استان خوزستان استانی در جنوب غربی ایران است، که در کرانه خلیج فارس قرار دارد و مرکز تولید نفت و گاز ایران بهشمار میآید. مساحت استان خوزستان ۶۴٫۰۵۷ کیلومتر مربع است و با جمعیتی معادل ۴٬۷۱۰٬۵۰۶ نفر (۱۳۹۵)، بهعنوان پنجمین استان پرجمعیت ایران محسوب میشود. شهر اهواز مرکز استان خوزستان است.
از لحاظ تاریخی، خوزستان قدیمیترین منطقه فلات ایران محسوب میشود، که پیشینه سکونت انسان در آن به ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیحو شکلگیری تمدن عیلام در هزارهٔ سوم قبل از میلاد، بازمیگردد.خوزستان از شمال به استان لرستان، و شرق به استان چهارمحال و بختیاری، از شمالغربی به استان ایلام، از شرق و جنوبشرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به استان بوشهر و خلیج فارس و از غرب به کشور عراق محدود میشود.
استان خوزستان هماکنون دارای ۱۸ نماینده در مجلس شورای اسلامی و ۶ نماینده در مجلس خبرگان رهبری میباشد. شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب (بزرگترین تولیدکننده نفت ایران)، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت فولاد خوزستان و شرکت نفت و گاز اروندان در استان خوزستان مستقر میباشند.
جمعیتشناسی
برپایه نتایج نهایی سرشماری عمومی نفوس و مسکن آبانماه ۱۳۷۵ جمعیت استان خوزستان ۳٬۷۴۶٬۷۷۲ نفر بودهاست که از این تعداد ۶۴ درصد در سکونتگاههای شهری و ۳۵ درصد در سکونتگاههای روستایی زندگی میکردند و ۱ درصد کوچرو بودهاند. شمار عربها در نواحی روستایی استان خوزستان در سال ۷۸ تعداد ۴۲۹۱۹۷ نفر برآورد شده که حدود ۳۷٫۸ درصد کل جمعیت روستایی استان را دربر میگرفت. جمعیت تخمینی عربهای استان خوزستان برپایه آمار ذکر شده آن سال بین پانصد تا هشتصد هزار نفر بودهاست که با در نظر گرفتن جمعیت کل استان در آنزمان که ۳٬۷۴۶٬۷۷۲ نفر ذکر شده حدود سی درصد جمعیت استان تخمین زده میشود. این تخمین در پژوهش شورای فرهنگ عمومی که در سال ۱۳۸۹ انجام شد رقم ۳۳٫۶٪ (۳۵٫۶٪ مرد، ۳۱٫۹٪ زن) را نشان داد. شهرهای دزفول، شوشتر، بهبهان، رامهرمز، ماهشهر، هندیجان، بندر امام (شاهپور) به طور اصلی میزبان بازماندگان مردم باستانی خوزستان هستند. بختیاری (لر بزرگ) هابطور اصلی در شهرهای اهواز، مسجد سلیمان، ایذه، آغاجاری، باغ ملک، گتوند، لالی، اندیکا، هفتکل، قلعه تل، شیمبار، دهدز، سردشت و در سایر شهرهای استان بجز سوسنگرد و هویزه جمعیت قابل ملاحظه ای را تشکیل میدهند. در شهرهای شادگان، دشت آزادگان، خرمشهر، هویزه، باوی، رامشیر، کارون و حمیدیه عشایر اسکان داده شده عرب اکثریت جمعیت را تشکیل میدهند. در شهرستانهای اهواز، شوش، آبادان و امیدیه جمعیتهای ترکیبی از مردم خوزستان زندگی میکنند بویژه شهر اهواز رنگین کمانی از تمامی اقوام خوزستان است. شهرهای اندیمشک، شوش، حسینیه و الوار گرمسیری مردم لر کوچک زندگی میکنند. قنواتیها در شهرهای اهواز، بهبهان، ماهشهر، شادگان زندگی میکنند. قشقاییها در شهرهای هفتگل و آغاجاری ساکن هستند. صابئیان مندائی که گروهی مردم پناهنده به ایران در زمان اشکانی بودنددر شهرهای اهواز، دزفول و آبادان زندگی میکنند.
از میان ۲۷ شهرستان این استان تراکم عربهای خوزستان در شهرستانهای دشت آزادگان، شادگان، شوش، خرمشهر و مناطق روستایی اهواز است. بیش از ۹۹ درصد از عربهای خوزستان شیعه هستند.عربی خوزستانی ترکیبی از لهجه عراقی و کویتی است که در مناطق جنوبی به لهجه کویتی شبیه تر است چرا که ریشه این طوایف و تاریخ مهاجرت آنها از مناطق جنوبی عربستان مشترک است. گرچه ارزیابی زبانی از خوزستان تاکنون انجام نشده، گویشهای صحبت شده توسط فارسی زبانان استان شامل: دزفولی- شوشتری، بهبهانی، رامهرمزی، گتوندی، قنواتی، ماهشهری، هندیجانی، لری، بختیاری و لکی است.