استان خراسان جنوبی یکی از استانهای ایران است. این استان در شرق ایران واقع شده و مرکز آن، شهر بیرجند است. استان خراسان جنوبی،تا سال ۱۳۸۳ به همراه خراسان شمالی و خراسان رضوی استان خراسان را تشکیل میدادند و در آن سال با مصوبه مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال ۱۳۸۳ ایجاد شد.
مساحت این استان ۱۵۱٬۱۹۳ کیلومتر مربع است که از این نظر سومین استان ایران است.این استان بیش از یک سوم وسعتش را مدیون جدائیشهرستان طبس (که بزرگترین شهرستان ایران است) از استان یزد و الحاقش بدین استان است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۷۶۸٬۸۹۸ نفر میباشد و از این نظر ۲۸اُمین استان کشور بهشمار میرود.
خراسان جنوبی شامل محدودهای از خراسان بزرگ است که در سدههای پیش قهستان نامیده میشدهاست. شهرهای مهم ایالت قهستان، تون (فردوس امروزی) و قائن بودهاند. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود، از این منطقه با نام تونوکاین (تون و قاین) یاد کردهاست.
در سدههای اخیر و به ویژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به دلیل حوادث طبیعی مختلف به تدریج موقعیت جمعیتی خود را از دست داده و بیرجند مرکزیت و اهمیت بیشتری یافت.
تشکیل استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند از سال ۱۳۴۲ مطرح بودهاست و در سال ۱۳۸۳ و پس از سالها کشمکش سیاسی این استان تأسیس شد. مرکز این استان جدید شهر بیرجند تعیین گردید. در زمان تأسیس این استان شامل سه شهرستان بیرجند، نهبندان و سربیشه بود. قاین در ابتدای تأسیس استان حاضر به پیوستن به خراسان جنوبی نشد و در محدوده خراسان رضوی باقی ماند.
در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان مباحثی در مورد الحاق قاین به خراسان جنوبی مطرح گردید و در نهایت در اواخر همان سال ۸۳ شهرستان قاین به استان خراسان جنوبی الحاق گردید.
فردوس که در قضیه تقسیم خراسان بیشترین آسیب را دید نیز حاضر به پیوستن به استانی با مرکزیت بیرجند نشد. در چند راهپیمایی اعتراض آمیز که منجر به کشته و زخمی شدن چند شهروند فردوسی قبل از تقسیم خراسان شد مردم این شهرستان نشان دادند که در تقسیم استان خراسان سهم بیشتری خواهان هستند، اگر چه نتیجهای برای مردم در برنداشت.
در مرحله اول تقسیم خراسان و شکل گیری استان خراسان جنوبی، تنها بخش سرایان شهرستان فردوس با پذیرش این امر که با پیوستن به خراسان جنوبی از بخش به شهرستان ارتقاء مییابد حاضر به جدایی از فردوس و خراسان رضوی شد و مدتی را به عنوان یکی از بخشهای شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی به سر برد تا اینکه در سال ۱۳۸۴ اولین ارتقاء در خراسان جنوبی با ارتقای بخش سرایان به شهرستان صورت گرفت. در همین سال با ارتقای بخش درمیان به مرکزیت شهر اسدیه (اسدآبادسابق) دومین شهرستان جدید استان خراسان جنوبی به وجود آمد.
ادامه تلاشها برای الحاق فردوس در سال ۱۳۸۶ به نتیجه رسید و این شهرستان هم علیرغم میل باطنی بسیاری از مردم، به خراسان جنوبی ملحق شد.
در سال ۱۳۸۷ بخش بشرویه شهرستان فردوس هم در جواب قبول الحاق به خراسان جنوبی توانست ارتقاء پیدا کند و هشتمین شهرستان استان تأسیس شد.
در سال ۱۳۹۱ و در روزهای پایانی این سال طبس از استان یزد جدا و به خراسان جنوبی پیوست. این پیوستن واکنشهایی همچون امضای طومار را در پی داشت. همچنین فرمانداری این شهر نیز به فرمانداری ویژه و معاونت استانداری ارتقاء یافت.
در اردیبهشت ۱۳۹۱ نهمین و دهمین شهرستانها تأسیس گشتند. بخش زیر کوه قاین همراه با بخش زهان قاین و تبدیل دهستان شاسکوه این شهرستان به بخش با سه بخش به شهرستان زیر کوه ارتقاء یافت و حاجیآباد زیرکوه پس از حاجیآباد هرمزگان و حاجیآباد فارس (زرین دشت) سومین حاجیآباد کشور شد که به خود فرماندار میبیند. بخش خوسف بیرجند هم پس از تبدیل دهستان جلگه ماژان به بخش به شهرستان ارتقاء یافت و و با دو بخش مرکزی و جلگه ماژان به جمع شهرستانهای کشور پیوست..
فرمانده انتظامی خراسان جنوبی گفت: ۵۵ نفر زن و مرد در پارتی مختلط شبانه با اقدام قاطع و به موقع پلیس امنیت عمومی فرماندهی انتظامی استان در بیرجند دستگیر شدند.
مرزنیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سردارمجید شجاع فرمانده انتظامی استان خراسان جنوبی گفت:با دریافت اطلاعات مردمی مبنی بر این که خانمی با هویت معلوم به همراه همسرش که غیر بومی استان است قصد برگزاری مراسم پارتی مختلط شبانه و اعمال منافی عفت عمومی در شهرستان بیرجند دارد موضوع به صورت ویژه در دستور کار مأموران پلیس امنیت عمومی استان قرار گرفت.
وی افزود: با تعقیب و مراقبت های انجام شده محل اجرای پارتی در منزلی ویلایی در شهرستان بیرجند شناسایی و تحت رصد اطلاعاتی قرار گرفت و مشخص شد تعدادی زن و مرد نامحرم به صورت مختلط با وضعیت حجاب نامتعارف و زننده با خودروهای گرانقیمت جهت اجرای پارتی در این مکان حضور دارند.
فرمانده انتظامی خراسان جنوبی در ادامه اظهار داشت: مأموران با هماهنگی دادستان استان خراسان جنوبی با تشکیل تیم های عملیاتی در محل حاضر شدند و مشاهده کردند که صدای سیستم های صوتی بسیار بلند است و با توجه به برگزاری پارتی شبانه در ساعات پایانی شب موجب نارضایتی شهروندان شده و با توجه به حجم بالای خودروها و تعداد شرکت کنندگان ،محدودیت های ترافیکی در محل ایجاد شده است.
سردار شجاع با اشاره به حضور قاضی کشیک در محل افزود: نیروهای انتظامی در عملیاتی ضربتی به محل اجرای پارتی وارد شدند و تعداد ۳۲ مرد و ۲۳ زن را که با پخش آلات موسیقی و آهنگ بسیار بلند به صورت مختلط در حال رقص و پایکوبی بودند دستگیر کردند و سرباند اصلی برگزار کننده این پارتی به همراه دستیارانش نیز دستگیر شد.
وی با اشاره به معرفی متهمان دستگیر شده به مرجع قضائی تصریح کرد :با هماهنگی به عمل آمده با مقام قضائی با واحدهای صنفی که اقدام به در اختیار قرار دادن آلات موسیقی و صوتی ، دستگاه ایجاد مه و رقص نور و سایر ملزومات برگزاری مراسم پارتی به شهروندان می کنند برخورد قضائی شده و وسایل کشف شده نیز توقیف و محل اجرای پارتی و اماکن صنفی متخلف نیز پلمپ خواهد شد .
سردار شجاع عنوان کرد: با توجه به فرهنگ غنی مردم استان خراسان جنوبی و اقدام به موقع مأموران پلیس امنیت عمومی استان، دستگیری شرکت کنندگان در این پارتی موجب رضایت مندی مردم و همسایگان قرار گرفت و در پیام هایی از عملکرد پلیس تقدیر کردند.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا گفت: در ۱۰ ماه گذشته بیش از ۳۷ تن انواع مواد مخدر در استان خراسان جنوبی کشف شده که نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد افزایش داشته است.