استان خراسان جنوبی یکی از استانهای ایران است. این استان در شرق ایران واقع شده و مرکز آن، شهر بیرجند است. استان خراسان جنوبی،تا سال ۱۳۸۳ به همراه خراسان شمالی و خراسان رضوی استان خراسان را تشکیل میدادند و در آن سال با مصوبه مجلس شورای اسلامی و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال ۱۳۸۳ ایجاد شد.
مساحت این استان ۱۵۱٬۱۹۳ کیلومتر مربع است که از این نظر سومین استان ایران است.این استان بیش از یک سوم وسعتش را مدیون جدائیشهرستان طبس (که بزرگترین شهرستان ایران است) از استان یزد و الحاقش بدین استان است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۷۶۸٬۸۹۸ نفر میباشد و از این نظر ۲۸اُمین استان کشور بهشمار میرود.
خراسان جنوبی شامل محدودهای از خراسان بزرگ است که در سدههای پیش قهستان نامیده میشدهاست. شهرهای مهم ایالت قهستان، تون (فردوس امروزی) و قائن بودهاند. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود، از این منطقه با نام تونوکاین (تون و قاین) یاد کردهاست.
در سدههای اخیر و به ویژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به دلیل حوادث طبیعی مختلف به تدریج موقعیت جمعیتی خود را از دست داده و بیرجند مرکزیت و اهمیت بیشتری یافت.
تشکیل استان خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند از سال ۱۳۴۲ مطرح بودهاست و در سال ۱۳۸۳ و پس از سالها کشمکش سیاسی این استان تأسیس شد. مرکز این استان جدید شهر بیرجند تعیین گردید. در زمان تأسیس این استان شامل سه شهرستان بیرجند، نهبندان و سربیشه بود. قاین در ابتدای تأسیس استان حاضر به پیوستن به خراسان جنوبی نشد و در محدوده خراسان رضوی باقی ماند.
در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان مباحثی در مورد الحاق قاین به خراسان جنوبی مطرح گردید و در نهایت در اواخر همان سال ۸۳ شهرستان قاین به استان خراسان جنوبی الحاق گردید.
فردوس که در قضیه تقسیم خراسان بیشترین آسیب را دید نیز حاضر به پیوستن به استانی با مرکزیت بیرجند نشد. در چند راهپیمایی اعتراض آمیز که منجر به کشته و زخمی شدن چند شهروند فردوسی قبل از تقسیم خراسان شد مردم این شهرستان نشان دادند که در تقسیم استان خراسان سهم بیشتری خواهان هستند، اگر چه نتیجهای برای مردم در برنداشت.
در مرحله اول تقسیم خراسان و شکل گیری استان خراسان جنوبی، تنها بخش سرایان شهرستان فردوس با پذیرش این امر که با پیوستن به خراسان جنوبی از بخش به شهرستان ارتقاء مییابد حاضر به جدایی از فردوس و خراسان رضوی شد و مدتی را به عنوان یکی از بخشهای شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی به سر برد تا اینکه در سال ۱۳۸۴ اولین ارتقاء در خراسان جنوبی با ارتقای بخش سرایان به شهرستان صورت گرفت. در همین سال با ارتقای بخش درمیان به مرکزیت شهر اسدیه (اسدآبادسابق) دومین شهرستان جدید استان خراسان جنوبی به وجود آمد.
ادامه تلاشها برای الحاق فردوس در سال ۱۳۸۶ به نتیجه رسید و این شهرستان هم علیرغم میل باطنی بسیاری از مردم، به خراسان جنوبی ملحق شد.
در سال ۱۳۸۷ بخش بشرویه شهرستان فردوس هم در جواب قبول الحاق به خراسان جنوبی توانست ارتقاء پیدا کند و هشتمین شهرستان استان تأسیس شد.
در سال ۱۳۹۱ و در روزهای پایانی این سال طبس از استان یزد جدا و به خراسان جنوبی پیوست. این پیوستن واکنشهایی همچون امضای طومار را در پی داشت. همچنین فرمانداری این شهر نیز به فرمانداری ویژه و معاونت استانداری ارتقاء یافت.
در اردیبهشت ۱۳۹۱ نهمین و دهمین شهرستانها تأسیس گشتند. بخش زیر کوه قاین همراه با بخش زهان قاین و تبدیل دهستان شاسکوه این شهرستان به بخش با سه بخش به شهرستان زیر کوه ارتقاء یافت و حاجیآباد زیرکوه پس از حاجیآباد هرمزگان و حاجیآباد فارس (زرین دشت) سومین حاجیآباد کشور شد که به خود فرماندار میبیند. بخش خوسف بیرجند هم پس از تبدیل دهستان جلگه ماژان به بخش به شهرستان ارتقاء یافت و و با دو بخش مرکزی و جلگه ماژان به جمع شهرستانهای کشور پیوست..
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسانجنوبی گفت: ۱۸۰ تن خرید تضمینی پنبه و یک تن و ۵۰۰ کیلوگرم خرید حمایتی زعفران از کشاورزان خراسانجنوبی داشتهایم.
سرپرست اداره کل امور مالیاتی خراسان جنوبی از وصول هزار و ۵۹۳ میلیارد ریال مالیات در استان طی ۹ ماه سال جاری خبر داد.
مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان جنوبی از تصویب۵۸۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی طی ۹ ماهه سال جاری در استان خبر داد.
سید محمدرضا علیزاده ،دبیر اجرایی اتاق بازرگانی،صنایع،معادن و کشاورزی بیرجند اتاق بازرگانی را تنها مرجع صدور کارت های بازرگانی اعلام کرد.
کاهش ۴۳ درصد سهم استان از بودجه ۹۷ با وجود همه محرومیت ها سبب شد که دستگاه های اجرایی و نمایندگان بخش خصوصی با تشکیل جلسه مشترک به دنبال بررسی مشوق های موثر در رونق اقتصادی استان در حوزه صنعت، معدن، تولید و اشتغال و شناسایی مشوق های ممتاز برای پیشنهاد به مجلس برگزار شود.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی گفت: از ابتدای امسال تا ۲۷ آذر ماه جاری بیش از ۳۴ تن و ۴۰۵ کیلوگرم انواع مواد مخدر در استان کشف شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد رشد داشته است.
فرمانده انتظامی خراسان جنوبی از دستگیری قاچاقچی موادمخدر با ۱۳۴ کیلوگرم تریاک در بیرجند خبر داد.
استاندار خراسان جنوبی که در کارگروه توسعه صادرات استان سخن می گفت با بیان اين مطلب ، اظهار داشت: خراسان جنوبي مصمم به تحرک بخشي موثر در اقتصاد مرز در مبادي ورودي و مرزي با كشور دوست و همسايه ، افغانستان است.