پرونده ویژه
تحلیل و بررسی عملکرد مناطق ویژه اقتصادی ایران

افزایش سرمایه گذاری، پشتیبانی از تولید و توسعه صادرات از مهم ترین اهداف مناطق ویژه اقتصادی محسوب می شود که برای تحقق آنها، معافیت ها و امتیازات گمرکی و مالی به فعالان مستقر در منطقه اعطا شده است.

به گزارش مرزنیوز و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی؛ در مجموع، مناطق‌ویژه اقتصادی فعال از معضلات کمتر و همچنین در برخی از شاخص ها، از عملکرد بهتری نسبت به مناطق آزاد تجاری صنعتی برخوردارند؛ به دلایلی نظیر وسعت محدود، استقرار گمرک ایران در مبادی مناطق، عدم حضور محدوده های مسکونی در منطقه، ممنوعیت خرده فروشی و عدم معافیت واردات کالای همراه مسافر، تعیین حوزه فعالیت تخصصی برای اغلب مناطق. البته در حوزه صادرات غیرنفتی بخش عمده ای از موفقیت مناطق‌ویژه اقتصادی مربوط به مناطق‌ویژه اقتصادی حوزه انرژی است.
در عین حال عملکرد حدود ۵۰ منطقه ویژه اقتصادی غیر فعال و چندین منطقه فعال با شاخص های عملکردی محدود، نشان می دهد ادامه فعالیت و گسترش مناطق‌ویژه اقتصادی نیازمند بازنگری است. علل ایجاد مناطق ویژه اقتصادی غیر فعال و ناموفق عبارتند از: تکیه بر ترجیحات محلی در فرایند تصویب مناطق، عدم آشنایی تصمیم گیران با سایر ابزارهای توسعه، عدم پذیرش مسئولیت سازمان منطقه توسط بخش های خصوصی و دولتی توانمند، عدم همکاری در تأمین زیرساخت های مورد نیاز، عدم صرفه اقتصادی راه اندازی منطقه ویژه مصوب به دلیل مکان یابی نامناسب، دور افتادگی از صنایع وابسته و زیر ساخت ها. از این رو فرایند ایجاد مناطق‌ویژه اقتصادی باید به گونه ای اصلاح شود که معضلات اشاره شده را کاهش دهد؛ برای تحقق این هدف طرح ایجاد پلکانی و تدریجی مناطق‌ویژه اقتصادی پیشنهاد می شود.