۸۱ کیلومتر از رودخانه ی ۱۷۵ کیلومتری اروند، مرز مشترک ایران و عراق است.
مرزنیوز به نقل از صدا و سیما ، وقتی برای انجام کار به اسکله میرم و روی بلندیها می ایستم یه حس غرور بهم دست میده. به آبهای خروشان اروند نگاه می کنم و با افتخار زمزمه می کنم وطنم ای شکوه پا بر جا …
این صحبت عمو طارق ۵۷ سالس که از سالها پیش در بندر تجاری آبادان در ساحل اروند به تخلیه و بارگیری کالا مشغوله.
رودخانه اروند که از تلاقی رودخانههای دجله و فرات و سپس کارون در ۱۱۰ كیلومتری شمال غربی آبادان تشكیل شده ۵۰ کیلومتر آنسوتر از جایی که عمو طارق ایستاده بود، به خلیج فارس میریزه؛
۸۱ کیلومتر از این رودخانه ی ۱۷۵ کیلومتری، مرز مشترک ایران و عراق به شمار میاد.
عمو طارق برادرش رو توی جنگ تحمیلی روی یکی از همین کشتیهای باری از دست داده، یکی از ۲۲۰ شناوری که توی بمباران عراق غرق شد و به عمق آب فرو رفت؛ شناورایی که با گذشت ۲۹ سال از پایان جنگ تحمیلی به اسم مغروقه ته آب موندن و تجارت دریایی رو از رونق انداختن.
*پای صحبت مسئولان
مدیر اداره بندر و دریانوردی آبادان که به اتفاق چند مسئول دیگر همراه ما به اسکله شماره ۷ اومده بود می گفت : اروند رود یکی از اصلی ترین نمادهای رونق اقتصادی خوزستان حالا با آسیبهای جنگ تحمیلی و چالشهای زیست محیطی زیادی دست به گریبانه و همین موجب شده که فقط از یک سوم ظرفیت اروند استفاده بشه.
رضا صفاری این رو هم گفت که رودخانه اروند به شدت نیاز به لایروبی داره، مغروقه های باقی مونده از جنگ و حجم بالای گل و لای باعث شده تا کشتیها از یک سوم ظرفیتشون بیشتر استفاده نشه و وقتی کشتی نتونه با ظرفیت کامل بار رو به مقصد برسونه هزینه ها دو برابر میشه.
مدیرکل اداره بندر و دریانوردی خرمشهر هم ادامه داد: برای یه تجارت خوب و استاندارد باید به عمق ۹ متری آب برسیم و برای رسیدن به این عمق ۳۵ کیلومتر مکعب لایروبی لازمه
به گفته محمد محسنی بعضی از شناورهای غرق شده ممکنه وزن چندانی نداشته باشن ولی گل و لایی که این چند سال بهشون وارد شده و در انبارهاشون نشسته باعث میشه تا شناورها به راحتی از آب خارج نشن
مجید آذر کارشناسی که جمع رو همراهی می کرد گفت: این رو هم مد نظر بگیرید که پیش از خارج سازی کشتیها باید اول گل شویی صورت بگیره به این معنی که غواصا باید با تجهیزات کامل به عمق آب برن و گل و لای انباشته شده در انبار کشتیها رو خارج کنند.
*یه سوال تو این میون هنوز بی جواب مونده؛
چرا لایروبی اروند تا الان انجام نشده ؟
این سوال رو از مدیرکل بنادر و دریانوردی استان خوزستان که معتقده رونق صادرات رابطه مستقیم با لایروبی رودخانه اروند داره پرسیدم؛
عادل دریس با اشاره ای به دورترها گفت: لایروبی اروند یکی از مفاد عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایره، بنابراین اموراتش هم باید از طریق دفتر هماهنگی بین دو کشور ایران و عراق موسوم به CBC انجام بشه، علتشم اینه که ۴۳ فروند از شناورها نزدیک سواحل عراق غرق شده و باید با هماهنگی اونها از آب بیرون کشیده بشه، در واقع لایروبی کامل اروند نیازمند همکاری حقوقی دو کشور ایران و عراقه .
در تکمیل این گزارش باید اشاره کنم به صحبتهای معاون امور دریایی سازمان دریانوردی کشور که دی ماه ۹۶ به خرمشهر سفر کرده بود.
هادی حق شناس می گفت : برای لایروبی و دستیابی به عمق ۹ متر در رودخانه اروند ۲۰۰ میلیون یورو منابع مالی لازمه .
او می گفت: اگر سازمان بنادر و کشتیرانی در مباحث سیاسی به یک نقطه مطلوب برسه و این اتفاق خوشایند بیفته کشتیهایی با آبخور و ظرفیت بالای ۱۵ هزار تن میتونن وارد اروند بشن ، اما الان کشتیهایی در دو بندر آبادان و خرمشهر پهلو می گیرن که کمتر از ۱۰ هزار تن ظرفیت دارن و فقط میتونن یک سوم ظرفیت بار بزنن؛
پیشتر به سراغ راجح الموسوی هم رفته بودم، سفیر عراق در ایران .
او می گفت: جلسات و نشستهای زیادی با نمایندگان ایران داشتیم، امیدواریم نتیجه بده و اگر نتیجه بده روزهای بهتری در انتظار اقتصاد دو کشور خواهد بود .
*قولهای فراموش شده از دیروز تا امروز
آذر سال ۹۳ علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی از قول مساعد وزیر امور خارجه برای لایروبی اروند گفته بود.
دی ماه سال ۹۳ هم یادداشت تفاهم همکاری ایران و عراق در حوزه حمل و نقل بین عباس آخوندی و وزیر حمل و نقل عراق امضا شد که لایروبی اروند برای افزایش ظرفیت تردد کشتیهای ۱۲ هزار تن یکی از بندهای آن بود.
جالب اینجاست که آخرین بار در سال ۵۶ و با کمک شرکتهای بین المللی، لایروبی اروند برای تردد کشتیهای ۸۰ هزار تنی انجام شده بود و از جنگ تحمیلی تا الان که اروند به قبرستان کشتیهای غرق شده و به گل نشسته تبدیل شده دولت عراق کمترین اقدامی نکرده و فقط قول مساعد داده، وعده هایی که در نطفه می میرند؛
هرچند عملکرد مسئولان کشورمان هم تفاوت چندانی با وعده های عمل نشده کشور همسایه ندارد .
*اما واقعیت چیست و در عراق چه می گذرد؟
دو فعال اقتصادی ایرانی که در بندر فاو عراق به ترانزیت کالا مشغولند می گویند: دولت عراق به تازگی با مشاوره دو کشور آلمان و ترکیه ساخت بندر ام القصر را با ۲۱ اسکله و ظرفیت جابجایی ۹۰۰ هزار تیو کالا در سال آغاز کرده، آنهم در جایی که فقط ۳۰ کیلومتر با ما فاصله داره؛ دقیقا روبروی آبادان ، آن سوی آب.
احمد نعیم صالح، کارشناس مسائل اقتصاد و دریا می گوید: اگر این بندر جدید عراق فعال شود صادرات ایران از رونق می افتد؛ در واقع چهار بندر در جنوب غرب کشور شامل خرمشهر، آبادان، چوئبده و اروندکنار جمعا با ۳۰۰ هزار تیو در سال کم کم غیر فعال میشن، به همین راحتی؛
و چه بسا نمودار آمار بیکاری منطقه هم روند تساعدی طی کنه چرا که از جمعیت ۳۵۰ هزار نفری آبادان و خرمشهر بیش از ۸۰ هزار نفر رزق و روزی خود را از دو رودخانه اروند و کارون تامین می کنند .
در راه بازگشت از اسکله یاد شایعه ای افتادم که اواخر دهه هفتاد روی زبون خیلی از همشهریام می گذشت، می گفتن ژاپنیها پیشنهاد دادن که کل اروندرود رو لایروبی و پاکسازی کنن و به اِزاش گل و لایی رو که از کف رودخونه بیرون می کشن با خودشون ببرن.
کار به راست و دروغ این شایعه ندارم ولی فکرم به این موضوع مشغول شده که چقدر ثروت برای مملکت ایجاد می شد اگر اون منابع از زیر آب بیرون کشیده بشن و اگر تجارت دریایی بزرگترین بنادر ایران در سالهای نه چندان دور به روزهای اوجش برگرده.
و باز در گوشم می شنوم صدای عمو طارق را که با لهجه زیبای محلی می گفت مرد باید بود تا دل به دریا زد.