استان خراسان جنوبی یکی از استانهای ایران است. این استان در شرق ایران واقع شده و مرکز آن، شهر بیرجند است. استان خراسان جنوبی،تا سال ۱۳۸۳ به همراه خراسان شمالی و خراسان رضوی استان خراسان را تشکیل میدادند و در آن سال با مصوبه مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال ۱۳۸۳ ایجاد شد.
مساحت این استان ۱۵۱٬۱۹۳ کیلومتر مربع است که از این نظر سومین استان ایران است.این استان بیش از یک سوم وسعتش را مدیون جدائیشهرستان طبس (که بزرگترین شهرستان ایران است) از استان یزد و الحاقش بدین استان است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۷۶۸٬۸۹۸ نفر میباشد و از این نظر ۲۸اُمین استان کشور بهشمار میرود.
خراسان جنوبی شامل محدودهای از خراسان بزرگ است که در سدههای پیش قهستان نامیده میشدهاست. شهرهای مهم ایالت قهستان، تون (فردوس امروزی) و قائن بودهاند. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود، از این منطقه با نام تونوکاین (تون و قاین) یاد کردهاست.
در سدههای اخیر و به ویژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به دلیل حوادث طبیعی مختلف به تدریج موقعیت جمعیتی خود را از دست داده و بیرجند مرکزیت و اهمیت بیشتری یافت.
تشکیل استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند از سال ۱۳۴۲ مطرح بودهاست و در سال ۱۳۸۳ و پس از سالها کشمکش سیاسی این استان تأسیس شد. مرکز این استان جدید شهر بیرجند تعیین گردید. در زمان تأسیس این استان شامل سه شهرستان بیرجند، نهبندان و سربیشه بود. قاین در ابتدای تأسیس استان حاضر به پیوستن به خراسان جنوبی نشد و در محدوده خراسان رضوی باقی ماند.
در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان مباحثی در مورد الحاق قاین به خراسان جنوبی مطرح گردید و در نهایت در اواخر همان سال ۸۳ شهرستان قاین به استان خراسان جنوبی الحاق گردید.
فردوس که در قضیه تقسیم خراسان بیشترین آسیب را دید نیز حاضر به پیوستن به استانی با مرکزیت بیرجند نشد. در چند راهپیمایی اعتراض آمیز که منجر به کشته و زخمی شدن چند شهروند فردوسی قبل از تقسیم خراسان شد مردم این شهرستان نشان دادند که در تقسیم استان خراسان سهم بیشتری خواهان هستند، اگر چه نتیجهای برای مردم در برنداشت.
در مرحله اول تقسیم خراسان و شکل گیری استان خراسان جنوبی، تنها بخش سرایان شهرستان فردوس با پذیرش این امر که با پیوستن به خراسان جنوبی از بخش به شهرستان ارتقاء مییابد حاضر به جدایی از فردوس و خراسان رضوی شد و مدتی را به عنوان یکی از بخشهای شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی به سر برد تا اینکه در سال ۱۳۸۴ اولین ارتقاء در خراسان جنوبی با ارتقای بخش سرایان به شهرستان صورت گرفت. در همین سال با ارتقای بخش درمیان به مرکزیت شهر اسدیه (اسدآبادسابق) دومین شهرستان جدید استان خراسان جنوبی به وجود آمد.
ادامه تلاشها برای الحاق فردوس در سال ۱۳۸۶ به نتیجه رسید و این شهرستان هم علیرغم میل باطنی بسیاری از مردم، به خراسان جنوبی ملحق شد.
در سال ۱۳۸۷ بخش بشرویه شهرستان فردوس هم در جواب قبول الحاق به خراسان جنوبی توانست ارتقاء پیدا کند و هشتمین شهرستان استان تأسیس شد.
در سال ۱۳۹۱ و در روزهای پایانی این سال طبس از استان یزد جدا و به خراسان جنوبی پیوست. این پیوستن واکنشهایی همچون امضای طومار را در پی داشت. همچنین فرمانداری این شهر نیز به فرمانداری ویژه و معاونت استانداری ارتقاء یافت.
در اردیبهشت ۱۳۹۱ نهمین و دهمین شهرستانها تأسیس گشتند. بخش زیر کوه قاین همراه با بخش زهان قاین و تبدیل دهستان شاسکوه این شهرستان به بخش با سه بخش به شهرستان زیر کوه ارتقاء یافت و حاجیآباد زیرکوه پس از حاجیآباد هرمزگان و حاجیآباد فارس (زرین دشت) سومین حاجیآباد کشور شد که به خود فرماندار میبیند. بخش خوسف بیرجند هم پس از تبدیل دهستان جلگه ماژان به بخش به شهرستان ارتقاء یافت و و با دو بخش مرکزی و جلگه ماژان به جمع شهرستانهای کشور پیوست..
رئیس سازمان امداد و نجات از وقوع سیلاب و آب گرفتگی در ۱۰ استان کشور خبر داد و گفت: به ۹۳۶ نفر امداد رسانی شده است.
مدیر پایگاه باغ های تاریخی خراسان جنوبی گفت: از ابتدای طرح نوروزی ۹۷، ۳۸ هزار گردشگر و مسافر نوروزی از سه باغ تاریخی رحیمآباد، اکبریه و مجموعه تاریخی ارگ کلاه فرنگی بیرجند بازدید کردند.
فرمانده انتظامی استان خراسان جنوبی از کشف ۹۹کیلو و ۸۰۰گرم تریاک در شهرستان ” سربيشه ” خبر داد.
استاندار خراسان رضوی گفت: هیچ اختلاف نظری بین شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان برای بازپیرایی پیشخوان آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی وجود ندارد.
با حضور استانداران خراسان رضوی و جنوبی، نخستین نمایشگاه نوروزگاه ایران در مشهد مقدس افتتاح شد.
استاندار خراسان رضوی گفت: سهم ما از بازارهای بین المللی صنایع دستی و سوغات تناسبی با ظرفیت ها و داشته هایمان ندارد.
استاندار خراسانجنوبی از حضور تولیدکنندگان این استان در نمایشگاه بینالمللی صنایعدستی مشهد خبر داد و گفت: این نمایشگاه از ۴ تا ۱۱ فروردینماه به شکوه و عظمت محصولات و تولیدات کالای ایرانی و کالاهای استان خراسانجنوبی آراسته است.
سخنگوی ستاد خدمات سفر و مدیرکل امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی گفت: چهار میلیون و ۸۵۵ هزار و ۳۸۳ مسافر در بازه زمانی ۲۴ اسفند ۹۶ تا دوم فروردین ۹۷ از مبادی ورودی مختلف وارد این استان شدند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با بیان اینکه امسال ۲۵ بازارچه صنایع دستی و ۲۲ اقامتگاه بومگردی فعالیت دارد گفت: ظرفیت اسکان مسافران نوروزی برای ۱۵۰ هزار نفر در روز فراهم شده است.