سیاست های اقتصادی بن سلمان و تلاش برای تامین کسری بودجه عربستان از جیب کارگران خارجی سبب شده آنان رفتن را بر ماندن ترجیح دهند. به رغم کوچ صدها هزار کارگر خارجی، عربستان با نرخ بالایی از بیکاری بومی ها روبرو است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:پس از آنکه در یک دوره چند ساله قیمت پایین نفت خام پادشاهی سعودی را دچار بحران اقتصادی ساخت اکنون رهبران ریاض با چالش هایی دیگر دست به گریبان شده اند. این چالش ها با کاهش سرمایه گذاری خارجی همراه شده است. حال سیاست های توسعه ای به رهبری «محمد بن سلمان» ولیعهد موجب سخت تر شدن اوضاع برای کارگران خارجی شده و آن ها را به خروج از عربستان سوق می دهد؛ کارگرانی که بسیاری از آنان در شرایط بسیار نامناسب و به دور از حقوق اولیه انسانی مشغول کار طاقت فرسا بوده و اکنون به علت کاهش درآمد و افزایش مالیات راهی جز ترک شبه جزیره و بازگشت به وطن خود در پیش ندارند.
ولیعهد عربستان خود را ناجی این کشور و محرک آن به سمت مدرنیزاسیون در حوزه های اجتماعی و اقتصادی می داند اما وی همزمان سرمایه گذاری و شرایط مالی کشور را به سمت آینده ای مبهم می راند. پس از افت قیمت نفت، بحران کاهش سرمایه گذاری خارجی آخرین پیامد نبود اطمینان به آینده و خواسته های بن سلمان است.
افزایش بهای نفت در چند ماه اخیر سعودی ها را امیدوار ساخته اما به طور قطع نمی تواند در بلندمدت برای اقتصاد این کشور چاره ساز باشد. «بلومبرگ» در گزارشی آورد ماه می امسال (اواسط اردیبهشت تا میانه خرداد) بدترین ماه برای اقتصاد سعودی بود اما به یمن افزایش جهانی قیمت نفت خام وضعیت اندکی رو به بهبود است و تولید ملی ۱.۲ درصد افزایش یافته است.
در ماه های اخیر با افزایش قیمت نفت اوضاع پس اندازهای خارجی عربستان هم اندکی بهبود یافته زیرا بسیاری از این پس اندازها در چند سال گذشته برای جبران کسری بودجه هزینه شده بودند. اگرچه با افزایش حدود ۱۳ میلیارد دلاری، این پس انداز به ۴۹۹ میلیارد دلار رسید اما تا میزان نجومی ۷۳۷ میلیارد دلاری فاصله بسیاری دارد.
همچنین گزارش چند ماه پیش «موسسه بین المللی سرمایه گذاری» خروج سرمایه از این کشور را ۱۰۱ میلیارد دلار ارزیابی کرد که حدود ۱۵ درصد از تولید خالص ملی عربستان را تشکیل می دهد.
** خروج کارگران خارجی از عربستان و مساله جایگزینی
تاکنون چند صدهزار نفر از کارگران خارجی، عربستان را به علت نوسانات و روند نزولی اقتصادی ترک کرده اند. نشریه «تایم» در گزارشی از فرار ۷۰۰ هزار کارگر خارجی از اقتصاد سعودی خبر داده و نوشته است رکود صنعت ساختمان سازی در این کشور موجب شده تا زندگی کارگران رو به ویرانی برود و راهی جز ترک عربستان برای آن ها باقی نماند.
هم اکنون چندصد هزار کارگر غیرقانونی در عربستان مشغول به کارند و کارفرمایان سعودی علاقه وافری به استفاده از آن ها دارند اما روند کنونی اقتصادی در کنار اصلاحات بن سلمان موجب وخامت اوضاع کارگران شده است.
بیشتر این کارگران خارجی به خاطر حداقل حقوق از جنوب شرق آسیا راهی عربستان شده و اکنون به خاطر توقف پروژه های ساختمانی در این کشور بشدت متضرر شده اند. این پروژه ها به علت پرداخت نشدن صورت حساب ها از سوی دولت به تعویق افتاده است. ریاض نیز شرایط بد اقتصادی را دلیل ناتوانی خود در تسویه بدهی به شرکت های ساختمانی عنوان می کند.
نکته قابل تامل اینکه خروج فوج نیروی کار فعال در عربستان نشانه هایی از تلاش بن سلمان برای اصلاحات در کشور تبلیغ می شود. وی هدف خود را جایگزینی کارگران خارجی با افراد محلی بیان می کند. به نوشته تایم اگرچه پادشاهی سعودی می خواهد با تحریک جوانان، آن ها برای پیوستن به پروژه و بخش های خصوصی تشویق کند اما کیفیت انجام این تصمیم مناسب نیست.
کارشناسان توقعات ولیعهد در مورد آینده عربستان را غیرواقعی می دانند و برنامه های وی برای مدرن سازی و تقویت بخش خصوصی این کشور را مشکلی برای کل اقتصاد ارزیابی می کنند. همین موضوع باعث فرار نزدیک به یک میلیون نیروی کار خارجی از عربستان از پایان سال ۲۰۱۶ تاکنون شده و زنگ خطر برای شرکت های این کشور را به صدا در آورده است.
** تامین کسری بودجه از جیب کارگران خارجی
کسری بودجه عربستان برای سال ۲۰۱۸ حدود ۵۲ میلیارد دلار برآورد شده است. در برنامه های اقتصادی بن سلمان قرار است تا سال ۲۰۲۰ درآمد دولت از راه مالیات ۱۷.۳ میلیارد دلار افزایش پیدا کند تا از این کسری بودجه هنگفت بکاهد.
افزایش مالیات ها باعث کاهش درآمد به ویژه برای خارجی ها شده و آنان را به خروج از عربستان ترغیب می کند. کارشناسان اعتقاد دارند این سیاست های مالیاتی به جای آنکه اقتصاد این کشور را پویا و مولد کند آن را به عقب می راند.
براساس آمار سازمان های بین المللی، کارگران خارجی در عربستان با حدود ۲۰ درصد کار بیشتر، حقوق به مراتب کمتری را در مقایسه با کارگران عادی دریافت می کنند اما اکنون پادشاهی سعودی به دنبال کسب درآمد از آن ها است. حکومت سعودی از ماه جولای سال ۲۰۱۷ (ابتدای تابستان پارسال) مالیات ۱۰۰ ریال سعودی (۲۶ دلار) در ماه را برای کارگران خارجی تعیین کرده و قرار است تا سال ۲۰۲۰ میزان آن به ۴۰۰ ریال (بیشتر از ۱۰۰ دلار) افزایش یابد.
به نوشته روزنامه «اکونومیک تایمز» بزرگترین اقتصاد عربی اکنون مهمترین ابزار خارجی خود را از دست می دهد. در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۸ تعداد خارجیان در این کشور بیش از ۶ درصد کاهش یافت و به ۱۰ میلیون نفر رسید. پروژه های ساختمان سازی که بیشتر از دیگر بخش ها از کارگران ارزان خارجی بهره می برد، در کنار بخش های تجاری و تولیدی بیشترین نیروها را از دست داده است.
نشریه «بیزینس اینسایدر» نیز فرار حدود یک میلیون کارگر خارجی از عربستان را بحرانی برای بنگاه ها در جذب نیرو دانست و به نقل از کارفرمایان سعودی نوشت: زنان و مردان جوان عربستانی تن پرورند و علاقه ای به کارکردن به جای کارگران خارجی ندارند.
نکته اینجا است که هنوز در میان شهروندان سعودی نرخ بیکاری بالا و نزدیک به ۱۳ درصد است. به همین دلیل بن سلمان ایجاد شغل را مهمترین اولویت در برنامه اقتصادی قرار داده و مدعی است با این سیاست های سختگیرانه تا سال ۲۰۲۰ این نرخ را به ۹ درصد کاهش می دهد.
نتیجه رویکردهای ولیعهد سعودی موجب تغییر در وضعیت اقتصادی عربستان و کاهش سرمایه گذاری خارجی و خروج نیروهای کار مولد این کشور شده است. به گزارش روزنامه «وطن» چاپ ریاض شرایط به وجود آمده دولت سعودی را بر آن داشته است تا اصلاحاتی را دستورات خود ایجاد کند و بخشنامه جایگزینی کارگران خارجی در برخی بخش ها را تغییر دهد. بنگاه های اقتصادی این کشور اکنون از این موضوع شکایت دارند که نیروی کار محلی تمایلی به انجام مشاغل سطح پایینی را که مهاجران انجام می دادند، ندارد زیرا بسیاری از آن ها انتظار دارند برایشان شغلی آسوده از سوی حکومت ایجاد شود.