دریافت که برخی ساتراپ‌های مرزی در نام خود معنای مرز را دارند. بدین‌سان با استمداد از منابع تاریخی و هم‌چنین با رویکرد به پژوهش‌های نو در زمینة تاریخی و باستان‌شناسی می‌توان اذعان داشت که بزرگ‌ترین جنگ‌های دوران ماد و هخامنشی به سبب پاسداری و حراست از مرزهای ایران صورت گرفت و قلمرو ایرانیان را مرزهای طبیعی (رود هالیس) و مرزهای مصنوعی (دیوار مادی) تشکیل می‌داد که از قلمرو همسایگان مشخص و متمایز بود. شهریاران ایرانی همواره هر گونه تغییرات در مرزها، فزونی، و کاستی‌ها را در حدود و ثغور قلمرو خویش ثبت کرده‌اند.
مفهوم مرز و قلمرو در نام‌واژه‌های دوران هخامنشی بر اساس آن‌چه با یاری گرفتن از علم زبان‌شناسی به دست می‌آید و در بررسی این موضوع که آیا هم‌چون دوران ماد مرز، سرحد، و تعیین قلمروی معین در دایرة واژگانی مردم عصر هخامنشی نیز وجود داشته است یا خیر؟ ملاحظه می‌شود که هرودوت هنگام بررسی فهرست مناطق مالیاتی هخامنشیان دربارة تعدادی از اقوام گوناگون به واژگانی اشاره می‌کند که مفهوم مرز و مرزنشینی را القا می‌کند و از نظر موقعیت جغرافیایی در حاشیة سرزمین هخامنشی قرار دارند؛ از جمله ولایت مادی پری تکانه که از paraitaka گرفته شده است و به معنای «در امتداد، تنگ، و از کنار چیزی گذشتن» است و این نام‌گذاری به احتمال بسیار بدین سبب بوده است که این قوم در مرز جنوبی پارس ساکن بودند و به عنوان مرزنشینان محسوب می‌شدند (نیبرگ، ۱۳۸۳: ۳۵۵؛ پورداود، ۱۳۸۰: ۶۵). اما آن‌چه دربارة وجود مفهوم مرز و حفظ حریم و قلمرو دولت‌های ایرانی در روزگار ماد و به تبع آن عصر هخامنشی قابل توجه و در ارتباط مستقیم است و نشان‌دهندة تأکید هخامنشیان بر مرزهای ماد که به آن‌ها انتقال یافته بود و هم‌چنین نشان از حساسیت کوروش نسبت به حفظ مرزهای کشور خویش داشت هم‌جواری قلمرو لیدیه با دولت هخامنشی بود که پیش از آن همین هم‌جواری و چشم‌داشت به مرزهای یک‌دیگر سبب برخورد پنج‌ساله بین هوخشتره و آلیات شد.
لینک کوتاه: https://marznews.com/?p=207632
