وال استریت ژورنال روز یکشنبه در گزارشی نوشت: بندر چابهار معمای بزرگ آمریکا در آستانه اجرای دور تازه تحریم های ایران است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:در این گزارش آمده است:
بندر چابهار اکنون به معمای بزرگ برای کاخ سفید تبدیل شده است؛ این بندر در جنوب ایران واقع شده و با همکاری هند در دست توسعه است.
از طرفی دور جدید تحریم های ایران در راه است و با اجرا شدن این تحریم ها احتمال این وجود دارد کع جلوی فعالیت این بندر هم ناخودآگاه گرفته شود.
چابهار در نقطه راهبردی از خلیج عمان واقع است و نام یکی از شهدای قهرمان انقلاب ایران بر او نهاده شده است، نام ‘بندر شهید بهشتی’. این بندر نماد توسعه اقتصادی ایران است یعنی همان محوری که هدف اصلی تحریم های آمریکا است. این تحریمها از روز ۵ نوامبر / ۱۳ آبان/ به اجرا گذارده می شود.
یک مرحله کوچک از عملیات توسعه بندر چابهار از ماه دسامبر آغاز شد. این بندر در صورت تکمیل شدن مزایای فراوانی برای توسعه مناسبات اقتصادی جمهوری اسلامی با آسیای میانه و جنوب آسیا خواهد داشت.
این بندر همچنین ظرفیت آن را خواهد داشت که یکی از مبادی صدور نفت ایران به مقصد کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد. مزیت مهم دیگر این بندر برای جمهوری اسلامی این است که این بندر یک دارایی نظامی راهبردی برای ایران خواهد بود.
چابهار برای کشور افغانستان یک مزیت فوق العاده است؛ این بندر شاهراه حیاتی اقتصادی مهم برای افغانستان خواهد بود. افغانستان همان کشوری است که آمریکا ۱۶ سال تلاش کرده تا دولت آن را نیرومند و با ثبات کند تا پس از ایجاد آرامش در کشور هزاران سرباز آمریکایی بتوانند به خانه برگردند.
چابهار برای هند نیز یک هدیه الهی خواهد بود.
هند رفته رفته در حال تبدیل شدن به یک متحد نزدیک آمریکا در آسیا است. هند به هیچ وجه نمی خواهد که چابهار در دایره تحریم های آمریکا جای بگیرد. کار تجهیز و عملیاتی ساختن این بندر به دست شرکت های هندی سپرده شده است و اکثر شرکت های هندی مشغول فعالیت در این بندر هستند.
هرگاه کار آماده ساختن بندر تکمیل شد؛ هند و شرکتهایش بزرگ ترین استفاده کنندگان از این بندر خواهند بود و از این طریق در کار بازسازی افغانستان مشارکت خواهند کرد. اتفاقا آمریکا هم از هند همین را می خواهد و مایل است که دهلی نو بیش از این در کار بازسازی افغانستان مشارکت داشته باشد.
واشنگتن ضمنا از دهلی نو می خواهد که حضور قدرتمند اقتصادی در آسیای مرکزی داشته باشد.
‘ریچارد راسو’ کارشناس مسائل جنوب آسیا در ‘مرکز استراتژیک و مطالعات بین الملل’ واشنگتن در این باره می گوید: ‘اگر هند موفق شود خطوط ارتباطی و یک راه انتقال کالا به افغانستان برای خود بسازد؛ این یک مزیت بزرگ برای اوست. اما معلوم نیست آیا اگر هند به یک چنین ظرفیت هایی دست یابد، این در نهایت امر به نفع کاخ سفید تمام خواهد شد و یک دفعه ورق خواهد برگشت یا نه’.
دولت آمریکا قانونی دارد که به موجب آن رئیس جمهوری می تواند پروژه هایی که مربوط به کار بازسازی افغانستان می شود را از شمول تحریم ها معاف سازد. اکنون اگر تعریف کاربری بندر چابهار هم در همین محدوده بگنجد، عملیات توسعه بندر می تواند به کار خود ادامه بدهد.
البته تا به امروز دولت ترامپ هنوز اعلام نکرده است که تحریم های ایران مشمول معافیت قرار خواهد گرفت؛ اما کاخ سفید اشاره کرده است که هدف از تحریم های ایران، تنبیه کردن افغانستان و یا هند نیست.
دراین چارچوب؛ چند ماهی است که مقامات سه کشور ذی نفع در پروژه چابهار شامل ایران؛ هند و افغانستان مرتبا به پایتخت های یکدیگر رفت و آمد می کنند تا بلکه راهی پیدا کنند تا چنانچه معافیت از تحریم ها در کار نباشد؛ بتوانند کار توسعه بندر را کماکان ادامه بدهند.
در آن صورت، می توان پرداخت پول از طریق ساز وکار ویژه ای انجام بگیرد که کشورهای اروپایی در حال ایجاد آن هستند. آنگاه می توان با وجود تحریم ها به تجارت با ایران ادامه داد.
همچنین، بندر چابهار همیشه راهی برای دور زدن پاکستان بوده است.
پاکستان دشمن قسم خورده هند محسوب شده و هدفش این است که در افغانستان حضور مسلطی داشته باشد تا امنیت مرزهای خودش تامین شود.
پاکستان اجازه نمی دهد که افغانستان و هند با عبور از خاک این کشور با هم تجارت داشته باشند. اسلام آباد می خواهد که افغانستان کالاهایش را از طریق بندر ‘گواتر’ در خلیج عمان به کشورهای دیگر صادر کند. این بندر هم اکنون با کمک چینی ها در دست توسعه است.
این روند، امکان دسترسی تجار و کشاورزان افغان به بازارهای بزرگ و رو به رشد هند را مسدود کرده است و ضمنا به هند هم اجازه نمی دهد که وارد خاک افغانستان شود و از آنجا به قلمرو آسیای مرکزی راه پیدا کند.
پاکستان خود روابط متشنجی با دولت کنونی افغانستان دارد. هم افغانستان و هم آمریکا و هند؛ اسلام آباد را متهم به حمایت از ‘طالبان’ می کنند. پاکستان این اتهام را انکار می کند.
چابهار برای کشوری مانند افغانستان که محصور در خشکی است و به دریا راه ندارد؛ یک جایگزین مطمئن محسوب می شود و یک پل ارتباطی به دریا است. دو کشور هند و ایران بسیار مشتاق هستند که یک چنین کشوری امکان رشد و توسعه داشته باشد.
از شمال بندر چابهار در داخل مرزهای ایران تا مرزهای افغانستان و داخل قلمرو آن جاده کشیده شده است. این جاده ها از مبداء ایران شروع می شود و وارد قلب خاک افغانستان می شود. جاده های داخل افغانستان در سال های اخیر با کمک های بین المللی ساخته شده است.
در ماه مه سال ۲۰۱۶میلادی توافقی میان ایران و هند امضا شد و به حکم آن دهلی نو متعهد شد ۸۵ میلیون دلار برای خرید تجهیزات بپردازد و عملیات اداره بندر را به یک کنسرسیوم از شرکت های هندی و در راس آنها شرکت ‘ ایندیا پورتس گلوبال’ (India Ports Global ) واگذار کند.
دهلی نو همچنین یک قرارداد دیگر ۱۵۰ میلیون دلاری هم به صورت وام های کم بهره برای توسعه بندر پرداخت خواهد کرد.
کار توسعه بندر را ایران به تنهایی انجام می دهد و هند هم خرید تمام تجهیزات لازم بندر را فراهم می کند. هند به مدت ۱۰ سال کار اداره دو ترمینال بندر را هم بدست خواهد گرفت.
یک مقام هندی بدون ذکر نام در این ارتباط گفته است:’ما نگرانی های آمریکا را از این بابت درک می کنیم. اگر هند قصدش این است که یک نقش بهتری در توانمندسازی اقتصادی افغانستان ایفا کند؛ بندر چابهار می تواند نقشی مهم ایفا کند’.
غرب خواستار تعامل روسیه و چین با آسیای مرکزی نیست. چابهار؛ دروازه ای است برای توسعه قلمرو نفوذ اقتصادی و سیاسی هند در افغانستان و ماوراء آن. چابهار، تنها راه ورود هند به آسیای مرکزی است.
سه کشور ایران، هند و افغانستان در ماه مه ۲۰۱۶ یک توافقنامه همکاری برای ایجاد تسهیلات و آسان کردن امکان کشتیرانی و حمل کالا به داخل و خارج از افغانستان از طریق این بندر را امضا کردند. هند تاکنون سه کشتی بار حاوی ۱۱۰ هزار تن گندم، ۲ هزار تن دانه های خوراکی از جمله عدس و نیز قطعات یدکی خودروهای سنگین که برای عملیات ساخت و ساز و معدنکاری در افغانستان مورد نیاز هست را به این بندر فرستاده است.
یقینا روزی قلمرو این تجارت وسعت پیدا خواهد کرد و دروازه بازارهای بین المللی را به روی کشور افغانستان باز خواهد کرد. شاید روزی برسد که میوه و سبزیجات و همچنین ذخایر غنی کانی های افغانستان از طریق چابهار به خریداران جهانی عرضه شود.
فقط آن روز است که می توان امیدوار بود کشور افغانستان از اتکا به تجارت تریاک خلاص می شود و البته مهمتر از آن؛ از وابسته بودن به پاکستان هم خلاص خواهد شد.
‘ بارنت رابین’ استاد دانشگاه نیویورک و کارشناس مسائل جنوب آسیا که برای سیاست گذاری پیرامون افغانستان مشاوره هایی به دولت های غربی می دهد،در این باره می گوید:’ اگر شما جلوی پیشرفت چابهار را بگیرید، افغانستان را برای همیشه وابسته به پاکستان کرده اید’.
