تالاب بین المللی کانی برازان مهاباد به عنوان یکی از تالاب های اقماری دریاچه ارومیه اینک سرزنده ترین و پویا ترین تالاب این حوضه آبریز بوده و در طول سال پذیرای شماری زیادی از پرندگان بومی و مهاجر این منطقه است.
مرزنیوز به نقل از ایرنا:تالاب بین المللی کانی برازان مهاباد با وسعتی افزون بر ۹۱۰ هکتار یکی از مهمترین تالاب های اقماری جنوب دریاچه ارومیه و با ارزش ترین زیستگاه های انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و بومی درشمال غرب کشور به شمار می رود.
این تالاب که به دلیل موقعیت ویژه و شرایط زیستی منحصر بفرد خود در سال ۱۳۸۵ به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد، به نخستین پناهگاه حیات وحش آذربایجان غربی تبدیل و به این ترتیب به عنوان یکی از مناطق چهارگانه کشور با جایگاه قانونی معرفی شده است.
این گنجینه ارزشمند با چشم انداز زیبا و طبیعی خود در زمان حاضر متنوع ترین گونه های جانوری از جمله انواع پرندگان آبزی و غیرآبزی را در دامان خود پرورش می دهد.
بر اساس آخرین بررسی ها تعداد ۷۵ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی متعلق به ۱۱ خانواده در این تالاب شناسایی شده است که در صورت اضافه کردن گونه های خشکی زی، این تعداد به بیش از ۱۸۰ گونه خواهد رسید که همین امر اهمیت تالاب را بیش از پیش آشکار می سازد.
از گونه های مهم پرندگان این تالاب می توان به فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سرسفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب پا، کشم بزرگ و عروس غاز اشاره کرد.
در میان این پرندگان انواع نادری چون خروس کولی دم سفید، اردک سرسفید، اردک مرمری نیز که در فهرست پرندگان در خطر انقراض هستند، دیده می شود که تاکنون در کمتر تالابی از کشور مشاهده شده است.
در منطقه کانی برازان تاکنون ۴۵ گونه گیاهی از ۳۵ جنس و ۱۷ خانواده شناسایی شده است که این گیاهان ۲۱ جامعه گیاهی را تشکیل می دهد و بیشتر گونه های شناسایی شده از خانواده اسفناج Chenopodiaceae و گندمیان Graminae بوده و گونه های شناسایی شده در داخل تالاب نیز شامل نی، بوریا، جگن و گز است.
تالاب کانی برازان به عنوان اولین سایت پرنده نگری کشور، نقش مهمی در تامین معیشت پایدار برای جوامع محلی و حفاظت از تنوع زیستی دریاچه ارومیه دارد و برای همین منظور سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به تدوین و اجرای برنامه‌های مدیریت جامع (با رویکرد زیست بومی) برای اکوسیستم های حساس این تالاب به همراه ۲۰ تالاب مهم کشور شده است.
طرح حفاظت از تالاب های ایران با همکاری بین دولت ایران (سازمان حفاظت محیط زیست ایران)، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) از سال ۲۰۰۵ شروع و با هدف کاهش یا حذف دائمی تهدیدات و به طور کلی پایداری و بقا اکوسیستم های تالابی ایران فعالیت خود را در تالاب های منتخب و با اهمیت به عنوان سایت های نمونه اجرایی کرده است.
علاوه بر این برنامه، اقدامات خوبی به منظور حفاظت از محیط زیست تالاب ها انجام شده و احداث لاگن طبیعی برای تصفیه آب تالاب به عنوان یکی از این اقدام ها به تشکل های زیست محیطی روستاهای قره داغ و خورخوره واگذار شده است.
تالاب زیبای کانی برازان در ۳۰ کیلومتری شمال شهرستان مهاباد واقع شده و مساحت حوضه آبریز آن چهار هزار و ۱۰ هکتار است و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
در شهرستان مهاباد علاوه بر تالاب بین المللی کانی برازان، تالاب های دایمی حسن خان و قوپی باباعلی و تالابهای فصلی دیگری از جمله گروس، داشخانه و قره قشلاق وجود دارد.
**کانی برازان از وضعیت مطلوبی برخوردار است
هماهنگ کننده طرح حفاظت از تالاب های ایران سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تالاب کانی برازان در مقایسه با دیگر تالاب های ایران از جمله هامون، دریاچه ارومیه و … از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و به سبب داشتن آب کافی در پهنه تالاب و پوشش گیاهی در طول سال پذیرای انواع پرندگان مهاجر و بومی است.
یوسفعلی احمدی ممقانی افزود: خشک شدن برخی از تالاب های منطقه نیز باعث شده که پرندگان بیشتری در این تالاب جمع شوند و امنیت موجود در تالاب و نهادینه شدن فرهنگ زیست محیطی در بین جوامع محلی پیرامون این تالاب، به ماندگاری بیشتر پرندگان در این تالاب کمک کرده است.
وی اضافه کرد: در صورتی که نیاز آبی این تالاب از منابع آبی این شهرستان تامین شود، کانی برازان همچنان سرزنده و مامنی برای پرندگان و سایر وحوش خواهد بود.
احمدی ممقانی گفت: شهریور سال گذشته بخش هایی از این تالاب به دلیل کاهش بارندگی ها با مشکل کم آبی مواجه بود که با همکاری مسوولان شهرستان حق آبه این تالاب از سد مهاباد رهاسازی شد.
وی یادآوری کرد: تدوین برنامه مدیریت جامع با مشارکت جوامع محلی و انجمن های زیست محیطی و اجرایی شدن این برنامه با همکاری مسوولان و جوامع محلی می تواند، این تالاب بین المللی را همچنان سرزنده نگه دارد.
** برنامه مدیریت جامع تالاب کانی برازان تدوین شد
رییس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد گفت: برنامه مدیریت جامع تالاب کانی برازان با حضور دست اندرکاران دولتی، نمایندگان جوامع محلی و سمن ها در این شهرستان با برپایی چهار کارگاه تدوین شد.
فاروق سخنور افزود: در این فرآیند نظرهای کارشناسی و دانش بومی ذینفعان تالاب با برگزاری کارگاه های فنی، مشورتی و نیز مشارکتی جمع آوری، تحلیل و تدوین شده و برای اجرا و اقدامات بعدی به مقام های شهرستانی و استانی ارائه می شود.
وی اضافه کرد: این برنامه پس از تدوین به صورت کتابچه به شورای برنامه ریزی شهرستان و کمیته ای با ریاست فرماندار و دبیری محیط زیست تحویل داده می شود و قابلیت اجرایی پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه در شهرستان مهاباد ۹ انجمن زیست محیطی مجوز فعالیت دریافت کرده است، افزود: در بین انجمن های شهرستان، انجمن سبزاندیشان جوان کارهای هماهنگی و اجرای برنامه مدیریت جامع تالاب کانی برازان را بر عهده دارد.
به گزارش ایرنا تالاب بین المللی کانی برازان جدا از اهمیت زیست محیطی و نقش مستقیم آن در زندگی جوامع محلی اطراف این تالاب، به عنوان نخستین سایت پرنده نگری می تواند از نظر گردشگری طبیعت و حضور پرنده نگاران مورد توجه بیشتر قرار گیرد و در ردیف جاذبه های توریستی این شهرستان در عرصه های ملی و بین المللی مطرح شود.
بیش از ٢٨٠ تالاب در ایران شناخته شده که از این تعداد ٩٤ تالاب جزو تالاب های مهم کشور است و ٢٤ تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
بر اساس مفاد کنوانسیون رامسر باید هر کشور عضو حداقل یک تالاب برای ثبت معرفی می کرد که در زمان امضای آن، ایران ١٨ تالاب معرفی کرد و اکنون به ٢٤ تالاب رسیده است.
گزارش از: عبدالله رحمانی
