تاریخچه

در آبان سال ۱۳۱۶ براساس قانون تقسیمات کشوری^. ابتدا کشور ایران به شش استان شامل استان‌های شمال‌غرب، غرب، شمال، شمال‌شرق، جنوب و مکران تقسیم شد. بندرعباس که آن زمان عباسی نامیده می‌شد بخشی از استان جنوب بود.^.

دی‌ماه همان سال مجدداً تقسیمات جدیدی صورت گرفت و در آن کشور ایران به ۱۰استان تقسیم شد^[۵] که استان هشتم (به مرکزیت کرمان) آن شامل شهرستان‌های کرمان، بم، بندرعباس، خاش و … بود و اکثریت شهرستان‌های این استان در استان هشتم قرار داشتند، اما بعضی از شهرستان‌های غربی این استان در استان هفتم (به مرکزیت شیراز)قرار داشتند.

تا سال ۱۳۳۹ نام استان‌های ایران به همان صورت یکم، دوم و … باقی ماند ولی از آن سال به بعد با سوابق تاریخی مناطق، این تقسیمات تغییر یافت و با توجه به آن تأسیس تعدادی فرمانداری کل تصویب شد که فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان (به مرکزیت بندرعباس) از آن جمله است.

استان هرمزگان تا سال ۱۳۱۶ جزیی از ایالت بنادر و جزایر خلیج‌فارس به مرکزیت بوشهر بوده‌است، پس از آن فرمانداری بندرعباس تابع استان کرمان شد که میناب، حاجی‌آباد (سعادت‌آباد)، قشم و جاسک بخش‌های تابعه آن بودند و بندرلنگه، بستک و گاوبندی هم به صورت سه بخش از توابع شهرستان لار جزو استان فارس محسوب می‌شدند.

در سال ۱۳۳۲ بندر لنگه به شهرستان تبدیل شده و بستک، گاوبندی، شیبکوه و جزایر کیش و حومه بخش‌های پنج‌گانه آن شدند.

درسال ۱۳۳۴ میناب هم به شهرستان تبدیل شد و با بخش‌های رودان – بیابان و حومه، دوران سیاسی نوین خود را آغاز کرده و بخش‌های فین و خمیر به شهرستان بندرعباس افزوده شدند. از مجموع شهرهای بندرعباس و میناب فرمانداری کل بنادر و جزایر بحر عمان تشکیل شد.

در سال ۱۳۴۶ فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان و فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس منحل شده و استان بنادر، جزایر، سواحل خلیج فارس و دریای عمان (به مرکزیت بندرعباس) تشکیل شد و شهرستان چابهار و بوشهر نیز جزء شهرهای استان ساحلی محسوب گردید.

در سال ۱۳۵۵ بنا به پیشنهاد وزیر کشور، هیئت وزیران تصویب کرد که نام استان ساحلی، بنادر، جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان به استان هرمزگان تغییر یابد.^[۷][۸] در نامه وزیر کشور به استاندار وقت در توجیه نام هرمزگان آمده‌است: واژه هرمزگان به مناسبت نام هرمز و به خاطر موقعیت خاص تنگه هرمز که برای ایران ارزش حیاتی خاص دارد و به خاطر موقعیت جغرافیایی این استان که کاملاً در مقابل تنگه هرمز قرار گرفته‌است انتخاب شده‌است.

شهرستان‌ها و تقسیمات کشوری

استان هرمزگان دارای ۱۳ شهرستان، ۲۳ شهر، ۳۳ بخش و ۷۱ دهستان و ۲۱۷۰ آبادی دارای سکنه است. بنا به سرشماری به‌عمل آمده در سال۱۳۹۵ جمعیت استان هرمزگان ۱۷۷۶۴۱۵ نفر است.

چندین دهه قبل این استان جزوی از استان‌های کرمان و فارس به‌شمار می‌رفته‌است.^[۲] فهرست شهرستان‌های استان هرمزگان عبارت‌اند از:

1. شهرستان ابوموسی
2. شهرستان بستک
3. شهرستان بندرعباس
4. شهرستان بندر لنگه
5. شهرستان جاسک
6. شهرستان حاجی‌آباد
7. شهرستان رودان
8. شهرستان قشم
9. شهرستان پارسیان
10. شهرستان میناب
11. شهرستان خمیر
12. شهرستان بشاگرد
13. شهرستان سیریک

جزایر

استان هرمزگان دارای ۱۴جزیره است که عبارت‌اند از:

• جزیره قشم
• جزیره ابوموسی
• جزیره کیش
• جزیره لاوان
• جزیره هندرابی
• جزیره شتور (شیدور یا جزیره ماران)
• جزیره لارک
• جزیره هرمز
• جزیره هنگام
• جزیره تنب بزرگ
• جزیره تنب کوچک
• جزیره سیری
• جزیره فرور بزرگ
• جزیره فرور کوچک

شهرستان بندرعباس

بندرعباس به‌عنوان مرکز استان امروزه یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز مهم فعالیت‌های اقتصادی و تجاری است. این شهر که در قسمت انتهایی خلیج‌فارس و در فصل مشترک شاهراه خلیج‌فارسو دریای عمان واقع شده‌است، نقش مهمی در زمینه صادرات و واردات کشور ایفا می‌کند. تأسیسات مهم دریایی و زیربنایی کشور همچون بندر شهید رجایی، پالایشگاه نفت بندرعباس، کارخانه آلومینیوم المهدی، کارخانه آلومینیم هرمزگان، کشتی‌سازی خلیج‌فارس، فولاد و سیمان هرمزگان از این جمله هستند.

استان هرمزگان از طریق زمینی به استان‌های بوشهر، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان ارتباط دارد و با راه‌آهن به راه‌آهن سراسری ایران متصل است و از طریق هوا با داشتن فرودگاه‌های بین‌المللی بندرعباس، کیش، بندرلنگه و قشم به سراسر جهان متصل است.

استان هرمزگان جزو پردرآمدترین استان‌های ایران محسوب می‌شود، با اینکه این استان از نظر درآمد اولین استان کشور است اما متأسفانه از نظر تقسیم بودجه در رده بیست و چهارمین استان قرار دارد.

زبان و نژاد

استان هرمزگان، از دیرباز محل نخستین اجتماع‌ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومت‌های با فرهنگ، در کرانه‌های آن به وجود آمده‌است. در کرانه‌ها و جزیره‌های هرمزگان، فارس‌ها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و سیاهان و تیره‌های آمیخته در کنار هم به سر می‌برند که گاهی در اثر ائتلاف‌های جمعیتی، هویت‌های جدید شهری همچون بندری و مینابی را به وجود آورده‌اند.

زبان مردم هرمزگان عموماً لهجه‌های گوناگون گویش بندری (از وارثین پارسی میانه و باستانی) است که از زیرشاخه‌های زبان فارسی محسوب می‌شود که دارای پیوندهایی با زبان مردم لارستان استان فارس است؛ و همچنین در نواحی شرقی مانند جاسک زبان بلوچی رواج دارد؛ و نیز در نواحی غربی وجزایر ایرانی خلیج فارس زبان عربی رایج است، بطور مثال: مثلاً در روستای شناس و دهستان و چیرویه ساکنان این مناطق به زبان عربی سخن می‌گویند